มังคุด ลักษณะและสรรพคุณที่หลากหลาย

มังคุดมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า (Garcinia mangostana) หรือชื่อมังคุดภาษาอังกฤษ คือ Mangosteen มังคุด คือ พันธุ์ผลไม้ชนิดหนึ่ง ซึ่งเป็นไม้ไม่ผลัดใบเขตร้อน มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่หมู่เกาะซุนตา และหมู่เกาะโมลุกกะ และแพร่กระจายพันธุ์ไปสู่หมู่เกาะอินดีสตะวันตกราวพุทธศตวรรษที่ 24 แล้วจึงแพร่พันธุ์ไปสู่ กัวเตมาลา ฮอนดูรัส ปานามา เอกวาดอร์ ไปจนถึงฮาวาย และในประเทศไทยพบว่ามีการปลูกมังคุดมานานแล้วเช่นกัน

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

มังคุด ลักษณะจะจัดเป็นไม้ยืนต้น มีความสูงอยู่ที่ประมาณ 10-12 เซนติเมตร มียางสีเหลือง ใบเลี้ยงเดี่ยว เรียงตรงขาม ใบมีรูปทรงไข่หรือรูปวงรี กว้างประมาณ 6-11 เซนติเมตร ยาวประมาณ 15-25 เซนติเมตร เนื้อใบหน้าและค่อนข้างเหนียวคล้ายหนัง หลังใบสีเขียวเข้มเป็นมัน ท้องใบมีสีอ่อนกว่า ดอกเดี่ยวหรือเป็นคู่ มักออกที่ซอกใบใกล้ปลายกิ่ง สมบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงสีเขียวอมเหลืองติดอยู่จนเป็นผล กลีบดอกสีแดง ฉ่ำน้ำ ผลเป็นผลสด ค่อนข้างกลม เปลือกนอกค่อนข้างมีความแข็ง เมื่อผลแก่เต็มที่จะมีสีม่วงแดง มียางสีเหลืองขาดของผลอยู่ที่ประมาณ 4-6 เซนติเมตร เนื้อมีสีขาวฉ่ำ อาจมีเมล็ดอยู่ในเนื้อขึ้นอยู่กับขนาดและอายุของผล จำนวนกลีบของเนื้อสังเกตได้จากจำนวนของกลีบดอกที่อยู่ด้านล่างของเปลือกนอกนั่นเอง เมล็ดไม่สามารถรับประทานได้

ลักษณะของมังคุด

การขยายพันธุ์

มังคุดสามารถขยายพันธุ์ได้หลายวิธี เช่น การเพาะเมล็ด เสียบยอด และทาบกิ่ง แต่วิธีที่เกษตรกรนิยมใช้มากที่สุดคือ การเพาะเมล็ดโดยตรง เพราะสะดวกและรวดเร็วกว่า ต้นที่ได้ไม่กลายพันธุ์ แต่ก็มีข้อเสียคือ ใช้เวลานานประมาณ 7-8 ปีกว่าจะให้ผลผลิต แต่ถ้าหากมีการบำรุงรักษาที่ดีก็อาจให้ผลเร็วกว่าเล็กน้อย ส่วนการขยายพันธุ์ด้วยวิธีเสียบยอดโดยการนำต้นพันธุ์ดีมาทำนั้น ก็เป็นอีกวิธีหนึ่งที่ช่วยให้มังคุดให้ผลผลิตเร็วขึ้น

เมล็ดมังคุด สรรพคุณ

การเพาะเมล็ด

เมล็ดที่ใช้นำมาเพาะนั้น ควรได้จากผลที่แก้จัดและยังเป็นผลสดอยู่ เพราะจะงอกได้ดีกว่า เลือกเมล็ดที่มีขนาดใหญ่ล้างเนื้อและเส้นใยออกให้สะอาด แล้วรีบนำไปเพาะ แต่ถ้าไม่สามารถทำได้ทันที ให้นำเมล็ดที่ทำความสะอาดแล้วไปผึ่งลมให้แห้ง และเก็บไว้ในถุงพลาสติก แช่ตู้เย็นไว้จะทำให้เก็บได้นานขึ้น หากเพาะไม่เยอะสามารถเพาะลงในถุงเพาะได้เลย แต่ถ้าหากต้องการเพาะในปริมาณมากๆ ก็ควรเพาะในแปลงเพาะชำหรือกระบะเพาะชำ

สำหรับการเพาะชำนั้นสามารถใช้ขี้เถ้าแกลบล้วนๆ ขี้เถ้าแกลบผสมทรายหรือดินร่วมผสมทรายก็ได้ แปลงต้องมีวัสดุพรางแสง และรดน้ำให้วัสดุเพาะมีความชื้นอยู่เสมอ หลังจากเพาะประมาณ 15-20 วัน เมล็ดจึงเริ่มงอกจากนั้นก็เลือกต้นกล้าที่มีความสมบูรณ์ย้ายไปเพาะต่อในถุงบรรจุดินผสมปุ๋ยคอก ควรทำในช่วงที่ต้นกล้าอายุไม่เกิน 1 เดือน เพราะระบบรากยังไม่แผ่กระจาย ต้นกล้าจะไม่กระทบกระเทือน แต่ต้องระวังลำต้นหัก ควรเปลี่ยนถุงเพาะสัก 5-6 เดือน ครั้ง เพราะจะทำให้มีการเจริญเติบโตดีขึ้น เมื่อมังคุดมีอายุประมาณ 2 ปี ก็พร้อมที่จะปลูกลงแปลงได้

มังคุด คือ

การเสียบยอด

ต้นตอที่ใช้จะใช้ต้นตอจากการเพาะปลูกแล้วอาจใช้ต้นตอจากพืชชนิดอื่นที่อยู่ในตระกูลเช่นได้เช่นชะมวงวาซึ่งสามารถใช้ได้เช่นกันต้นตอที่เหมาะสมควรระยะประมาณ 2 ปี

ยอดพันธุ์ต้องเป็นยอดจากต้นสมบูรณ์ให้ผลมาแล้วและควรเป็นยอดจากกิ่งที่ชี้ตั้งขึ้นเพื่อให้ได้ต้นที่มีรูปร่างตรงสวยงามใช้เวลา 10-15 วันถ้ายอดพันธุ์ไม่แสดงว่าการบิดยอดได้ผล ทิ้งไว้ประมาณ 40-60 วันนำไปดูแลรักษาจนหมดแล้วนำไปปลูกต่อไป

เปลือกมังคุด สรรพคุณ

คุณประโยชน์ของมังคุด

มังคุดเป็นผลไม้จากเอเชียที่ได้รับความนิยมมาก มังคุดได้รับขนานนามว่าเป็น “ราชินีของผลไม้” เพราะลักษณะภายนอกของผลที่มีกลีบเลี้ยงติด อยู่ที่หัวขั้วของผลคล้ายมงกุฎของพระราชินีส่วนเนื้อในก็มีสีขาวสะอาด มีหลากหลายสรรพคุณ มังคุดยังมีรสชาติหวาน อร่อยอย่างยากที่จะหาผลไม้อื่นมาเทียบได้

มังคุดใช้นำมาประกอบอาหารได้ทั้งคาวและหวาน เช่น ยำมังคุด มังคุดลอยแก้ว แยมมังคุด มังคุดกวน มังคุดแช่อิ่ม มังคุดมีสารที่ช่วนต้านอนุมูลอิสระ ช่วยเสริมสร้างภูมิต้านทานให้กับร่างกาย มีส่วนช่วยในการชะลอวัยและการเกิดริ้วรอย ช่วยบำรุงผิวพรรณให้เปล่งปลั่งสดใสด้วย

สรรพคุณของมังคุด

เปลือกมังคุด สรรพคุณมีสารให้รสฝาด แทนนิน มีฤทธิ์ฝาดสมาน ทำให้แผลหายเร็ว ช่วยลดการอักเสบและมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียที่ทำให้เกิดหนองได้ดี ในตำรายาสมุนไพร มีการนำเปลือกมังคุดไปตากแห้งแล้วนำมาต้มน้ำหรือย่างไฟ ฝนกับน้ำปูนใส ใช้แก้ท้องเสีย อีกทั้งเปลือกมังคุดยังมีสารป้องกันเชื้อราเหมาะแก่การทำปุ๋ยหมัก และมีการพบว่า  ชาวโอรังอัซลีในรัฐเปรัก มาเลเซียใช้เปลือกมังคุดแห้งเป็นยารักษาแผลเปิดอีกด้วย

ประเทศไทยมีการส่งออกมังคุดไปสู่หลายๆประเทศทั่วโลก เป็นจำนวนมากอยู่ในอันดับต้นๆของโลก มีทั้งแบบผลสดและมังคุดแปรรูป ทั้งนี้พบว่า ภาคใต้ของประเทศไทย เป็นแหล่งปลูกมังคุดที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สามารถผลิตมังคุดที่มีคุณภาพดีและมีรสชาติดีเมื่อเทียบกับมังคุดจากภูมิภาคอื่นๆของประเทศ และในอนาคตก็มีแนวโน้มว่าไทยจะมีปริมาณการส่งออกที่เพิ่มขึ้นไปเรื่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศไทยได้ทำการขยายตลาดไปยังประเทศจีนอีกด้วย.

สรรพคุณ มังคุด

ที่มา

สำนักงานเกษตรอำเภอแหวะ จังหวัดระยอง

แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบทความนี้