กระถิน พืชหลังบ้านท้องถิ่นไทยสารพัดประโยชน์

กระถินภาษาอังกฤษLeucaena ชื่อวิทยาศาสตร์Leucaena leucocepphalaได้รับการยกย่องให้เป็นไม้เอนกประสงค์ไทยเนื่องจากสามารถใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน มีลักษณะเป็นต้นไม้พุ่มลำต้นสูงและเป็นต้นไม้ที่เจริญเติบโตเร็วและขยายพันธุ์ง่ายสามารถพบได้ทั่วไปเนื่องจากกระถิน สรรพคุณและประโยชน์ทางยามีมากมายนอกเหนือจากร่มเงา และกระถินยังมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปตามแต่ละภูมิภาค เช่นภาคเหนือจะเรียกกระถินว่า ผักก้านถิน ผักหนองบก ภาคอีสานเรียกว่า ผักกระเสด ภาคใต้เรียกว่า สะตอบ้าน สะตอเบา และภาคกลางเรียกว่า กระถินบ้าน อย่างไรก็ตามกระถินถือเป็นพืชผักสามัญประจำครัวที่คนไทยนิยมนำยอดอ่อนและฝักไปรับประทานคู่กับน้ำพริกหรือนำประกอบอาหารได้หลากหลายเมนู นอกจากนำไปประกอบอาหารคนแล้ว กระถินยังนิยมนำใบ ยอดอ่อนและเมล็ดไปเป็นอาหารสัตว์เพราะมีคุณค่าทางสารอาหารสูง

ความเชื่อ

กระถินตามคติความเชื่อของคนไทยนิยมปลูกกระถินสลับกับไม้มงคลชนิดอื่นไว้รอบๆบริเวณบ้านหรือหัวไร่ปลายนาเพื่อป้องกันอันตราย ป้องกันสิ่งเลวร้ายต่างๆได้ 

ลักษณะของกระถิน

กระถินเป็นพืชตระกูลเดียวกับถั่ว แตกกิ่งก้านสาขาเป็นทรงพุ่มสูงปานกลางไปจนสูง สามารถเจริญเติบโตได้ดีในทุกสภาวะอากาศ ลักษณะต้นกระถินประกอบไปด้วยรากแขนงฝอยแผ่ขยาย ลำต้นสีน้ำตาลเทา ดอกพุ่มกลมสีขาว-เหลือง ใบเรียงสลับซับซ้อนกันรูปเรียวเล็กและใบยอดอ่อนนิยมนำไปรับประทาน ฝักของกระถินจะแบนยาวเรียวและเมื่อแก่จัดจะมีสีน้ำตาลเข้ม ข้างในจะมีเมล็ดกระถินที่มีรสชาติหวาน มัน และมีกลิ่นฉุนเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว กระถินจะสามารถเจริญเติบโตได้ดีกว่าในพื้นที่ที่มีแดด ดั้งนั้นแถบบริเวณภาคใต้ของประเทศไทยกระถินจะเติบโตได้ไม่ค่อยดีเนื่องจากมีอากาศเย็นและฝนตกชุกแทบจะตลอดทั้งปี 

สายพันธุ์

กระถินเป็นที่รู้จักแพร่หลายในประเทศไทยเมื่อ 200 กว่าปีที่ผ่านมาแต่ไม่เป็นที่แน่ชัดว่าใครเป็นคนนำเข้ามาปลูก กระถินมีถิ่นกำเนิดดังเดิมจากหลากหลายประเทศ เช่นประเทศปาปัวนิวกินี หมู่เกาะมหาสมุทรแปซิฟิก เปรู เป็นต้น กระถินเป็นพืชตระกูลเดียวกับถั่ว (Fabaceae) โดยส่วนใหญ่มีสายพันธุ์มากกว่า 100 สายพันธุ์ทั่วโลก แต่หลักๆแล้วกระถินที่เราพบเห็นโดยมากในไทยแบ่งออกเป็น 2 สายพันธุ์หลักๆ ได้แก่  กระถินบ้านและกระถินยักษ์

กระถินบ้านแท้จริงแล้วเป็นพันธุ์ที่มาจากต่างประเทศ แต่เราสามารถพบเห็นได้ตามทั่วภูมิภาคของประเทศไทย มีลักษณะเป็นพุ่ม ขนาดลำต้นเล็กและมีความสูง3-5 เมตร มีกิ่งก้านเป็นไม้พุ่ม ทนต่ออากาศแล้ง ดอกกระถิ่นออกดอกตลอดทั้งปี นิยมน้ำยอดอ่อนและฝักไปรับประทาน นอกจากนี้เปลือกของกระถินยังนิยมนำมาย้อมผ้าไหม และในอุตสาหกรรมการผลิตกระดาษเองก็นิยมใช้เปลือกของต้นกระถินเพราะมีเส้นใยที่แข็งแรงทนต่อแรงฉีกขาด

กระถินยักษ์ มีอยุ่ 3 สายพันธุ์คือสายพันธุ์ซัลเวเดอร์ สายพันธุ์ฮาวาย และสายพันธุ์เปรู ลักษณะภายนอกทั้ง 3 สายพันธุ์จะคล้ายๆกันแตกต่างกันบ้างที่ขนาดลำต้นสูงและใหญ่กว่ากระถิ่นบ้าน และกระถินยักษ์จะไม่ออกดอกตลอดทั้งปีเหมือนกับกระกับกระถินบ้าน อย่างไรก็ตามกระถินทั้ง 3 สายพันธุ์มักเจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่รกร้างและบริเวณโล่งกว้าง รวมไปจนถึงพื้นที่ที่ความอุดุมสมบูรณ์ต่ำ ในหลายๆพื้นที่ในประเทศไทยยังนิยมปลูกกระถินยักษ์เป็นที่กันลมและลำต้นนำไปใช้เป็นฟืนเผาถ่านหรือนำไปแปรรูปเป็นถ่านชีวภาพ นอกจากนี้แล้วกระถินยักษ์ยังช่วยป้องกันฝนชะหน้าดินและบำรุงหน้าดินเพราะกระถินยักษ์สามารถเพิ่มธาตุไนโตรเจน ฟรอสฟอรัส โปรตัสเซียมและซัลเฟอร์ให้กับดินให้มีสารอาหารมากยิ่งขึ้นแต่ก็ไม่ควรปลูกใกล้พื้นที่ป่าอนุรักษ์ เพราะกระถินยักษ์จะรุกรานและรบกวนระบบนิเวศน์ของบริเวณนั้นๆ

วิธีการปลูกกระถิน

กระถินมักนิยมปลูกกันอย่างแพร่หลายสามารถปลูกได้หลากหลายวิธีแต่มีเพียงสองวิธีหลักที่ได้รับความนิยมคือการตอนกิ่งจากต้นกระถินแต่วิธีนี้ค่อนข้างใช้ระยะเวลาที่นานกว่าการเพาะจากเมล็ด ดั้งนั้นวิธีเพาะต้นกระถินที่รวดเร็วและสะดวกที่สุดคือวิธีการเพาะจากเมล็ด 

การปลูกกระถินเริ่มจากหาฝักของกระถินที่แห้งแล้วนำไปคัดเลือกเมล็ดที่อยู่ในฝัก หลังจากนั้นนำเมล็ดกระถินไปผึ่งแดดประมาณ 2-3 วัน จากนั้นนำเมล็ดที่ตากแดดแล้วไปแช่น้ำอุ่นภูมิห้องประมาณ 15-20 นาที ก่อนนำไปเพาะในกระถางหรือถุงเพาะชำกลบหน้าดินด้วยปุ๋ยและใบไม้แห้งและรดน้ำเช้า-เย็นในขั้นตอนนี้เมล็ดจะงอกใน 7-12 วันเมื่อต้นกล้าโตได้ขนาดก็ย้ายจากถุงเพาะกล้าลงสถานที่ปลูกจริงโดยเน้นเพิ่มการใส่ปุ๋ยจากธรรมชาติผสมลงไปด้วยเพื่อเพิ่มสารอาหารให้แก่ต้นกล้า การดูแลรักษาต้นกล้าหลังจากปลูกต้นกระถินไปแล้วหมั่นรดน้ำพรวนดินวันละครั้ง เมื่อต้นกระถินเริ่มโตไม่จำเป็นต้องรดน้ำบ่อยก็สามารถโตเองได้ตามธรรมชาติ หลังจากกระถินโตจนสามารถให้ยอดอ่อนได้แล้วแนะนำให้ตัดยอดกระถินออกเพื่อให้กระถินแตกยอดได้มากขึ้น.

สรรพคุณของกระถิน

1. เมล็ดและยอดอ่อน-อุดุมไปด้วยแร่ธาตุและวิตามินต่างต่างๆ มีแบต้าแคโรทีนสูง
2. ฝัก-ช่วยแก้อาการท้องร่วง
3. ราก-ช่วยขับลมในลำไส้ 
4. ยอดอ่อน-ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวาน
5. ดอก-บำรุงตับ
6. เมล็ดแก่-แก้กระส่ายอาการนอนไม่หลับ
7. เมล็ด-บำรุงสุขภาพเป็นยาอายุวัฒนะ
8. ใบ-บำรุงสายตา
9. ฝักอ่อน-ยอดอ่อน นำมารับประทานสดแก้ร้อนในกระหายน้ำ
10. ราก-แก้ระดูขาว
11. เมล็ด-บำรุงกระดูกและไต

ที่มา

https://puechkaset.com

http://www.rspg.or.th