มะหาด ต้นไม้คุณค่าทางเศรษกิจ

ชื่อภาษาอังกฤษ

Monkey Jack, Monkey Frui

ชื่อวิทยาศาสตร์

Artocarpus lakoocha Roxb

ความหมาย

เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ชนิดไม่ผลัดใบ โดยพรรณไม้ชนิดนี้มักพบได้ทั่วไปตามป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบ และป่าเต็งรัง

ความเชื่อ

มะหาด ภาษาอังกฤษหรือชื่อสามัญคือ Monkey Jack, Monkey Frui ชื่อวิทยาศาสตร์ Artocarpus lakoocha Roxb ชื่อวงศ์ Moraceae เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ชนิดไม่ผลัดใบ โดยพรรณไม้ชนิดนี้มักพบได้ทั่วไปตามป่าเบญจพรรณ ป่าดงดิบ และป่าเต็งรัง ส่วนใหญ่มักขึ้นตามที่กึ่งแจ้ง ทางภาคตะวันตกเฉียงใต้ และภาคใต้ของประเทศไทย มะหาด มีชื่อเรียกด้วยกันหลายชื่อตามภาษาในแต่ละท้องถิ่น เช่น ภาคใต้ เรียกว่า “มะหาดใบใหญ่” ภาคเหนือ เรียกว่า “หาดขนุน หรือ ปวกหาด” เป็นต้น ว่ากันว่ามะหาดมีประโยชน์มากมายและมีสรรพคุณทางด้านยาสมุนไพรด้วย วันนี้เราจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักกับต้นไม้ชนิดนี้กันให้มากขึ้น

มะหาด ภาษาอังกฤษ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของต้นมะหาด 

ต้น

มะหาด ราคา

ต้นมะหาด จัดเป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ ชนิดไม่ผลัดใบ โดยมีความสูงประมาณ 15-30 เมตร ลำต้นมีลักษณะเปลาตรง ทรงพุ่มกลมแผ่กว้าง เปลือกลำต้นสีดำแกมน้ำตาล ผิวขรุขระแตกเป็นสะเก็ดเล็กๆ ตามร่องเป็นแนวยาว และบริเวณเปลือกลำต้นที่มีผิวหยาบมักมียางไหลซึมออกมา รวมถึงบริเวณกิ่งอ่อน หรือยอดอ่อนด้วย ซึ่งน้ำยางที่ไหลซึมออกมามักจะแห้งติดที่บริเวณกิ่ง

ใบ

ใบมะหาด
https://www.sentangsedtee.com

ลักษณะใบมะหาดเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับแนวระนาบเดียวกัน ใบรูปไข่หรือรูปทรงรี โคนใบมนหรือแหลมกว้าง ส่วนปลายใบมนหรือเป็นติ่งแหลม ขอบใบเรียบหรืออาจเป็นคลื่นเล็กน้อย ใบมีความกว้างประมาณ 5-20 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-30 เซนติเมตร ผิวด้านบนมีขนปกคลุมเล็กน้อย ส่วนด้านล่างมีสีเขียมอมสีเทา อย่างไรก็ตามขนที่ปกคลุมจะเกิดขึ้นกับใบอ่อนเท่านั้น เมื่อใบแก่ขนเหล่านั้นจะร่วงหลุดไปจนหมดทำให้ผิวใบเกลี้ยง เส้นขอบใบมีประมาณ 8-20 คู่ เส้นย่อยจะเห็นได้ชัด ก้านใบยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร

ดอก

ราคาไม้มะหาด

ดอกมะหาด มีลักษณะการออกดอกเป็นช่อ ออกดอกกระจุกกันแน่นกลม ดอกมีสีเหลืองหรือสีชมพูอ่อน และจะออกดอกตามซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่ในต้นเดียวกัน และอยู่คนละช่อ ช่อดอกเพศผู้มีลักษณะกลม ออกดอกเป็นช่อเดี่ยวตามซอก ช่อยาวประมาณ 0.8-2 เซนติเมตร โคนจะเชื่อมติดกันเป็นหลอด ส่วนเกสรตัวเมียมีลักษณะเป็นรูปไข่ สีเหลืองอ่อน ออกที่บริเวณกลีบช่วงบน ขนาดความกว้างประมาณ 1.2-2 เซนติเมตร และมีความยาวประมาณ 1.2-2.3 เซนติเมตร ก้านช่อยาว2.5-3.5 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงมีทั้งหมด 4 กลีบ ดอกต้นมะหาดจะออกดอกในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนเมษายน

ผล

มะหาด วิจัย

มะหาดมีลักษณะการออกผลเป็นรูปทรงกลมที่ค่อนข้างเบี้ยวเล็กน้อยมีตะปุ่มต่ำ ผลสดภายในมีเนื้อ รสชาติหวานอมเปรี้ยวสามารถนำมารับประทานได้ ผลมีสีเหลือง เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 5-8 เซนติเมตร ก้านผลยาวประมาณ 1.2-3.8 เซนติเมตร เมื่อผลอ่อนจะมีสีเขียว ผลแก่จะมีสีเหลืองอ่อนไปจนถึงสีส้ม ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก เมล็ดของมะหาดมีรูปขอบขนานเกือบกลม เมล็ดสีน้ำตาลเทา ขนาดประมาณ 1.2 เซนติเมตร ซึ่งมะหาดจะติดผลในช่วงเดือนมีนาคมไปจนถึงเดือนพฤษภาคม 

สรรพคุณของมะหาด 

  • แก่นไม้มะหาด มีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพร ช่วยรักษาโรคกระษัย ช่วยกระจายโลหิต กระษัยไตพิการ ช่วยรักษาอาการเบื่ออาหาร แก้อาการนอนไม่หลับ เป็นยาแก้ลม ขับเสมหะ แก้พิษร้อนใน และแก้อาการท้องผูก วิธีการ คือ นำแก่นไม้หรือเนื้อไม้มะหาดที่มีอายุ 5 ปี ขึ้นไป มาสับละเอียด ก่อนนำไปต้มเคี่ยวเอากากออก จากนั้นนำมากรองด้วยผ้าขาวจนทำให้ได้ผงที่มีสีขาวนวล เมื่อผงแห้งจะจับตัวกันเป็นก้อน เรียกว่า “ผงปวกหาด” มีรสร้อนเมา นำมาชงรับประมานได้ บางตำราบอกว่าให้นำแก่นไม้ไปต้มจนเกิดฟอง แล้วช้อนฟองออกต้มจนแห้งก็จะได้ผงที่มีสีขาวนวลเช่นเดียวกัน
  • นอกจากแก่นไม้มะหาดจะใช้เป็นยารักษาโรคได้หลายอาการแล้ว ในส่วนของราก นิยมใช้เป็นยาแก้อาการร้อนในได้เช่นเดียวกัน 
  • เปลือกของลำต้น ใช้เป็นยาแก้ไข้ต่างๆ และยาฆ่าพยาธิ ปัจจุบันมีการนำเปลือกของมะหาดมาสกัดเป็นยาฆ่าพยาธิ หรือใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ ช่วยขับสารพิษ เนื่องจากเปลือกของมะหาดมีสาร ชื่อว่า “Oxyresveratrol” และสารฟลาโวนอยด์อีกหลายชนิด 

ประโยชน์ของมะหาด 

นอกจากประโยชน์ในด้านยาสมุนไพรไทยที่สามารถรักษาโรคได้หลายอาการแล้ว ต้นมะหาดยังมีประโยชน์ในด้านอื่นๆ อีกมากมาย ดังนี้ 

  • ปลูกมะหาดเพื่อสร้างเป็นร่มเงา ทำให้เกิดความร่มรื่น เย็นสบาย 
  • ปลูกเป็นแนวรั้ว กันลม หรือเพื่อบดบังการมองเห็นจากคนภายนอก ช่วยเพิ่มความเป็นส่วนตัว
  • ผลสุก สามารถนำมารับประทานได้ เนื่องจากมีรสชาติที่หวานอมเปรี้ยวอร่อย
  • ใบอ่อนของมะหาดสามารถนำมาต้มจิ้มน้ำพริกรับประทานได้ 
  • ประเทศอินเดียมีการนำเปลือกของมะหาดใช้ในการรักษาสิว 
  • ใยของเปลือกสามารถนำมาทำเป็นเชือกได้ 
  • รากมะหาด เมื่อนำมาสกัดสามารถใช้แทนสีธรรมชาติในการย้อมผ้าได้
  • เนื้อไม้มะหาด มีสีน้ำตาลแกมสีเหลืองอ่อน และไม้มะหาดเนื้อแข็งมีความหยาบ แข็งแรง เหนียว ทนทานมาก สามารถนำมาเลื่อยไสกบตกแต่งหรือนำไปแปรรูปใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย เช่น ทำเฟอร์นิเจอร์ เสาบ้าน ตง คาน รอด แผ่นพื้น เป็นต้น นอกจากนั้นยังสามารถนำมาทำเป็นเครื่องมือทางการเกษตรได้อีกด้วย 

การปลูก การขยายพันธุ์ และการดูแลรักษามะหาด 

การขยายพันธุ์มะหาด นิยมขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด และการตอนกิ่ง การปลูกมะหาดแนะนำให้ใช้ต้นกล้าที่มีความสมบูรณ์หรือแข็งแรง โดยมีความสูงตั้งแต่ 20 เซนติเมตรขึ้นไป เพื่อลดอัตราการตาย ซึ่งมะหาดสามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินทุกประเภทโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ดินทราย ดินร่วนปนดินทรายที่สามารถระบายน้ำและระบายอากาศได้ดี ก็จะยิ่งสามารถเจริญเติบโตได้ดี นอกจากนั้นยังสามารถทนทานต่อสภาพอากาศได้ดีด้วย โดยทนต่อความร้อนได้สูงเหมาะกับการปลูกในประเทศไทยของเราเป็นอย่างมาก

ก่อนเริ่มปลูกจะต้องทำการฆ่าเชื้อโรคในดินก่อน หรือเพิ่มสารอาหารในดิน ขุดหลุมกว้างประมาณ 1 เมตร ยาว 1 เมตร หลังจากนั้นตากดินให้แห้งนาน 1-2 สัปดาห์ ก่อนปลูกให้ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์รองก้นหลุม เมื่อนำต้นกล้าลงในหลุมทำการกลบดินให้แน่น ในระยะแรกของการปลูก ควรหมั่นรดน้ำทุกวัน หากฝนตกก็ไม่ควรรดน้ำ และเพื่อให้ต้นกล้าสามารถตั้งตัวได้เร็ว แนะนำให้ใช้ไม้ค้ำปักหลักยึดติดกับลำต้น เมื่อต้นกล้ามีการเจริญโตเต็มที่แล้วให้ทำการกำจัดวัชพืชรอบๆ โคนต้นออกเป็นบางครั้ง 

รู้หรือไม่ว่าแก่นมะหาด มีผลการวิจัยที่ระบุว่ามีสรรพคุณในเรื่องความสวยความงาม และปลอดภัยไม่มีสารอันตรายเจือปน ไม่เกิดการระคายเคืองต่อผิว ปัจจุบันจึงมีการนำแก่นมะหาดมาสกัดเป็นผง เพื่อผสมลงไปในผลิตภัณฑ์บำรุงผิว ช่วยเพิ่มความขาวกระจ่างใส และลดเลือนริ้วรอย ที่สำคัญช่วยเพิ่มความกระชับให้แก่ผิวทำให้หน้าดูอ่อนกว่าวัย อย่างไรก็ตาม ตามที่เราได้กล่าวไปแล้วในตอนต้นว่าไม้มะหาดมีความแข็งทนทานสูง จึงเป็นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจ สามารถนำไปเป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันกู้กับทางธนาคารได้ มะหาดเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่และมีอายุนานถึงร้อยปี ยิ่งมีอายุมากเท่าไหร่ ราคาของเนื้อไม้ก็ยิ่งสูงหรือแพงมากขึ้นเท่านั้น ในปัจจุบันนิยมนำไม้มะหาดที่มีอายุตั้งแต่ 5 ปี ขึ้นไปมาใช้ประโยชน์

สำหรับใครที่ต้องการปลูกมะหาด และกำลังมองหากล้าพันธุ์ไม้ สามารถหาซื้อได้ตามร้านจำหน่ายขายพันธุ์ไม้ทั่วไป หรือจะสั่งซื้อผ่านช่องทางออนไลน์ ก็สะดวกสบายไปอีกแบบ ปัจจุบันราคาขายกล้าพันธุ์มะหาด จำหน่ายอยู่ที่ราคาประมาณ 30-70 บาทต่อต้น โดยมีความสูงประมาณ  20-30 เซนติเมตร 

ไม้มะหาด เนื้อแข็ง

มะหาด คือ ต้นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษกิจ และสามารถใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย โดยเฉพาะการใช้ประโยชน์จากเนื้อไม้ รวมถึงประโยชน์ในด้านยาสมุนไพรไทยที่สามารถรักษาโรคได้หลายอาการ หากท่านใดที่กำลังมองหาต้นไม้ที่มีคุณค่าทางเศรษฐกิจ ปลูกไว้เพื่อขายสร้างรายได้ในอนาคต หรือปลูกไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในด้านอื่นๆ ขอแนะนำ ต้นมะหาด เป็นทางเลือกดีๆ ที่น่าสนใจอย่างมากเลยทีเดียว.

ที่มา

https://www.rspg.or.th

https://pharmacy.mahidol.ac.th

แหล่งจำหน่ายต้นมะหาด

อยากให้มีเนื้อหาเรื่องอะไรเพิ่มเติม หรือมีความคิดเห็นอย่างไร เชิญคอมเม้นท์ไว้ได้เลยครับ