“สาวสันทราย” “ราชินีสันทราย” หรือ “จรกา” ที่คนทางเหนือเรียกขานกัน เป็นพันธุ์ไม้หนึ่งในกลุ่มไม้ดอกกลิ่นหอมที่คนทั่วไปนิยมนำมาปลูกเป็นไม้พุ่มประดับสวน ด้วยความที่มีดอกสวยงามเป็นเอกลักษณ์ สีม่วงแต้มสีขาวตัดกับพุ่มใบสีเขียว อีกทั้งยังส่งกลิ่นหอมอ่อนๆ ตลอดวัน ออกดอกปีละ 1-2 ครั้ง ส่วนมากดอกจะบานสวยงามเต็มต้นในช่วงเดือนมกราคม – มีนาคม
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นสาวสันทราย
“สาวสันทราย” เป็นอีกหนึ่งไม้ดอกไม้ประดับที่หลายคนมักจะเข้าใจผิดคิดว่า เป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทย เนื่องจากชื่อที่เรียกขานต่อๆ กันมาแต่ในความเป็นจริงแล้ว “สาวสันทราย” มีถิ่นกำเนิดมาจากประเทศในมหาสมุทรแปซิฟิก อย่างฟิลิปปินส์ และได้ถูกนำเข้ามาปลูกและขยายพันธุ์ในประเทศไทยมาช้านาน โดยมีชื่อเรียกเฉพาะถิ่นทางภาคเหนืออีกด้วยว่า “จรกา” สาวสันทรายยังเป็นไม้ดอกไม้ประดับ ที่สวยงามเป็นที่ประทับใจของคนที่ได้พบเห็นโดยมาก มีช่วงการบานของดอกยาวนาน ดอกในช่อดอกจะค่อยๆ ทยอยบาน จึงมีความเชื่อสืบต่อกันมาว่า หากบ้านใดมีปลูกไว้บริเวณหน้าบ้านก็จะทำให้คนในบ้านเป็นผู้ที่มีเสน่ห์ ดึงดูดให้คนเข้าคบหา และมีเมตตามหานิยมแก่เจ้าของและผู้อยู่อาศัย
ตำแหน่งที่ควรปลูกต้นสาวสันทราย
หากต้องการให้ส่งผลดีต่อหน้าที่การงานการค้าขาย ควรปลูกสาวสันทรายทางทิศเหนือ และหากมีบริเวณเพียงพอ ควรจัดตกแต่งบรรยากาศด้วยน้ำและหินเป็นส่วนประกอบหลัก และหากต้องการในด้านส่งเสริม สุขภาพร่างกาย ชื่อเสียง และสติปัญญา ควรเลือกบริเวณพื้นที่ปลูกทางทิศตะวันออก เนื่องจากสาวสันทรายเป็นไม้พุ่มขนาดกลาง ที่มีดอกมีสีสันสดใส มองแล้วสบายตา อีกทั้งยังต้องการแสงแดดแค่ครึ่งวันดังนั้น ทิศที่เหมาะสมและควรปลูก จึงควรเป็นทิศทั้งสองทิศดังที่ได้กล่าวมา
ส่วนประกอบของต้นสาวสันทราย
ลักษณะของลำต้น
สาวสันทรายเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง สูงเฉลี่ย 2-5 เมตร รูปทรงพุ่มเป็นรูประฆังคว่ำ ลำต้นอ่อนมีขนละเอียด เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลปนเทา
ใบ
เป็นใบเดี่ยวรูปรีหรือขอบขนาน เรียงตัวแบบตรงข้าม ยาว 15-20 ซม. กว้าง 12 ซม. โคนใบสอบ ปลายใบแหลม ขอบใบหยักเป็นคลื่น หลังใบมีสีเขียวเข้ม ท้องใบมีสีม่วงแดงอมเขียว
ดอก
ดอกออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกแบบซี่ร่ม มีช่วงการบานของดอกยาวนาน (ดอกในช่อดอกจะค่อยๆ ทยอยบาน) กลีบเลี้ยงมีสีม่วงอมแดงเป็นหลอดยาว 0.7-1 ซม. ปลายแยกเป็นแฉก 5 แฉก รูปสามเหลี่ยม ยาว 3-5 มม. ดอกเป็นรูปดอกเข็มสีชมพูอมแดงยาว 7-10 ซม. ปลายแยกเป็น 5 กลีบ รูปใบหอก ยาว 1-1.5 ซม. กลีบดอกด้านนอกสีขาวอมชมพูด้านในสีขาว เคล็ดลับการปลูกให้ดอกดกคือ การตัดแต่งบ่อยๆ ให้แตกยอดมากๆ เพราะว่าเป็นไม้ที่ออกดอกที่ยอด ยิ่งยอดมาก ดอกก็จะมากตามไปด้วย
สายพันธุ์ของต้นสาวสันทราย
สาวสันทราย มีถิ่นกำเนิดที่ฟิลิปปินส์ และนิวกินี สายพันธุ์ที่นำเข้ามาในไทย จึงเป็นสายพันธุ์จาก ประเทศ ฟิลิปปินส์ นิยมปลูกกันโดยมากทางภาคเหนือที่มีอากาศเย็น ปัจจุบันสาวสันทราย มีพันธุ์ที่เป็นใบด่างที่ดูแปลกตา และเป็นไม้หายากที่เป็นที่นิยมในกลุ่มนักสะสมไม้ด่างดีด้วย
วิธีการปลูก และสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมในการปลูกต้นสาวสันทราย
สาวสันทราย ส่วนใหญ่นิยมขยายพันธุ์โดยการปักชำกิ่ง โดยสามารถแยกต้นจากรากไปปลูกในบริเวณใหม่ได้ โดยสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมในการเจริญเติบโตที่ดี ต้องเป็นพื้นที่ที่ได้แสงแดดเพียงรำไร ไม่ควรปลูกในที่โล่งแจ้งหรือสัมผัสแดดจัดจนเกินไป ควรมีร่มเงาและโดนแดดเพียงบางส่วน หรือควรปลูกทางทิศตะวันออกของตัวบ้านเพื่อที่จะได้รับแสงในช่วงครึ่งวันเช้าเท่านั้น ควรได้รับปริมาณน้ำและความชื้นอย่างสม่ำเสมอ โดยที่ไม่มีน้ำขังอยู่ในดิน
วิธีการดูแลต้นสาวสันทราย
สาวสันทราย เป็นพันธุ์ไม้ดอกไม้หอมที่อดทนต่อสภาพแวดล้อม โตเร็วเลี้ยงง่ายดูแลรักษาไม่ยาก มีอายุขัยยาวนานกว่าไม้ประดับไม้ดอกอื่นๆ โดยทั่วไป
แสง
ต้องการแสงแดดเพียงรำไร ควรปลูกเป็นพุ่ม ใกล้อาคารหรือไม้ใหญ่เพื่ออำพรางแสง
น้ำ
ต้องการปริมาณน้ำพอดี และสม่ำเสมอ โดยรดน้ำสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง
ดิน
สามารถเจริญเติบโตได้ดีในดินทุกชนิด เจริญเติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย ที่ระบายน้ำได้ดี
ปุ๋ย
ควรมีการบำรุงปุ๋ย ทั้งปุ๋ยอินทรีย์และปุ๋ยเคมีอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้มีดอกสวยงาม
ประโยชน์หรือสรรพคุณอื่นๆ ของต้นสาวสันทราย
สาวสันทรายนิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ ตามบ้านเรือน หรืออาคารสถานที่ต่างๆ เนื่องจากเป็นไม้ดอกทรงพุ่มมีใบและดอกที่สวยงาม ดูแลง่าย นอกจากนั้นแล้ว สาวสันทรายยังเป็นพืชสมุนไพร รากใช้ทำเป็นยาสมุนไพร ช่วยขับลม เปลือกต้นแก้บิด ท้องร่วง ดอก แก้ไข้ระบาย ได้ดีอีกด้วย
ราคาต้นสาวสันทรายต่อต้นโดยประมาณ
สำหรับราคาต้นสาวสันทราย ความสูง 60-70 ซม. ราคาจำหน่ายจะอยู่ที่ต้นละ 100-150 บาท และสำหรับสายพันธุ์ที่เป็นใบด่างราคาจะอยู่ที่ราว 800-1,000 บาท เป็นต้น
