ต้นซานาดู หรือชื่อเรียกอย่างเป็นทางการว่า ฟิโลเดนดรอน ซานาดู (Philodendron Xanadu) เป็นไม้ประดับจำพวกไม้ใบที่มีชื่อเสียงเลื่องลือ มีถิ่นกำเนิดมาจากทวีปอเมริกาใต้ มีลักษณะเป็นกอ ใบเป็นรูปทรงหยักสวยงาม ขนาดความสูงปานกลาง ราว 50 – 60 เซนติเมตร ถือเป็นไม้ใบที่กำลังได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในปัจจุบัน เพราะนอกจากจะใช้เป็นต้นไม้ตกแต่งบ้านเพื่อสร้างบรรยากาศผ่อนคลายสบายตาแล้ว ยังเป็นหนึ่งในต้นไม้ฟอกอากาศที่สามารถเพิ่มความสดชื่นและมอบอากาศที่ดีให้บ้านของคุณได้เป็นอย่างดีด้วย
ในส่วนของราต้นซานาดู มูลค่าของการจำหน่ายจะขึ้นอยู่กับจำนวนใบ ลักษณะใบ ความสวยงามของต้นความสมบูรณ์ของใบ รูปร่างลักษณะของใบ ยิ่งถ้าหากเป็นซานาดูใบด่างราคาก็จะยิ่งสูงขึ้นอยู่กับความพอใจของผู้ขายหรือผู้เสนอขอซื้อเป็นสำคัญ
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นซานาดู
ซานาดูเป็นพันธุ์ไม้ที่มีรากขนาดใหญ่เพื่อยึดลำต้นที่แผ่กว้าง จึงเชื่อกันว่าการปลูกต้นซานาดูนั้นหมายถึงการเสริม”ความมั่นคง” หากปลูกซานาดูไว้ในบ้านจะทำให้การงาน การเงิน ความรักมั่นคง ซึ่งรวมไปถึงความรักภายในครอบครัวด้วย
ส่วนประกอบของต้นซานาดู
ต้น: ต้นซานาดูเป็นไม้ล้มลุกขนาดกลาง ที่มีรากอิงอาศัย มีอายุยืนยาวหลายปี ความสูงมีตั้งแต่ 60 เซนติเมตรไปจนถึง 1 เมตร มีรากออกตามข้อ ของลำต้น แตกกอเป็นพุ่ม
ใบ: ใบของซานาดูมีลักษณะที่โดดเด่น เป็นใบเดี่ยว รูปไข่ ปลายมนมีติ่ง ขอบเว้าลึกเกือบถึงเส้นกลางใบ มี 7 แฉก โคนเว้า ใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ผิวเรียบเกลี้ยง เป็นมัน ยาว 17-24 ซ.ม. กว้าง 13-16 ซ.ม. แผ่นใบสีเขียวเข้ม เห็นเส้นใบชัดเจนสีเขียวอ่อน ก้านใบอวบหนา ทรงกระบอก ยาว 20-35 ซ.ม. กว้าง 0.5-1 ซ.ม. ลักษณะเด่น คือ ใบหยักลึกแบบขนนก (Pinnattisect)
ดอก: ลักษณะของดอกมีกาบหุ้ม คล้ายดอกหน้าวัว ออกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดมีกาบ บริเวณซอกใบ ดอกสีขาว มีดอกแยกเพศอยู่ด้านบนกลางกาบ
ฟิโลเดนดรอน สายพันธุ์ไหนน่าปลูก
สำหรับคนที่กำลังสงสัยว่าต้นในตระกูลของฟิโลเดนดรอนหรือซานาดูมีกี่สายพันธุ์ ต้องบอกเลยว่ามันมีมากถึง 650 ชนิดแต่ที่นิยมนำมาปลูกเลี้ยงกันมีแค่ 160 ชนิด โดยวันนี้เราจะยก 5 สายพันธุ์ที่อยากแนะนำมือใหม่ที่อยากเริ่มเลี้ยงได้ลองไปซื้อมาปลูกกันดู
ฟิโลเดนดรอน ซานาดู
ลำต้นสูงประมาณ 60-120 เซนติเมตร ใบรูปไข่ ใบเป็นแฉกลึกเกือบถึงกลางใบ คล้ายฟิโลเดนดรอน ใบมะละกอ แต่ขอบใบและผิวใบเรียบ เป็นมันสีเขียวเข้ม หนา เห็นเส้นใบชัดเจน ก้านทรงกระบอก ยาวประมาณ 20-35 เซนติเมตร
ฟิโลเดนดรอน ใบมะละกอ
เป็นไม้เลื้อยโตได้สูงสุดถึง 5 เมตร มีถิ่นกำเนิดในประเทศบราซิล โบลิเวีย ปารากวัย และอาร์เจนตินา ใบเดี่ยวปลายแหลม โคนมนรูปหัวใจ ขอบใบเป็นคลื่น ใบหยักลึกเกือบถึงกลางใบ มีหลายแฉกคล้ายใบมะละกอ ผิวใบเป็นมัน ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน
ฟิโลเดนดรอน หูช้าง
ลำต้นอวบหนา เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3 เซนติเมตร ใบขนาดใหญ่เป็นรูปหัวใจ ความกว้างประมาณ 36-38 เซนติเมตร ยาว 39-40 เซนติเมตร ใบหนาผิวเกลี้ยงเป็นมัน ด้านบนสีเขียวเข้ม ด้านล่างสีเขียวอ่อน เส้นกลางใบนูนเด่นชัด ออกดอกเป็นช่อ
ฟิโลเดนดรอน มูนไลท์
จุดเด่นอยู่ของฟิโลเดนดรอน มูนไลท์ อยู่ที่สีของใบ ใบอ่อนจะมีสีเขียวอ่อนปนเหลือง และค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นสีเขียวเข้มเมื่อใบแก่ เส้นกลางใบมีขนาดใหญ่สีอ่อนเห็นได้ชัดเจน บริเวณโคนก้านใบและโคนดอกมีสีแดงอมชมพู มีดอกสีขาวออกบริเวณซอกใบ ลำต้นสูงประมาณ 50-60 เซนติเมตร
ฟิโลเดนดรอน ก้านส้ม
จุดเด่นอยู่ที่ใบรูปหอกขนาดใหญ่คล้ายหัวลูกศร ขอบใบเป็นคลื่นถี่ ใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนสีเขียว ด้านล่างสีเขียวอ่อน ตัดกับก้านใบสีส้มทรงกระบอก สามารถยาวได้ถึง 26-28 เซนติเมตร ออกดอกเป็นช่อ ลำต้นความสูงประมาณ 3 ฟุต
บริเวณที่เหมาะกับการปลูกซานาดู
ต้นซานาดู เป็นไม้เลื้อยที่เลี้ยงง่าย เจริญเติบโตไว ควรมีบริเวณพื้นที่ในการปลูกที่เหมาะสมเนื่องจากกินพื้นที่มากกว่าไม้ใบในกระถางทั่วไป วัสดุปลูกสามารถปลูกบนกาบมะพร้าวสับหรือดินร่วน ๆ ระบายน้ำได้ดีหรือหากมีงบประมาณควรใช้เป็นอินทรียวัตถุจากธรรมชาติ จำพวกพีทมอส (Peat Moss) ที่ช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดเชื้อราที่รากได้เป็นอย่างดี เมื่อลำต้นเริ่มใหญ่ควรมีการตัดแต่งเพื่อให้เกิดรูปทรงที่สวยงามและทำให้เกิดยอดใหม่ ๆ เพิ่มขึ้น
วิธีการดูแลต้นซานาดูให้สวยสมบูรณ์
ต้องบอกเลยว่าสำหรับมือใหม่ที่อยากจะลองปลูกต้นไม้ โดยเฉพาะไม้ประดับใบสวน ๆ ต้นซานาดูเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกที่ดีมาก ๆ เพราะปลูกได้ง่าย ดูแลได้ไม่ยุ่งยาก สามารถเพาะพันธุ์หรือขยายพันธุ์ได้อย่างรวดเร็ว โดยมีปัจจัยอยู่ไม่กี่ข้อที่จะทำให้ต้นซานาดูใบสวยและได้ทรงที่สมบูรณ์ ได้แก่
แสงแดด: การปลูกซานาดูให้ได้ผลดี จะต้องปลูกในที่ร่มรำไร หรือภายในโรงเรือนที่มีการพรางแสงประมาณ 60 เปอร์เซ็นต์ เพื่อป้องกันไม่ให้ใบไหม้หรือเหลืองหรือแดดช่วงเช้าๆ
น้ำ: ควรรดน้ำอาทิตย์ละ 2-3 ครั้ง สังเกตได้โดยการใช้นิ้วจิ้มลงไปในดิน หากยังมีความชื้นอยู่ ยังไม่ต้องรดน้ำก็ได้ สามารถใช้ฟ็อกกี้ฉีดเพิ่มความชุ่มชื้นให้กับใบในวันที่อากาศร้อนได้เช่นกัน
ดิน: สามารถเจริญเติบโตได้ในดินร่วนโดยทั่วไป สภาพดินต้องมีความชุ่มชื้น ไม่ควรเป็นดินทรายจัด ดินลูกรัง หินดานหรือที่แห้งแล้งจนเกินไป
ปุ๋ย: ปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกละลายน้ำรดเดือนละครั้ง หรือใช้ปุ๋ยเม็ดละลายช้า สูตร 20-20-20 ในปริมาณ 1-2 กรัม ทุก 1-2 เดือน
การขยายพันธุ์ต้นซานาดู
สำหรับการขยายพันธุ์ต้นซานาดูส่วนใหญ่แล้วจะใช้วิธีปักชำยอดและการแยกหน่อ โดยสามารถปลูกได้ทั้งแบบลงแปลงดินและปลูกแบบไม้กระถาง การแยกหน่อนั้นจะใช้วิธีตัดเอาบริเวณหน่อที่อยู่ใกล้กับลำต้นส่วนล่าง เมื่อแยกหน่อออกมาแล้วต้องนำปูนแดงมาทาบริเวณที่ตัดหน่อออกและทาตรงรอยตัดของหน่อใหม่ที่แยกออกมาเพื่อป้องกันการเกิดเชื้อรา จากนั้นให้หาแก้วพลาสติกหรือถุงชำมาตัดให้เป็นรูที่ก้นสองรู นำขุยมะพร้าวอัดลงไป หลังจากนั้นให้นำหน่อของต้นซานาดูปลูกลงในขุยมะพร้าวโดยต้องอัดขุยมะพร้าวให้แน่นเพื่อให้รากของซานาดูสามารถเจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่ เมื่อเสร็จจากขั้นตอนการลงดินให้รถน้ำจนขุยมะพร้าวมีความชุ่มจากนั้นนำถุงพลาสติกขนาดใหญ่มาครอบต้นไม้ไว้แล้วนำหนังยางมารัดปิดปากถุงเพื่อไม่ให้อากาศเข้า วางทิ้งไว้ในบริเวณที่มีแสงรำไร ทิ้งไว้ประมาณ 20 วัน ให้สังเกตว่าถ้ารากเดินดีจะมียอดใบอ่อนแตกออกมาใหม่ จากนั้นจึงค่อยนำต้นที่ผ่านการเพาะชำในถุงมาลงใส่กระถางที่ใหญ่ขึ้น
สำหรับวัสดุที่จะใช้ในการปลูกต้นซานาดูในกระถางจะใช้ขุยมะพร้าว แกรบ กากมะพร้าวผสมทุกอย่างอย่างละหนึ่งส่วนแนะนำว่าให้นำส่วนผสมเหล่านี้มาคลุกเคล้าแล้วหมักไว้ล่วงหน้าก่อนจะใช้ในการปลูกเอย่างน้อย 2 – 3 วันจะช่วยให้ต้นไม้แข็งแรงขึ้น การปลูกต้นซานาดูวัสดุปลูกที่เลือกจะต้องมีความโปร่ง ระบายน้ำได้ดีเพราะต้นไม้ชนิดนี้ไม่ชอบความชื้น รดน้ำเพียงครั้งเดียวก็อยู่ได้สามถึงสี่วัน วิธีการปลูกในกระถางให้นำดินที่ผสมไว้มาปูก้นกระถางเล็กน้อยก่อน จากนั้นให้นำต้นซานาดูที่เพาะชำมาวางลงก่อนจะปิดท้ายด้วยดินที่ผสมกลบให้เต็มกระถาง รดน้ำเล็กน้อยก่อนนำไปวางไว้ในที่ร่มที่มีแสงรำไรเหมือนเดิม เพียงเท่านี้ก็ทำให้เราได้ต้นซานาดูที่สวยสมบูรณ์สามารถนำไปขายต่อได้ ยิ่งถ้าใบมีความสมบูรณ์ผู้ขายสามารถตัดใบขายเพื่อให้คนนำไปใส่แจกันประดับตกแต่งบ้านได้ จะเห็นได้ว่าเป็นต้นไม้ที่แทบไม่ต้องใช้การดูแลที่ยุ่งยากวุ่นวายเลยดังนั้นทุกคนลองไปทำตามกันดู
โรคพืชที่เกิดในต้นซานาดู
ธรรมชาติของไม้ใบมักจะมีปัญหาเกี่ยวกับโรคพืชและแมลงศัตรูพืชที่คอยมากัดกินใบให้กวนใจ โดยโรคที่พบได้บ่อยในต้นซานาดูได้แก่
โรคใบขีดสีน้ำตาล ที่เกิดจากการติดเชื้อ Colletotrichum sp. และ Clodosporium sp. สามารถป้องกันโดยกำจัดใบที่แสดงอาการออกแล้วนำไปทำลาย รวมถึงการใช้สารเคมี แอนทราโคล สลับกับไดเทน เอ็ม 45 ฉีดพ่นเพื่อควบคุมไม่ให้โรคกลับมาอีก หากพบอาการที่รุนแรงให้ใช้สกอร์ หรืออัลโต 100
โรคใบขีดสีน้ำตาลแดงขนาดเล็กทั่วใบ และอาการใบอ่อนเป็นจุดสีน้ำตาลกระจายทั่วใบ ที่เกิดจากเชื้อรา สามารถป้องกันได้โดยกำจัดใบที่แสดงอาการออกทำลาย ป้องกันการระบายโดยใช้สารเคมี แคปแทน หรือไดเทน เอ็ม 45 ฉีดพ่นให้ทั่วแปลง สัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง
ใบโดนกัดกินจากหนอนและแมลง สามารถการป้องกันโดย กำจัดหนอนออกทำลายและพ่นสารเคมี ไซเปอร์เมทริน เชื้อ Bacillus thuringensis เซฟวิน คลอไพรีสฟอส แคสเคน ตามอัตราแนะนำ รวมถึงการใช้สารกำจัดแมลงโดยการพ่นสารเคมีพวกไซเปอร์เมทริน เมื่อพบการระบาดของตั๊กแตน โดยมักพบบ่อยในฤดูฝน
ประโยชน์จากการปลูกต้นซานาดู
ต้นซานาดู เป็นไม้ในสกุลฟิโลเดนดรอนที่มีใบสวยงามอมตะนิยมปลูกเป็นไม้ประดับตามบ้าน ในโรงแรมใหญ่ ในสำนักงานต่าง ๆ หรือใช้ในการประดับตกแต่งภายในอาคารสถานที่ทำงานต่าง ๆ เพราะเป็นไม้ที่ทนต่อการปลูกหรือเลี้ยงดูในที่ร่ม เป็นหนึ่งในไม้ใบเศรษฐกิจที่มีผู้นิยมปลูกจำนวนมาก มีการซื้อขายกันอย่างต่อเนื่อง สามารถตัดใบส่งขายเพื่อนำไปประดับปักแจกัน หรือช่อดอกไม้ตามงานพิธีการต่าง ๆ ได้ นอกจากนี้ต้นซานาดูยังเป็นไม้ฟอกอากาศให้กับบ้านหรือห้องนอนของเราได้อย่างดี เป็นต้นไม้ที่ให้ทั้งความสวยงามและมีประโยชน์ไม่น้อยเลย
ฟิโลเดนดรอน ซานาดู, ข้อมูลพันธุ์ไม้ ระบบฐานข้อมูลเกษตรดิจิทัล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
