น้อยหน่า หน้าไม่งาม แต่ประโยชน์ล้นหลามทั้งต้น

มีผลไม้ชนิดหนึ่งที่มีเปลือกซึ่งมีเอกลักษณ์โดดเด่น เหมือนตาตุ่มประกอบกันหลายๆ อัน หรือเหมือนเกล็ดขนาดใหญ่หนา ที่มีสีเขียวหรือเหลือง หลายคนอาจจะมองว่าลักษณะดังกล่าวไม่น่าชมเอาเสียเลย แต่หากมองข้ามลักษณะเปลือกที่ไม่เรียบเนียน แล้วให้โอกาสตัวเองได้ลองลิ้มชิมรสเนื้อที่ถูกเปลือกเกล็ดห่อหุ้มอยู่ ก็อาจจะติดอกติดใจกับรสชาติหวานล้ำของมัน ผลไม้ที่เรากำลังพูดถึงอยู่ก็คือ น้อยหน่า นั่นเองหลายคนอาจจะคุ้นชื่อน้อยหน่าจากภาพยนตร์เรื่องแฟนฉัน แต่จริงๆ แล้วน้อยหน่าคือชื่อของผลไม้ชนิดหนึ่ง มีชื่อวิทยาศาสตร์คือ Annona squamosa Linn. ชื่อภาษาอังกฤษ คือ Custard Apple หรือ Sugar Apple ส่วนในประเทศไทยก็มีชื่อเรียกหลากหลายตามแต่ละพื้นที่ เช่น ภาคอีสานเรียก บักเขียบ ภาคเหนือเรียก มะนอแน่ มะแน่ ปัตตานีเรียก ลาหนัง เป็นต้น น้อยหน่ามีต้นกำเนิดในแถบร้อนของทวีปอเมริกาและหมู่เกาะอินดีสตะวันตก นำพันธุ์เข้ามาในทวีปเอเชียโดยพ่อค้าชาวสเปน

ลักษณะน้อยหน่า
https://www.nfc.or.th

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ลักษณะน้อยหน่าเป็นไม้ยืนต้น สูงประมาณ 3-6 เมตร ลักษณะเป็นพุ่มเล็ก ลักษณะกิ่งแบบคดไปคดมา แตกกิ่งออกเป็นกิ่งหลัก กิ่งรอง กิ่งแขนง และกิ่งย่อย เปลือกลำต้นบางสีน้ำตาลถึงดำ ใบน้อยหน้าเป็นใบเดี่ยว สีเขียวปนขาว หรือเขียวปนน้ำตาล มีลักษณะเรียวแหลม ถ้าบดใบจะมีกลิ่นหอม ดอกน้อยหน่ามีสีเหลือง เขียว ดอกจะแทงออกตามกิ่งและลำต้น มักจะออกดอกในฤดูใบไม้ผลิหรือในช่วงต้นฤดูฝน โดยดอกน้อยหน่าจะแทงออกเป็นกลุ่ม กลุ่มละ 2-5 ดอก ส่วนผลน้อยหน่าจะมีลักษณะกลมหรือรี ส่วนใหญ่มีสีเขียวหรือเหลือง ขนาดประมาณ 6-10 เซนติเมตร มีเมล็ดสีดำหรือน้ำตาลเป็นจำนวนมาก โดยอาจมีมากถึง 40 เมล็ดต่อลูกทีเดียว เนื้อจะมีลักษณะนุ่ม รสชาติหวาน กลิ่นหอม

สายพันธุ์

น้อยหน่ามีหลายพันธุ์ พันธุ์น้อยหน่าที่ในประเทศไทยนิยมปลูก 2 พันธุ์ โดยแบ่งตามลักษณะของน้อยหน่า เช่น สีผล สีเนื้อและชนิดเนื้อ คือ น้อยหน่าฝ่าย และ น้อยหน่าหนัง

น้อยหน่าฝ้าย

แบ่งออกเป็น 2 สายพันธุ์ คือน้อยหน่าเขียว (ผลสีเขียว) และน้อยหน่าครั่ง (ผลสีม่วงเข้ม) น้ำหนักเฉลี่ย 2-3 ขีดต่อผล เนื้อยุ่ย หยาบสากเป็นทราย เปลือกไม่ล่อน รสไม่หวานมากโดยมีความหวานประมาณ 17.2 เปอร์เซ็นต์บริกซ์

พันธุ์น้อยหน่า

น้อยหน่าหนัง

แบ่งออกเป็น 3 สายพันธุ์ คือน้อยหน่าหนังเขียว (ผลสีเขียว เนื้อสีขาว) ซึ่งได้กลายพันธุ์ไปเป็น น้อยหน่าหนังทอง (ผลสีเหลืองทอง เนื้อสีขาวอมเหลือง) และน้อยหน่าหนังครั่ง (ผลสีม่วงเข้ม เนื้อสีขาวอมชมพู) น้อยหน่าหนังจะมีเนื้อจำนวนมาก เหนียว ละเอียด กลิ่นหอม รสหวานกว่าน้อยหน่าฝ้าย มีเปอร์เซ็นต์ความหวานประมาณ 17.9 เปอร์เซ็นต์บริกซ์

เมล็ดน้อยหน่า
https://th.openrice.com

การเพาะปลูก

การปลูกน้อยหน่าสามารถเจริญเติบโตได้ดีในเมืองเขตร้อน อุณหภูมิที่เหมาะสมคือประมาณ 22-34 ˚C พวกมันเจริญเติบโตได้ดีในสภาพแวดล้อมที่แห้ง ยกเว้นช่วงเวลาระหว่างผสมเกสรซึ่งความชื้นสูงเป็นปัจจัยสำคัญที่จะทำให้พวกมันผสมเกสรได้ดี ต้นน้อยหน่าเติบโตได้ดีในเรือนกระจก และเหมาะที่จะปลูกในดินหลายรูปแบบ แต่ต้องระบายน้ำได้ดี ในสภาพอากาศของประเทศไทยหรือในเมืองเขตร้อนอื่นๆ ควรปลูกต้นน้อยหน่ากลางแจ้ง และให้ห่างจากอาคารหรือต้นไม้ใหญ่อื่นๆ อย่างน้อย 4.5-6 เมตร

ในการเพาะพันธุ์ส่วนใหญ่ใช้วิธีการเพาะเมล็ด อาจจะใช้เวลาประมาณ 30 วันหรือมากกว่าในการงอก ควรกรีดเมล็ดหรือแช่น้ำ 3 วันก่อนปลูก ให้ปุ๋ยต้นอ่อนในช่วง 4-6 สัปดาห์แรก และใช้วัสดุคลุมดินรอบๆ โคนต้นเพื่อรักษาความชื้นและอุณหภูมิของดิน

ประโยชน์ของน้อยหน่า

นอกจากรสชาติที่หวานหอมแล้วน้อยหน่ายังให้พลังงานสูง และเป็นแหล่งของสารอาหารหลายชนิด ได้แก่ วิตามินซีและแมงกานีส (มีเยอะมาก) ไทอามีนและวิตามินบี B6 (มีมาก) วิตามิน B2, B3 B5, B9 เหล็ก แมกนีเซียม และฟอสฟอรัส (มีพอสมควร)

ส่วนอื่นๆ ของน้อยหน่า เช่น ใบ เมล็ด เปลือก ราก ยังสามารถนำมาทำประโยชน์อื่นๆ ได้ ไม่ว่าจะเป็นยาสมุนไพร หรือประโยชน์ทางการเกษตร

การปลูกน้อยหน่า
https://www.innnews.co.th

ยาสมุนไพร

ใบ

สามารถใช้ฆ่าเหาและโรคกลากเกลื้อนได้ โดยเอาใบน้อยหน่ามาบด ตำ หรือคั้นเอาแต่น้ำ แล้วนำมาพอกศีรษะหรือบริเวณที่เป็นกลากเกลื้อน รวมทั้งสามารถช่วยในการรักษาแผลได้ นอกจากนี้ยังสามารถนำใบน้อยหน่ามาชงดื่ม ช่วยลดน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในเส้นเลือด ลดความดันโลหิต เป็นยาขับเหงื่อ ในบางพื้นที่ของประเทศอินเดีย ไทย และชาวอเมริกาพื้นเมือง จะนำใบของน้อยหน่ามาต้มดื่มน้ำเพื่อรักษาโรคบิด และโรคติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ ยาแผนโบราณของอินเดียจะนำใบมาบดและนำมารักษาแผล

ราก

ใช้เป็นยาระบาย ถอนพิษเบื่อเมา แก้พิษงู และทำให้เกิดการอาเจียนได้

เปลือกลำต้น

มีฤทธิ์ฆ่าพยาธิผิวหนัง ขับพยาธิลำไส้ เป็นยาสมานลำไส้ สมานแผล แก้ท้องร่วง แก้พิษงู 

ผล

สามารถใช้แก้พิษงู ฆ่าพยาธิผิวหนัง ขับพยาธิลำไส้ เป็นยาเย็น ยาระบายอ่อนๆ แก้ธาตุไม่ปกติ ขับเสมหะ ลดเสมหะ

เมล็ด

เมล็ดน้อยหน่าใช้เป็นยาฆ่าเหา ฆ่าพยาธิตัวจี๊ด และแก้บวม

น้อยหน่า สรรพคุณ
https://tuemaster.com

ประโยชน์ด้านการเกษตรและอื่นๆ

ใบน้อยหน่าสามารถนำมาใช้เลี้ยงไหมได้และในประเทศเม็กซิโกจะนำใบน้อยหน่ามาถูตามรังไก่เพื่อไล่เห็บ เส้นใยของเปลือกต้นน้อยหน่าสามารถใช้ทำกระดาษ ในส่วนของเมล็ดก็สกัดน้ำมันมาใช้เป็นยาฆ่าแมลง ส่วนน้ำมันจากใบน้อยหน่ายังเคยถูกนำมาทำเป็นน้ำหอมด้วย

จะเห็นได้ว่าน้อยหน่าเป็นพืชที่สามารถนำแทบจะทุกส่วนในต้นมาทำประโยชน์ได้ ทั้งเป็นอาหารที่อุดมด้วยสารอาหารมีประโยชน์ เป็นยารักษาโรค เป็นยาฆ่าแมลง หรือแม้กระทั่งเป็นน้ำหอม สำหรับใครที่อาจจะมองว่าผิวเปลือกของน้อยหน่าไม่น่าดูนักก็อยากชวนให้มามองใหม่ เพราะแม้หน้าไม่งาม แต่ประโยชน์ล้นหลาม สามารถเรียกได้ว่างามมาจากข้างในจริงๆ.

ที่มา

https://clgc.agri.kps.ku.ac.th

https://www.nfc.or.th

แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบทความนี้