ตะโก ไม้มงคลแห่งความเด็ดเดี่ยวและอดทน

ด้วยเหตุที่ต้นตะโกนั้นเป็นต้นไม้ที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ ก่อนหน้านี้จึงไม่ค่อยมีใครนิยมปลูกไว้ในรั้วบ้านมากนัก เราจึงได้เห็นต้นตะโกอยู่ตามเรือกสวนไร่นามากกว่า จนกระทั่งปัจจุบันได้มีการพัฒนาสายพันธุ์ให้มีตะโกดัดเพิ่มเข้ามา ลักษณะเด่นคือขนาดต้นกะทัดรัด ปลูกลงในกระถางได้ จึงเหมาะจะเป็นไม้ประดับที่ได้ทั้งความสวยงามและความเป็นมงคลด้วย

ความเชื่อเกี่ยวกับไม้มงคล

ธรรมชาติของต้นตะโกจะมีความแข็งแรงทนทาน เติบโตได้เร็ว แล้วก็ปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ง่าย จึงมีความเชื่อว่าหากปลูกต้นตะโกเอาไว้ จะทำให้ผู้ปลูกและบริวารมีความอดทนเป็นเลิศ จิตใจเด็ดเดี่ยว สุขภาพร่างกายแข็งแรง แล้วก็มีอายุยืนยาวเช่นเดียวกับต้นตะโก นอกจากนี้ ยังมีอีกความเชื่อหนึ่งเกี่ยวกับต้นตะโกดัดโดยเฉพาะ ก็คือ ให้ปลูกตะโกดัดในกระถางขนาดเล็ก แล้วตัดแต่งให้เป็นต้นเล็กอย่างสม่ำเสมอ วางไว้ในจุดที่แขกไปใครมาพบเห็นได้ง่าย เชื่อว่าจะช่วยให้คนในบ้านได้รับความเคารพยำเกรง และได้รับความนับถือแบบผู้ใหญ่ ลูกหลานที่ยังเล็กก็จะว่านอนสอนง่าย ดัดไปทางไหนก็ไปทางนั้น แต่ต้นตะโกดัดจะต้องอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์สวยงามอยู่เสมอด้วย

ตำแหน่งที่เหมาะสมแก่การปลูกภายในบริเวณบ้าน

ก่อนจะเลือกตำแหน่งปลูกต้นตะโกภายในเขตบ้าน จะต้องดูก่อนว่าต้นตะโกของเราเป็นสายพันธุ์อะไร เพราะบางพันธุ์ก็เหมาะกับการปลูกในกระถางมากกว่านำลงดิน แต่สิ่งที่ทุกสายพันธุ์ต้องการเหมือนกันหมดก็คือแสงแดด ควรต้องเป็นพื้นที่ที่มีแดดส่องถึงตลอดทั้งวัน น้ำไม่ท่วมขัง และควรเว้นระยะห่างจากสิ่งปลูกสร้างอย่างน้อย 2-3 เมตร นอกจากนี้ถ้าต้องการปลูกเพื่อเสริมสิริมงคลเป็นหลัก ก็จะต้องเลือกตำแหน่งที่อยู่ทางทิศใต้ของบ้าน

ส่วนประกอบของต้นตะโก

ลักษณะของลำต้น

ทั้งลักษณะการเติบโตและขนาดของลำต้นตะโก จะต่างกันไปตามสายพันธุ์ แต่โดยรวมแล้วก็จะเป็นไม้ขนาดกลางที่มีพุ่มใบหนา เปลือกไม้เป็นสีน้ำตาลเข้มไปจนถึงดำ ผิวขรุขระและมีรอยแตกเป็นร่องตื้นๆ บางส่วนอาจแตกสะเก็ดแล้วหลุดร่อนออกมา 

ใบ

ใบตะโกเป็นใบเดี่ยวที่มีรูปร่างกลมรี ขอบใบโค้งมน เส้นใบค่อนข้างบาง ขนาดใหญ่ถือว่าใหญ่พอสมควร อาจยาวได้มากถึง 12 เซนติเมตร ผิวสัมผัสเรียบและไม่เป็นมันเงา

ดอก

ออกดอกเป็นช่อเล็กๆ ตามปลายกิ่งและง่ามใบ รูปร่างดอกดูแปลกตา เพราะส่วนล่างของกลีบดอกเชื่อมต่อกันเหมือนโถใส่น้ำ แล้วค่อยบานออกที่ช่วงปลาย ดอกอ่อนจะมีสีเขียวแซม แล้วค่อยๆ หายไปจนหมดเหลือแต่สีเหลืองนวลเมื่อดอกบาน

ผล

ผลเป็นทรงกลมเกลี้ยง เมื่อเป็นผลอ่อนจะมีขนปกคลุม ก่อนจะร่วงไปทั้งหมดเมื่อผลสุก ผิวนอกและเนื้อในมีสีส้มอมเหลือง

สายพันธุ์ยอดนิยม

ต้นตะโกเป็นพันธุ์ไม้อีกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมมากในบ้านเรา สายพันธุ์ที่พบได้บ่อยก็จะมีอยู่ประมาณ 4 สายพันธุ์ด้วยกัน ได้แก่ ตะโกนา ตะโกดำ ตะโกดัด และตะโกสวน ความแตกต่างของแต่ละสายพันธุ์อยู่ที่ขนาดของลำต้น และรูปร่างของพุ่มใบ อย่างเช่น ต้นตะโกดัดก็จะเป็นไม้สวยงามขนาดกะทัดรัด พุ่มใบตัดแต่งเป็นรูปทรงตามต้องการได้ ขณะที่ตะโกนาจะมีความสูงใหญ่ พุ่มใบหนาให้ร่มเงา เป็นต้น

วิธีการปลูกต้นตะโกให้เจริญงอกงาม

ต้นตะโกจะเติบโตได้ดีถ้าสภาพดินในช่วงลงกล้ามีความเหมาะสม ทั้งเรื่องธาตุอาหารและระดับความชื้น ให้ขุดหลุมทรงสี่เหลี่ยมจตุรัสยาวด้านละประมาณ 40 เซนติเมตร พรมน้ำที่ก้นหลุมเล็กน้อย แล้วนำดินที่ขุดขึ้นมาไปผสมกับปุ๋ยคอกในอัตราส่วน 1:1 คลุกเคล้าให้เข้ากันเป็นเนื้อเดียว ก่อนนำต้นกล้าตะโกลงและกลบดินให้เรียบร้อย ที่เหลือก็แค่รดน้ำจนชุ่ม แต่ต้องระวังอย่าให้น้ำขังเด็ดขาด ไม่อย่างนั้นตะโกจะเน่าตายในไม่ช้า

วิธีการดูแลรักษา

แสง

ต้องการแสงค่อนข้างมาก ควรเลือกปลูกในที่โล่งแจ้งที่รับแดดได้ทั้งวัน

น้ำ

ปริมาณน้ำปานกลาง ในสัปดาห์หนึ่งควรรดน้ำอย่างน้อย 5-6 ครั้ง

ดิน

ลักษณะดินที่เหมาะสมคือดินร่วนซุยที่อุ้มน้ำได้ดี

ปุ๋ย

ใช้ปุ๋ยบำรุงดินทั่วไปประมาณปีละ 3-4 ครั้ง

คุณประโยชน์ที่ได้จากต้นตะโก

ลำต้น

ด้วยเนื้อไม้ที่มีความแข็งแรงและมีสีนวลสวย จึงเหมาะกับการผลิตเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ต่างๆ ทั้งยังมีสรรพคุณเป็นยา ใช้เพื่อบรรเทาอาการไข้ ลดผดผื่นคัน และบำรุงน้ำนมได้ ส่วนแก่นในจะใช้ต้มน้ำดื่มบำรุงร่างกายให้สดชื่น และส่วนเปลือกจะช่วยย่อยอาหารกับบรรเทาอาการปวดฟัน

ผล

ผลตะโกที่สุกเต็มที่แล้วสามารถทานแบบสดๆ ได้ มีวิตามินหลากหลายชนิด แต่ผลอ่อนจะนำไปเป็นวัตถุดิบในการย้อมสีผ้าที่ให้โทนสีน้ำตาลอ่อน นอกจากนี้ยังใช้ผลรักษาโรคผิวหนัง สมานแผล และลดอาการบวมได้ด้วย

ราก

นำรากมาต้นน้ำดื่ม ช่วยแก้ร้อนใน  ลดผลข้างเคียงจากน้ำเหลืองเสีย และลดความปวดเมื่อย แต่ไม่เหมาะที่จะทานต่อเนื่องเป็นเวลานาน 

ราคาต่อต้นโดยประมาณ

ราคาของต้นตะโกจะขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และขนาดของลำต้น โดยเริ่มต้นตั้งแต่ 70 บาทขึ้นไป

แหล่งอ้างอิง

: http://clgc.agri.kps.ku.ac.th/resources/herb/rhodocalyx.html