ด้วยรสชาติหวานหอมอันเป็นเอกลักษณ์ของลำไย ผลไม้ที่มีน้อยคนนักที่จะไม่ชื่นชอบ ยิ่งถ้าเป็นสายพันธุ์ที่มีเนื้อหนาชุ่มฉ่ำ ก็ยิ่งได้รับความนิยมมากขึ้นอีก ไม่ใช่แค่ความอร่อยของผลลำไยเท่านั้น ส่วนต่างๆ ของต้นลำไยก็ยังมีสรรพคุณทางยาหลายแขนง ช่วยได้ตั้งแต่อาการไม่สบายตัวเล็กๆ น้อยๆ ไปจนถึงปัญหาเรื้อรังที่สร้างความรำคาญใจไม่จบสิ้น นอกจากนี้ ต้นลำไยยังเป็นไม้มงคลที่โดดเด่นในด้านการป้องกันภัยอีกด้วย
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อภาษาอังกฤษ : Longan
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Dimocarpus longan
ความเชื่อเกี่ยวกับไม้มงคล
ปกติเราจะไม่ได้มองต้นลำไยในแง่ของไม้มงคลมากเท่าไร จะให้น้ำหนักในด้านของผลไม้ที่ปลูกไว้เก็บกินกันภายในครัวเรือนมากกว่า แต่ความจริงแล้วมีความเชื่อเกี่ยวกับต้นลำไยค่อนข้างมาก อย่างแรกคือ หากปลูกต้นลำไยไว้ในรั้วบ้าน ตามตำแหน่งที่เหมาะสม พร้อมกับบำรุงให้งอกงามดี จะช่วยให้คนในบ้านปลอดภัยจากอันตรายทั้งปวง สุขภาพร่างกายก็แข็งแรงสมบูรณ์ ยิ่งไปกว่านั้นตามความเชื่อของคนจีนโบราณ ยังมองว่าลำไยนั้นเป็นเสมือนตามังกร ซึ่งเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่มีอิทธิฤทธิ์มาก หากปลูกไว้ในเขตบ้าน ก็จะมีผู้คุ้มครองป้องภัย และเมื่อถึงฤดูกาลออกผล ก็ต้องกินลำไยเสริมความมงคลอย่างน้อย 2 ลูกด้วย
ตำแหน่งที่เหมาะสมแก่การปลูกภายในบริเวณบ้าน
เรื่องของระยะห่างและปริมาณแสงแดดเป็นสิ่งแรกที่ต้องคำนึงถึง เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาขึ้นหลังจากที่ต้นลำไยเติบโตเต็มที่แล้ว นอกจากนี้ยังต้องคิดถึงเรื่องของแมลงที่จะมาในฤดูการออกผล และปริมาณการผลัดใบที่ค่อนข้างมาก ดังนั้นคนส่วนใหญ่จึงเลือกพื้นที่โล่งกว้างบริเวณหลังบ้าน หรือไม่ก็เยื้องไปทางด้านข้าง เพราะเป็นตำแหน่งที่ดูแลได้ง่ายที่สุด อย่างไรก็ตาม หากต้องการเสริมในเรื่องของความเป็นสิริมงคล จำเป็นจะต้องปลูกต้นลำไยในทิศใต้ขของบ้าน โดยลงปลูกในช่วงปลายเดือนกันยายนถึงต้นเดือนตุลาคม
ส่วนประกอบของต้นลำไย
ลักษณะของลำต้น
รูปทรงของต้นลำไยจะต่างกันไปตามวิธีการปลูก ถ้าปลูกจากเมล็ดก็ได้ต้นตรงและพุ่งสูงขึ้นด้านบน แต่ถ้าปลูกจากกิ่งจะได้ทรงแผ่ออกด้านข้าง เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลอมเทาและมีผิวขรุขระเป็นร่องลึก
ใบ
พุ่มใบของลำไยค่อนข้างหนา ลักษณะใบจะเป็นทรงยาวฐานป้านปลายแหลม ผิวสัมผัสด้านหนึ่งเป็นมันเงา มีสีเขียวเข้ม ส่วนอีกด้านหนึ่งจะมีสีอ่อนกว่าและหยาบเล็กน้อย
ดอก
ดอกจะออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีสีขาวครีม กลีบเป็นทรงกลมมนขนาดเล็กและมีเกสรยาวออกมา
ผล
ขนาดของผลจะขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ภายนอกเป็นเปลือกบางสีน้ำตาลอ่อน เนื้อในเป็นสีขาวขุ่นหรือชมพู และส่วนในสุดเป็นเมล็ดสีดำที่มีขั้วเป็นสีขาว
สายพันธุ์ยอดนิยม
หากไล่เรียงดูแล้ว สายพันธุ์ของต้นลำไยที่ปลูกได้ในบ้านเราจะมีมากกว่า 10 สายพันธุ์ แต่ที่พบเห็นได้บ่อยและได้รับความนิยมจากผู้บริโภคมากที่สุดก็จะมีอยู่ 2 สายพันธุ์ คือ พันธุ์อีดอ และพันธุ์สีชมพู
ลำไยพันธุ์อีดอ
จะมีจุดเด่นตรงที่ลำต้นมีความแข็งแรงทนทาน ออกผลและเก็บเกี่ยวได้ก่อน ซึ่งจะแบ่งย่อยออกไปอีกเป็นแบบยอดแดงและยอดเขียว
ลำไยพันธุ์สีชมพู
นับว่าเป็นของขึ้นชื่อของภาคเหนือ รสชาติหวานอร่อยมาก สีเนื้อก็แตกต่างจากลำไยทั่วไป แต่จะทนแล้งไม่ค่อยดีและให้ผลไม่ต่อเนื่องเท่าไร
วิธีการปลูกต้นลำไยให้เจริญงอกงาม
ก่อนอื่นต้องวัดระยะพื้นที่ว่าเพียงพอสำหรับการเติบโตของต้นลำไยหรือไม่ ระยะที่เหมาะสมจะเว้นช่วงห่างจากต้นไม้หรือสิ่งปลูกสร้างอื่นๆ ประมาณ 6-8 เมตร เมื่อได้ตำแหน่งที่ดีแล้ว ก็ขุดหลุมให้ได้ความลึกประมาณครึ่งหนึ่งของความสูงต้นกล้าที่ได้มา รองก้นหลุมด้วยฟูราดานเสียก่อน เพราะลำไยมีความเสี่ยงที่จะโดนแมลงในดินกัดกินได้ง่ายในช่วงแรก จากนั้นก็นำกล้าลงหลุมพร้อมกับกลบดินให้สูงกว่าระดับข้างเคียงเล็กน้อย ที่เหลือก็รดน้ำวันเว้นวันในช่วงแรก แต่ต้องคอยสังเกตอย่าให้น้ำท่วมขังเป็นอันขาด
วิธีการดูแลรักษา
แสง
ต้นลำไยต้องการแสงค่อนข้างมาก ดังนั้นจึงต้องปลูกในที่โล่งแจ้งเสมอ
น้ำ
ความจริงแล้วต้นลำไยจะทนความแห้งแล้งได้ในระดับหนึ่ง แต่ถ้าต้องการให้ออกผลดก จำเป็นต้องได้รับน้ำในปริมาณมาก หากไม่ปลูกในพื้นที่ที่มีปริมาณฝนมากพอก็ต้องวางระบบน้ำให้ดี
ดิน
ดินที่ดีที่สุดคือดินร่วนซุย มีความสมบูรณ์และระบายน้ำได้ดี
ปุ๋ย
ควรให้ปุ๋ย 2 ทาง คือ พ่นปุ๋ยทางใบและใส่ปุ๋ยอินทรีย์ที่โคนต้น เน้นใส่ก่อนฤดูกาลออกผลสักเล็กน้อย
คุณประโยชน์ที่ได้จากต้นลำไย
ลำต้น
ส่วนของเปลือกไม้บริเวณลำต้นที่มีสีน้ำตาลอ่อน สามารถนำมาเป็นผสมต้มยาเพื่อบรรเทาอาการท้องร่วงได้
ใบ
ใบของลำไยนำไปใช้ประโยชน์ได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง ส่วนใหญ่แล้วใช้ต้มน้ำดื่ม เพื่อบรรเทาอาการหวัด ลดหนองบนผิวหนัง และบรรเทาริดสีดวงทวาร
ผล
ผลของลำไยมีรสหวานจากน้ำตาลธรรมชาติ ถ้าทานแต่พอดีจะช่วยให้เจริญอาหารและนอนหลับสบาย ทั้งยังมีวิตามินที่ช่วยบำรุงประสาทและสมองด้วย
เมล็ด
เมล็ดสดใช้บดเป็นผงเพื่อสมานแผลได้ หรือจะนำไปเผาจนเป็นเถ้าแล้วผสมกับน้ำมะพร้าว ก็ใชย้ทาแผลได้เหมือนกัน
ราคาต่อต้นโดยประมาณ
ราคาของต้นลำไยขึ้นอยู่กับอายุของต้นกล้าและสายพันธุ์ ราคาเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 130 บาท
