ดอกบัว ภาษาอังกฤษ : Lotus
ดอกบัว ชื่อวิทยาศาสตร์ : Nymphaea lotus Linn.
ดอกบัว ขึ้นชื่อว่าเป็นราชินีแห่งไม้น้ำ เนื่องจากมีความสวยงามเป็นอย่างมาก ไม่เพียงเท่านี้ ดอกบัวยังเป็นสัญลักษณ์แห่งความอุดมสมบูรณ์ และความหมายดอกบัวที่เป็นมงคลอีกมากมาย ดังนั้นบทความนี้จะพาทุกคนไปรู้จักกับดอกบัวให้มากขึ้น
คติความเชื่อของคนไทยกับดอกบัว
ดอกบัวนั้น ตามความเชื่อแต่โบราณกาลมา เป็นดอกไม้ศักดิ์สิทธิ์ของผู้มีบุญ ซึ่งมีความเชื่อกันว่าดอกบัวนั้นเป็นพืชชนิดแรกที่ถือกำเนิดขึ้นมาบนโลกใบนี้ และเป็นเครื่องหมายของบุพนิมิตในการประสูติของพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ ซึ่งความเชื่อของดอกบัวนั้นจึงมีความเกี่ยวข้องกับพุทธศาสนา ไม่เพียงเท่านี้ดอกบัวนั้นยังเป็นสัญลักษณ์ของความอุมดมสมบูรณ์ ความดี และสัญลักษณ์แทนปัญญา การหลุดพ้นต่างๆ
ซึ่งคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณมาจนถึงปัจจุบันนิยมใช้ดอกบัวในการบูชาพรอยู่เสมอ บางบ้านจึงนิยมปลูกดอกบัวเพื่อความเป็นสิริมงคล หากบ้านไหนมีการปลูกบัวไว้จะทำให้คนที่อาศัยอยู่ในครอบครัวนั้นมีจิตใจที่สะอาด บริสุทธิ์ และยังแจ่มใส เบิกบาน นอกจากนี้ยังมีความเชื่ออีกว่า สายใยของบัวที่ยืดยาวนั้น คือ สายสัมพันธ์ของครอบครัว จะทำให้ทุกคนมีความห่วงใยรักใคร่ อีกทั้งยังมีความผูกพันต่อกันอย่างแน่นแฟ้นภายในครอบครัว
บริเวณไหนของบ้าน ที่เหมาะกับการปลูกดอกบัว
เนื่องจากบัวนั้นเป็นไม้น้ำ การปลูกบัวจึงต้องปลูกในอ่างที่ใส่น้ำไว้ ตามความเชื่อแล้วนั้นควรปลูกบัวในอ่างที่เต็มเปี่ยมไปด้วยน้ำ และวางอ่างนั้นไว้ที่ประตูทางเข้าออก ตรงทิศเหนือ ซึ่งเป็นทิศของธาตุน้ำอีกทั้ง เป็นทิศทางของโชคลาภ และการวางอ่างบัวในทิศตะวันออกจะช่วยเสริมสร้างบารมี ยศตำแหน่งสำหรับหน่วยงานราชการ สำหรับครอบครัวใดที่ทำงานในองค์กรเอกชน ควรวางอ่างบัวไว้ทิศเหนือ เพื่อเสริมเรื่องโชคลาภ และการเลื่อนตำแหน่งงาน
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของดอกบัว
ลักษณะลำต้นของบัว : บัวเป็นพืชล้มลุกชนิดหนึ่ง ที่มีลักษณะลำต้นที่เป็นทั้งแบบเหง้า ไหล หรือหัว
ลักษณะใบของต้นบัว : ใบของบัวนั้นเป็นใบเดี่ยวมีสีเขียวหรือสีน้ำตาลอ่อน ลักษณะกลมใหญ่ เจริญขึ้นมาจากลำต้น โดยมีก้านที่มีสีเขียวหรือน้ำตาลอ่อน ตัวก้านกลมชูขึ้นเป็นก้านตรง บางชนิดมีขนแต่บางชนิดไม่มีขน โดยก้านใบนั้นจะส่งขึ้นมาเจริญที่ใต้น้ำ ผิวน้ำ หรือเหนือน้ำ บางชนิดมีก้านของใบติดอยู่ที่หลังใบบัว
ลักษณะของดอกบัว : ดอกบัวนั้นยาวที่ยังตูมอยู่จะมีลักษณะคล้ายกับรูปกรวย เมื่อดอกบัวบานออกจะมีทรงของอกคล้ายกับร่ม โดยดอกบัวบางชนิดนั้นจะมีกลีบซ้อนกันกลายชั้นมาก ภายในดอกบัวจะมีเกสรตัวผู้จำนวนมาก ส่วนเกสรตัวเมียนั้นเรียงตัวอยู่บบนฐานรองดอกที่ขยายตัวออกมามีลักษณะคล้ายฝักบัว เรียกว่า ฐานดอกนูน
วิธีการปลูกและดูแลรักษาต้นดอกบัว
ดิน : สำหรับการปลูกบัวนั้น ควรปลูกในดินหนียว ที่มีธาตุโพแทสเซียมสูง ไม่ควรใช้ดินที่มีซากอินทรีย์วัตถุที่ยังย่อยสลายไม่เหมด เพราะอาจจะก่อให้เกิดน้ำเน่าและเสียได้
น้ำ : สำหรับน้ำที่ใช้ปลูกดอกบัวควรเป็นน้ำสะอาด มีค่าความเป็นกรดด่างอยู่ที่ประมาณ 5.5-8.0 มีอุณหภูมิอยู่ระหว่าง 15-355 องศาเซลเซียล ไม่ควรเกิน 50 องศเซลเซียส
แสงแดด : บัวเป็นพืชที่ชอบแสงแดดจัด จึงควรให้บัวนั้นได้รับแสงแดดเต็มที่วันละ 4 ชั่วโมงเป็นอย่างน้อย
การให้ปุ๋ย : ต้องทำปุ๋ย “ลูกกลอน” โดยนำปุ๋ยสูตรเสมอ 10-10-10 หรือ 15-15-15 ประมาณ 1 ช้อนชา ห่อด้วยดินเหนียวแล้วปั้นเป็นลูกกลอนผึ่งลมให้แห้ง ถ้าปลูกบัวไม่มากอาจใช้กระดาษหนังสือพิมพ์แทนดินเหนียว ห่อ 2-3 ชั้น นำปุ๋ยลูกกลอนที่ทำไว้ฝังห่างจากโคนต้นประมาณ 5-8 ซม.
สายพันธุ์ของดอกบัวที่พบในประเทศไทย
รายชื่อดอกบัวที่พบในไทย มีดังนี้
- ดอกบัวหลวง หรือบัวหลวงอินเดีย ตัวดอกบัวนั้นมีขนาดใหญ่ ดอกบัวตูมเป็นรูปทรงไข่ ปลายกลีบของดอกเรียว มีสีชมพู กลีบดอกชั้นนอกมีประมาณ 4-5 กลีบ รูปไข่มีขนาดเล็กเรียงตัวกันสองชั้น ตรงกลางของกลีบมีรูปร่างโค้งป่อง ตรงกลางมีสีชมพูอมเขียว กลีบดอกชั้นกลางและกลีบดอกชั้นในมีสีชมพูเข้ม
- ดอกบัวสวรรค์ ออกดอกเดี่ยวตามซอกของใบที่อาศัยอยู่ใกล้ยอด มีสีชมพูอ่อน กลีบดอกมีประมาณ8-9 กลีบ ลักษณะของดอกบัวสวรรค์นั้นค่อนข้างกลม ขอบกลีบบเป็นคลื่นหยัก งอ ปลายกลีบมีสีเข้มกว่าโคนกลีบ เมื่อดอกบัวสวรรค์บานเต็มที่จะมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 7-10 เซนติเมตร
- ดอกบัวตอง มีการออกดอกแบบช่อเดียว บริเวณปลายของกิ่ง มีสีเหลืองคล้ายกับดอกทานตะวัน กลีบเรียว ในหนึ่งดอกจะมีประมาณ 12-14 กลีบ ดอกวงในสีเหลืองส้มเป็นดอกสมบูรณ์เพศ
- ดอกบัวดิน ออกดอกเป็นช่อแต่เจริญเพียงแค่หนึ่งดอกในช่อดอก ก้านช่อดอกมีลักษณะเรียวยาว และกลวง กาบหุ้มช่อดอกนั้นเป็นแผ่นบางโปร่งแสงมีแผ่นเดียวติดอยู่ที่ปลายของก้านดอกย่อย กลีบดอกมีสีชมพูเข้ม
คุณประโยชน์และสรรพคุณของดอกบัว
บัวนั้นมีสรรพคุณมากมาย ที่หลายคนอาจไม่รู้ ตัวอย่างเช่น
- รากของบัว สามารถนำมาปรุงอาหารได้หลากหลายทั้งอาหารคาว และอาหารหวาน เช่น รากบัวผัดน้ำมันหอย น้ำรากบัว เป็นต้น
- กลีบดอกบัว นิยมนำมาประกอบอาหาร โดยใช้เป็นเมี่ยงดอกบัว
- ใบบัวแก่ สามารถนำมาตากแห้งเพื่อใช้เป็นส่วนผสมของยากันยุง
- เม็ดบัวสามารถนำมาประกอบอาหาร หรือรับประทานได้
- เปลือกเมล็ดและฝักแก่บัว สามารถนำมาทำเป็นปุ๋ยได้
ราคาของดอกบัวตามท้องตลาด
เนื่องจากบัวเป็นไม้น้ำที่นิยมปลูกกันอย่างแพร่หลาย อีกทั้งมีหลากหลายสายพันธุ์ให้เลือกสรร ซึ่งราคาจะเริ่มต้นอยู่ที่เพียงแค่ต้นละ 10 บาท ไปจนถึงหลักร้อย ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ของบัวแต่ละชนิด
