เมื่อพูดถึง ต้นประดู่ ใครๆ คงต่างต้องเคยได้ยินได้คุ้นหูกับเนื้อเพลงประจำกองทัพเรือ ที่มีเนื้อร้องพูดถึง”ดอกประดู่” จนทำให้เป็นที่เข้าใจโดยทั่วไปว่า ต้นประดู่นั้นเปรียบดั่งตัวแทนของเหล่าทหารเรือ ด้วยมีผู้เปรียบเปลยความที่ชีวิตของชาวเรือว่าต้องดำเนินไปเฉกเช่นเดียวกับดอกประดู่ นั่นคือ ดอกของมันจะค่อยๆบานและโรยพร้อมกันทั้งต้น เพื่อปลูกฝังชีวิตจิตใจของนายทหารเรือทุกคนและทุกระดับให้มีความรัก ความสามัคคีกัน “ประดู่” จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของทหารเรือไทย มาโดยตลอด
ข้อมูลทั่วไป
ชื่อวงศ์ : FABACEAE หรือ LEGUMINOSAE
ชื่อเรียกอย่างอื่น : ดู่บ้าน (ภาคเหนือ), ประดู่บ้าน ประดู่ลาย ประดู่กิ่งอ่อน อังสนา (ภาคกลาง), สะโน (มาเลย์-นราธิวาส), ดู่, ประดู่ป่า, ประดู่ไทย
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นประดู่ในความหมายของไม้มงคล
ประดู่ต้นไม้ ที่มีความหมายและความเชื่อสอดคล้องกับ ความสามัคคีเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน และความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ซึ่งสิ่งเหล่านี้ จะก่อให้เกิดพลังอันยิ่งใหญ่ของความร่วมมือร่วมใจกันสืบไป จึงเป็นต้นไม้ที่เลือกให้เป็นสัญลักษณ์แห่งกองทัพเรือ และยังเป็นต้นไม้มงคลที่มีผู้นิยมปลูกไว้บริเวณเคหสถานโดยเฉพาะอย่างยิ่งในบ้านที่มีบริเวณกว้างมีญาติพี่น้องอยู่รวมกันเป็นครอบครัวใหญ่ เพื่อหวังให้สมาชิกทุกคนมีความสมัครสมานสามัคคีกลมเกลียวเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน
นอกจากความหมายดังที่กล่าวมาแล้ว ประดู่ยังเป็นไม้โบราณที่ถูกกล่าวถึงอยู่ในพุทธประวัติว่า เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จฯกลับจากเทศนาโปรดพระเจ้าสุทโธทนะแล้ว ได้เสด็จฯพร้อมพระอานนท์ พระราหุล และพระสาวกสู่กรุงราชคฤห์ ประทับ ณ สีสปาวัน ซึ่งมีความหมายว่าป่าประดู่ลายนั่นเอง ประดู่จึงถือเป็นต้นไม้มงคลต้นหนึ่งในศาสนาพุทธ
ควรปลูกต้นประดู่ไว้บริเวณใด จึงได้คุณสูง
โดยทั่วไปแล้วไม่ได้มีข้อห้ามหรือข้อจำกัดในเรื่องทิศของการปลูกต้นประดู่ หากแต่ ควรเลือกพื้นที่ที่มี บริเวณขนาดกว้างขวางเหมาะกับไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เพราะประดู่โตเร็ว พุ่มใบทึบ และแตกกิ่งก้านสาขาแผ่กว้าง และหากต้องการปลูกเพื่ออาศัยร่มเงาแก่ตัวบ้านควรปลูกทางทิศตะวันตก เพื่อให้ยามแสงอาทิตย์ช่วงบ่ายสาดส่องลงมายังตัวบ้านก็จะมีกิ่งก้านร่มเงาของต้นประดู่คอยปกป้องความร้อนให้ได้เป็นอย่างดี
ส่วนประกอบและลักษณะสำคัญๆ ของต้นประดู่
ลักษณะของลำต้น
ประดู่เป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ มีลำต้นสูงประมาณ 25 เมตร
ใบ
ใบจะออกรวมกันเป็นช่อ ลักษณะของใบเป็นรูปมนรี ปลายใบแหลม ถ้าขึ้นในที่แล้งจะผลัดใบก่อนออกดอก
ดอก
ดอกออกเป็นช่อมีสีเหลืองสดลักษณะคล้ายดอกถั่ว โคนกลีบเลี้ยงกลีบดอกติดกันเป็นกรวยโค้งเล็กน้อย กลีบดอกมี 5 กลีบ มีขนาดดอกเล็ก ขณะดอกย่อยบานมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาร 0.5- 1 ซม. ดอกบานไม่พร้อมกัน มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดอกที่ใกล้โรยจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอมน้ำตาล ฤดูดอกบานอยู่ในช่วง เดือนพฤษภาคมถึงสิงหาคม
สายพันธุ์ ต้นประดู่ สำคัญๆ ในเมืองไทย
สำหรับประดู่บ้านซึ่งคนไทยนิยมนำมาปลูกทั่วไปจะมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปอยู่ 2 ชนิดนั่นก็คือ ประดู่บ้าน Pterocarpus indicus Willd. และประดู่ป่า Pterocarpus macrocarpus Kurz.
เนื้อไม้ประดู่ทั้ง 2 ชนิด เป็นไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ มีคุณภาพดี เพราะเนื้อแข็ง ปลวกไม่ทำลาย สีสวย ลวดลายงดงาม เนื้อละเอียดปานกลาง ตกแต่งขัดเงาได้ดี ใช้สร้างบ้านเรือน ทำเครื่องเรือน ทำเกวียน เรือ เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ เครื่องดนตรี เป็นต้น ประดู่บางต้นเกิดปุ่มตามลำต้น เรียกว่า ปุ่มประดู่ (เช่นเดียวกับปุ่มมะค่า) ทำให้ได้เนื้อไม้ที่มีคุณภาพสูง งดงาม และราคาแพงมาก
วิธีการปลูก ต้นประดู่ ไม่ให้ก่อปัญหาสำหรับบ้านพักอาศัย
ต้นประดู่จัดเป็นไม้ที่เลี้ยงง่าย เติบโตได้เองตามธรรมชาติและไม่ค่อยพบปัญหาเรื่องศัตรูพืชหรือโรคต่างๆ และทนต่อสภาพธรรมชาติได้ดี ข้อควรระวังคือบริเวณที่เลือกปลูกควรมีขนาดกว้างขวางเหมาะกับไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เพราะประดู่โตเร็ว พุ่มใบทึบ และแตกกิ่งก้านสาขาแผ่กว้าง หากปลูกใกล้บ้านมากเกินไป กิ่งก้านของประดู่อาจระหลังคาหรือตัวบ้านจนดูรกครึ้มเกินไป ต้องคอยหมั่นตกแต่งกิ่งอยู่เสมอ
วิธีการดูแลต้นประดู่ให้โตไว ใช้งานได้เร็ว
แสง
ประดู่นิยมแสงแดดจัด ควรปลูกในบริเวณกลางแจ้ง เพื่อให้ได้รับแสงแดดโดยทั่วกันทั้งต้นตลอดทั้งวัน
น้ำ
ประดู่ชอบน้ำปานกลาง หากปลูกไว้ตามที่พักอาศัยควรรดน้ำ เพียงสัปดาห์ละ 2 หน หรือ ขึ้นอยู่กับสภาพอากาศ ซึ่ง ประดู่จัดเป็นไม้ที่ทนแล้งได้ดี
ดิน
บริเวณที่ปลูกควรเป็นดินร่วนซุย มีความโปร่งของดินและไม่ใช่ดินเหนียวหรือ ดินที่มีน้ำขังอยู่ตลอดเวลา
ปุ๋ย
สามารถบำรุงด้วยปุ๋ยคอกได้ โดยใส่ ราวๆ ปีละ 2-3 หน
ประโยชน์หรือสรรพคุณอื่นๆ
ต้นประดู่นับได้ว่าเป็นไม้มีค่าทางเศรษฐกิจ มีคุณภาพดี เพราะเนื้อแข็ง ปลวกไม่ทำลาย สีสวย ลวดลายงดงาม เนื้อละเอียดปานกลาง ตกแต่งขัดเงาได้ดี ใช้สร้างบ้านเรือน ทำเครื่องเรือน เครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ เช่น เครื่องดนตรี เป็นต้น
นอกจากนั้นไม้ประดู่โดยเฉพาะสายพันธุ์ประดู่ป่ายังใช้ประโยชน์ในเชิงอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมได้ เนื่องจากมีเรือนยอดและระบบรากแผ่กว้างจะช่วยป้องกันลมและคลุมความชื้นในดิน รองรับน้ำฝน ลดแรงปะทะหน้าดินน้อยลง และช่วยยึดดินไม่ให้พังทะลาย รากมีปมใหญ่ช่วยตรึงไนโตรเจนได้ ใบที่ร่วงหล่นลงมาทับถมผุพังเพิ่มธาตุอาหารให้แก่ดินอีกด้วย
อีกทั้งยังมีสรรพคุณทางสมุนไพรที่ประดู่ไม่ว่าจะเป็น สายพันธุ์ บ้าน หรือ ป่า ต่าง ก็มีสรรพคุณทางยาคล้ายคลึงกัน เช่น ใบ : รสฝาด ใช้สระผม พอก ฝี พอกแผล แก้ผดผื่นคัน เปลือก : รสฝาดจัด สมานบาดแผล แก้ท้องเสีย บำรุงร่างกาย แก่น : รสขมฝาดร้อน แก้คุดทะราด แก้เสมหะ เลือดกำเดาไหล แก้ไข้ บำรุงเลือด บำรุงกำลัง ขับปัสสาวะ แก้ผื่นคัน ผล : แก้อาเจียน แก้ท้องร่วง มีรสฝาดสมาน
ส่วนเหลือใช้อย่างเปลือกและแก่นประดู่นำมาย้อมผ้าได้ดี ให้สีน้ำตาลและแดงคล้ำ ใบอ่อนและดอกประดู่นำมากินเป็นอาหารได้ด้วย ประดู่จึงเป็นไม้สารพัดคุณค่าที่ ปลูกไว้เพื่อความเป็นสิริมงคลและยังก่อให้เกิดมูลค่าทางเศรษฐกิจมากมาย
ราคาจำหน่ายโดยทั่วไปของต้นประดู่
โดยทั่วไปกล้าพันธุ์ของต้นประคู่ที่จำหน่ายจะมีราคา ตั้งแต่ หลักสิบ 50 บาท จนถึง หลักร้อย 200-300 บาท ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ขนาดความสูง ความสมบูรณ์ของลำต้นเป็นหลัก
ไม้ประดู่แปรรูป
ไม้ประดู่ป่าให้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจคุ้มค่ากับการลงทุน ไม้ประดู่มีความเชื่อกันว่าถ้าปลูกไว้ประจำบ้านจะทำให้เกิดพลังแห่งความยิ่งใหญ่ สื่อถึง ความพร้อม ความร่วมมือ ร่วมใจสามัคคีเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน ปัจจุบันไม้ประดู่นำมาเป็นธุรกิจทางการค้าในเชิงพาณิชย์ เพื่อนำไปต่อยอดเพิ่มคุณค่าให้เกิดประโยชน์สูงสุด เป็นไม้ที่พบได้ทั่วไปมีมูลค่าสูงตามเกรดของไม้ และผู้คนให้ความต้องการไม้ประดู่เก่าที่มีคุณสมบัติดีเป็นความนิยมและมีราคาสูง ได้แก่ ไม้ประดู่คุณภาพเกรด A ไม่มีรอยตำหนิของน็อตหรือเหล็กเสริมเข้าไป สามารถนำไปสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ในอุตสาหกรรมขายได้ราคาเพิ่มขึ้นซึ่งราคาของไม้ประดู่เก่าย่อมขึ้นอยู่กับชนิดของไม้ประดู่คุณภาพ การดูแลรักษา ดังนั้นทำให้ทุกผลิตภัณฑ์มีมูลค่าสูงขึ้นอ้างอิงจากคุณสมับติและความสมบูรณ์ของไม้นั้นเอง
ไม้ประดู่เป็นไม้ที่เหมาะสำหรับใช้ในงานทั่วไปในอุตสาหกรรมนำไปแปรรูปได้หลากหลายอย่างเช่น งานก่อสร้างภายในอาคารหรือภายนอกอาคาร ทำเฟอร์นิเจอร์ ทำเกวียน ทำเรือคานและเรือทั่วไป ทำเครื่องมือเครื่องใช้ ทำเครื่องดนตรีไทย เป็นต้น ข้อมูลจากกรมป่าไม้ได้ระบุไว้ว่า ประดู่มีปุ่มประดู่ซึ่งมีเนื้อไม้ที่มีคุณภาพสูงและงดงามแต่จะมีราคาแพงมากและหาได้ยาก เป็นไม้เนื้อแข็งที่มีความแข็งแรงและความทนทานสูงที่นิยมใช้อย่างกว้างขวางเนื่องจากเนื้อไม้มีสีสวยงามสีแดงอมเหลืองถึงสีแดงอิฐแก่ มีเส้นสีแก่กว่าสีพื้น มีลวดลายชัดเจนสวยงาม นำไปตกแต่งขัดเงาได้ดี จากการเปรียบเทียบไม้ประดู่มีความแข็งแรงมากกว่าไม้สัก 2 เท่า และหนักกว่าร้อยละ 24 ค่าความแข็งแรง 925 กิโลกรัม ไม้ประดู่จึงเป็นที่นิยมอย่างกว้างขวาง อีกทั้งนี้ไม้ประดู่ไม่ใช่เพียงแค่นำเนื้อไม้มาทำ แต่นิยมปลูกตามอาคารหรือสถานที่สาธารณะทั่วไป เพื่อความร่มเงาและให้ความสวยงาม ช่วยกำจัดอากาศเสีย ช่วยกรองฝุ่นละอองและกันลมกันเสียง เพิ่มธาตุอาหารและอินทรียวัตถุแก่ดินอย่างมาก
ขนาดของไม้ประดู่แปรรูป
จะมีขนาดที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับความต้องการผู้นำไปใช้งาน ซึ่งขนาดของไม้ประดู่แปรรูปตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมของกระทรวงอุตสาหกรรมซึ่งอยู่ในข้อกำหนด มอก.421-2535 ที่กำหนดขนาดของไม้ประดู่แปรรูปไว้ว่า จะต้องมีความหนามากสุด 200 มิลลิเมตร ส่วนความกว้างของไม้ประดู่จะอยู่ที่ 25 มิลลิเมตรไปจนถึง 400 มิลลิเมตร หรือเรียกกันว่า “ความหนา*ความกว้าง*ความยาว” ซึ่งประเภทและขนาดของไม้ประดู่ที่ทางร้านขายจะมีขนาด 2 นิ้ว 1.5 นิ้ว และ 1 นิ้ว จะเป็นรูปแบบของไม้พื้น ไม้ฝา และเสา มีไม้ประดู่ลาย ประดู่ส้ม ประดู่ป่า ประดู่บ้าน ให้คุณเลือกซื้อได้หลายเกรดพร้อมบริการลูกค้าทุกท่าน ถ้าหากท่านใดมีไม้ประดู่สามารถติดต่อเข้ามาได้ ทางเรามีบริการทั้งขายไม้ประดู่และรับซื้อไม้ประดู่
การปรับปรุงคุณภาพไม้
ข้อมูลจากสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนได้ระบุไว้ว่า เนื่องจากไม้ในปัจจุบันมีคุณภาพลดลงจากการดตัว แตกร้าว หรือบิดงอง่าย ทำให้เกิดความเสียหายในสิ่งก่อสร้าง ครัวเรือนเครื่องใช้ โดยๆทั่วไปจึงต้องมีการปรับปรุงคุณภาพไม้เพื่อให้ไม้มีคุณภาพที่สูงขึ้น ซึ่งเป็นการปรับปรุงทางด้านสี ความแข็งแรง การหดตัว การพองตัว และความทนทานของตัวไม้นั้นเอง ซึ่งมีหลากหลายวิธีดังนี้ การย้อมสีเป็นการทำไม้ที่มีสีจางจากการใช้งานยาวนาน นำไปแช่ในน้ำยาอาบไม้ทำให้ไม้มีสีสวยงามเด่นชัดขึ้น, การอบหรือนึ่งไม้ที่อุณภูมิสูง เป็นการคายน้ำได้มาก ทำให้การพอง และหดตัวของไม้ลดลงไป ถ้าหากผึ่ง กองไม้ไว้ในที่โปร่ง ทำให้อากาศในกองไม้ถ่ายเทได้สะดวก เป็นวิธีที่เสียเวลา แต่ไม้ที่ได้จะแห้งและทนทานมากๆไม้ยิ่งเก่ายิ่งมีความแข็งแรงเพิ่มขึ้น,การแช่น้ำเป็นระยะเวลานาน ทำให้สารจำพวกแป้งและน้ำตาลที่มีในไม้ สลายตัวไปภายหลัง เมื่อนำไม้มาใช้งานแม้จะมีส่วนกระพี้ติดอยู่ด้วย ก็จะไม่มีมอดเข้ารบกวน, การอาบน้ำยา ทำให้ไม้มีระสิทธิภาพในด้านความคงทน สามารถทนทานต่อรา มอด ปลวก และแมลงทั้งหมด ซึ่งวิธีการเหล่านี้เป็นเทคนิคที่ทำให้ไม้ประดู่เก่าหรือใหม่ มีประสิทธิภาพมากที่สุดก่อนจะนำมาใช้งาน
จากบทความข้างต้นที่กล่าวมาเกี่ยวกับไม้ประดู่เก่าแปรรูป เป็นไม้ที่มีความแข็งแรงทนทานเอกลักษณ์ชัดเจน มีสีให้เลือกเหมาะกับสไตล์ของบ้านและยังเป็นไม้ที่ได้รับความนิยมนำมาแปรรูปในอุตสาหกรรม เนื่องจากช่างไม้นำมาชักเงาหรือขัดเงาจะทำให้ผลิตภัณฑ์จากไม้ประดู่เด่นสง่าและมีมูลค่าสูงกว่าไม้อื่นๆ สำหรับไม้ประดู่ที่เลือกใช้งานถ้าหากเป็นไม้ประดู่เก่าจะได้ไม้ที่มีความแข็งแรงทนทาน ผู้คนชื่นชอบ ไม่โก่งงอ ทนต่อความชื้น ทนต่อแมลง และมีอายุที่ยาวนาน ถ้าหากเป็นไม้ใหม่ต้องผ่านกระบวนการอบแห้งที่ถูกต้องตามหลักอุตสาหกรรมไม้ ซึ่งไม้ประดู่เก่าจะมีมูลค่ามากกว่าไม้ประดู่ใหม่ในการนำมาดัดแปลงเป็นเฟอร์นิเจอร์ต่างๆช่วยเพิ่มมูลค่าสูงขึ้นเป็นเท่าตัว ซึ่งขนาดของไม้ประดู่เก่าที่ทางร้านขายมีขนาด 2 นิ้ว 1.5 นิ้ว และ 1 นิ้ว สามารถนำไปทำไม้พื้น ไม้ฝา เสา หรือองค์ประกอบต่างๆของบ้านมีให้เลือกทุกเกรดเหมาะสมในการใช้งาน
