แพงพวย ไม้ดอกล้มลุกที่ปลูกง่ายได้ประโยชน์ล้นเหลือ

แพงพวย (Cayenne Jasmine) เป็นต้นไม้ล้มลุกที่มีดอกสีสันสวยงาม เราจะพบได้ง่ายมากตามข้างทาง ริมทางเท้าหรือตามแนวถนน เกิดและเจริญเติบโตได้ค่อนข้างง่ายแม้ในสภาพพื้นที่ที่ดินไม่สมบูรณ์มากนัก เหมาะมากกับการปลูกในสภาพอากาศร้อน ๆ ของประเทศไทย อีกทั้งไม่ต้องใช้การดูแลที่ยุ่งยากด้วย ด้วยคุณสมบัติเหล่านี้จึงทำให้หลายบ้านนิยมปลูกแพงพวยเป็นไม้ประดับแนวรั้วและไม้ประดับสวน เพราะฉะนั้นเรามาดูกันว่าต้นแพงพวยมีลักษณะทางพฤกษศาสตร์อย่างไรและต้องปลูกหรือดูแลอย่างไรบ้าง

ความเป็นมาของต้นแพงพวย

สำหรับต้นแพงพวยเดิมที่เป็นพันธุ์ไม้พื้นเมืองของหมู่เกาะมาดากัสการ์ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง ในปัจจุบันพบขึ้นทั่วไปในประเทศที่มีอากาศร้อน โดยจัดเป็นไม้ล้มลุกเนื้ออ่อนพุ่มเตี้ย มีความสูงได้ประมาณ 25-120 ซม. เป็นพืชที่มีความทนทานต่อการเปลี่ยนแปลงของดินฟ้าอากาศ โดยเฉพาะทางแถบชายทะเลพืชชนิดนี้จะขึ้นได้งอกงามเป็นพิเศษ

ควรปลูกแพงพวยไว้บริเวณใด

สำหรับคนที่สนใจอยากจะลองปลูกต้นแพงพวย พื้นที่ที่ปลูกควรเป็นบริเวณที่ไม่มีน้ำท่วมขังหรือควรเป็นดินร่วนปนทราย ปลูกในกระถางหรือลงดินก็ได้ แต่ต้องให้โดนแดดอย่างทั่วถึงและเพียงพอ ปลูกตามแนวรั้วจะสวยมาก ๆ 

ลักษณะทั่วไปของแพงพวย

หลายคนที่อยากจะรู้ว่าจริง ๆ แล้วแพงพวยเป็นต้นไม้ที่มีรูปร่างหน้าตาอย่างไร ทางเว็บไซต์ Dearplantsได้อธิบายลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของแพงพวยไว้ ดังต่อไปนี้

ลำต้น: มีความสูงราว ๆ 30 – 60 เซนติเมตร มีทั้งชนิดพุ่มและชนิดเลื้อย 

ใบ: รูปไข่แกมรูปขอบขนาน ปลายใบมน มีติ่งแหลม โคนใบสอบ ใบสีเขียวเข้มเป็นมัน เส้นกลางใบสีเขียวอ่อน

ดอก: ออกเป็นช่อกระจุกที่ซอกใบ 1-3 ดอก เส้นผ่านศูนย์กลางดอก 3-5 เซนติเมตร ดอกรูปหลอด ปลายแยกเป็น 5 กลีบ กลีบดอกมีสีขาว ชมพูอ่อน – เข้ม ม่วงและแดง บางพันธุ์กลางดอกมีสีต่าง ๆ

ผล: ฝักรูปกระบอกยาว ออกเป็นคู่ที่ซอกใบ เมื่อแก่มีสีน้ำตาลและแตกออก ภายในมีเมล็ดสีดำจำนวนมาก

วิธีขยายพันธุ์แพงพวย

การขยายพันธุ์แพงพวยสามารถทำได้ทั้งจากการเพาะเมล็ดหรือจะปักชำกิ่งก็ได้ แต่การเพาะเมล็ดจะได้ต้นที่สมบูรณ์และอายุยืนกว่า โดยวิธีเพาะเมล็ดจะใช้ดินกลบเมล็ดบาง ๆ เมล็ดจะงอกใน 7 – 15 วัน จากนั้นคอยย้ายปลูกเมื่ออายุ 25 – 30 วัน หลังเพาะ 2 – 3 เดือนจึงออกดอก

วิธีปลูกและดูแลต้นแพงพวย

แสงแดด: เนื่องจากต้นแพงพวยชอบแดดมากถึงมากที่สุด ดังนั้นตำแหน่งที่จะปลูกก็ควรเลือกจุดที่จะได้รับแสงแดดอย่างน้อยครึ่งหรือได้รับแสงแดดเต็มวันก็จะยิ่งดี

ดิน: ต้นแพงพวยเกิดและเติบโตได้ดีในดินร่วนผสมทรายหรือดินที่มีสารอาหารน้อย ๆ ทำให้เรามักจะเห็นต้นแพงพวยเติบโตได้ดีในตามริมถนนและข้างทางน้ำไม่ขัง

น้ำ: แพงพวยเป็นไม้ที่ไม่ต้องการน้ำมากนัก ไม่จำเป็นต้องรดทุกวัน เพราะจะทำให้รากเน่า ยิ่งถ้าดินที่เราปลูกแพงพวยอุ้มน้ำดีเกินไปการรดน้ำสองหรือสามวันครั้งอาจเป็นเรื่องที่ควรทำมากกว่า

ปุ๋ย: แนะนำว่าไม่ต้องใส่เยอะหากว่าสภาพดินดีหรทอเหมาะสมอยู่แล้ว แต่ถ้าต้องการบำรุงดินให้ต้นออกดอกสวยสีสันสดใส ปุ๋ยคอกทั่วไปหรือปุ๋ยสูตรเสมอเพียงเล็กน้องก็พอ

ไอเดียการปลูกแพงพวยตกแต่งห้องให้สวยงาม

• ปลูกเป็นไม้เลื้อยคลุมดิน ช่วยให้พื้นที่นั้นดูอุดมสมบูรณ์ มีดอกสีสันสวนงามปกคลุม
• ปลูกเป็นไม้กระถางตกแต่งหน้าบ้านหรือในสวนหลังบ้าน
• ปลูกเป็นไม้แขวน ห้อยประดับตามแนวระเบียงให้สวยงามสะดุดตาคนที่ผ่านไปมา
• ปลูกเป็นไม้บังแนวรั้ว เปลี่ยนรั้วโล่ง ๆ ดูมีชีวิตชีวามากขึ้น

ประโยชน์หรือสรรพคุณของแพงพวย

1. นิยมปลูกเป็นไม้ประดับบ้าน สวน ปลูกตามริมถนน ริมทางเดิน สวนสาธารณะหรือในที่น้ำไม่ท่วมขัง ปลูกเป็นไม้ดอกก็ดูสวยงาม

2. มีหลายสีมีสรรพคุณทางยาสมุนไพร ใช้รักษาหรือบรรเทาอาการต่าง ๆ ได้ อาทิ

• ใช้ต้นสด 60 กรัมนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการปวดฟันและเป็นยาขับปัสสาวะ
• รากมีรสเอียน เป็นยาแก้บิด
• รากและก้านสดนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้ปวด 
• สกัดน้ำจากใบแพงพวยมารักษาโรคแมลงกัดต่อย ใช้เป็นยาถอนพิษต่าง ๆ

แหล่งอ้างอิงข้อมูล

Rose periwinkle or cayenne jasmine (Catharanthus roseus)