เบญจมาศ
ต้นเบญจมาศ คือ ต้นไม้ที่สามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี นอกจากดอกจะให้ความสวยงาม นิยมปลูกไว้เพื่อประดับ ตกแต่งสวนแล้ว ยังมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพรรักษาโรคได้หลากหลาย ในขณะเดียวกันเบญจมาศก็มีหลายสายพันธุ์ โดยมีถิ่นกำเนิดอยู่ในประเทศญี่ปุ่นและจีน สำหรับเบญจมาศสายพันธุ์ที่ได้รับความนิยมมากที่สุด คือ เบญจมาศสวน และเบญจมาศหนู หลายคนนิยมเรียกว่า ดอกเก๊กฮวย นั่นเอง
- ต้นเบญจมาศ มีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า “Chrysanthemum morifolium Ramat”
- ชื่อสามัญของต้นเบญจมาศ คือ “Edible Chrysanthemum, Florist Chrysanthemum”
- ต้นเบญจมาศ จัดอยู่ในวงศ์ของ “ASTERACEAE (COMPOSITAE)”
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของเบญจมาศ
ต้น
เบญจมาศเป็นต้นไม้ล้มลุกชนิดหนึ่ง ต้นขนาดเล็ก ความสูงประมาณ 75-80 เซนติเมตร โดยมีลำต้นลักษณะทรงกระบอก ประกอบไปด้วยขนเล็กละเอียด แตกกิ่งก้านได้แต่ไม่มากนัก
ใบ
เบญจมาศ มีลักษณะใบเป็นใบเลี้ยงเดี่ยว เรียงสลับ รูปของใบคล้ายรูปไข่ หรือหอก โคนใบตัด สอบแหลม ส่วนปลายใบแหลม ขอบหยัก สีของใบคือสีเขียวเข้ม มีขนปกคลุม
ดอก
การออกดอกของต้นเบญจมาศ จะออกดอกเป็นช่อกระจุกแน่นที่บริเวณปลายกิ่งหรือซอกใบ สำหรับดอกนั้น จะมีหลายสี เช่น ดอกสีขาว ดอกสีชมพู และดอกสีเหลือง เป็นต้น กลีบเลี้ยงจะมีสีขาว ปลายแหลม รูปทรงรี ดอกเรียงสลับกันหลายชั้น ส่วนกลีบดอกจะเรียงสลับกัน 2 ชั้น ชั้นนอกรูปทรงรี ซ้อนกันหลายชั้น โคนกลีบเชื่อมกันเป็นหลอด ภายในมีเกสรเพศเมียและเกสรเพศผู้
ความหมายและความเชื่อของดอกเบญจมาศ
“ดอกเบญจมาศ หรือ ดอกมัม” Chrysanthemum คือ สัญลักษณ์ของฤดูใบไม้ร่วง ตามความเชื่อของคนจีนโบราณ เชื่อว่าดอกเบญจมาศคือการรวมตัวเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับธรรมชาติ นอกจากนั้นยังหมายถึงสัญลักษณ์ของความเป็นนิรันดร์ หรือการมีอายุที่ยืนยาว ดอกเบญจมาศ หรือ ดอกมัม จึงหมายถึง ความสนุก ความรื่นเริง และความบริสุทธิ์ใจ บางครั้งยังหมายถึงการมองโลกในแง่ดีอีกด้วย จึงนิยมมอบดอกเบญจมาศให้กับบุคคลที่เคารพรักนั่นเอง อย่างไรก็ตามดอกเบญจมาศในแต่ละสี ย่อมมีความหมายที่แตกต่างกัน ดังนี้
ดอกเบญจมาศสีขาว
คือ ตัวแทนของความบริสุทธ์ ถือได้ว่าเป็นดอกไม้สูงศักดิ์และทรงเกียรติ เป็นสัญลักษณ์ของความจงรักภักดี ความซื่อสัตย์ สามารถมอบดอกเบญจมาศสีขาวนี้ให้กับใครก็ได้ เพื่อแสดงออกถึงความซื้อสัตย์และจงรักภักดี โดยไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นเพศตรงข้ามเท่านั้น
ดอกเบญจมาศสีแดง
คือ ตัวแทนของความรัก รักในที่นี้ไม่เพียงแต่เพศชายกับเพศหญิงเท่านั้นเพราะสมัยนี้มีหลายเพศและไม่ถูกจำกัดสิทธิมนุษย์อีกต่อไป หากรักใครชอบใคร สามารถนำดอกเบญจมาศสีแดงไปมอบให้แก่คนๆ นั้นได้
ดอกเบญจมาศสีเหลือง
คือ ตันแทนของความโชคดี นิยมมอบให้แก่ผู้หลักผู้ใหญ่ หรือญาติสนิทมิตรสหายที่ไม่ได้เจอกันนาน บางครั้งอาจแสดงถึงความรักเพียงเล็กน้อย แอบมีความปรารถนาดีให้กัน หรือรู้สึกดีด้วย
เบญจมาศประเภทไหนที่นิยมปลูกเป็นไม้ตัดดอก
- Standard Type เบญจมาศที่มีดอกขนาดเล็ก โดยในแต่ละต้นจะมีกิ่งประมาณ 3-4 กิ่ง ซึ่งในแต่ละกิ่งจะมีเพียง 1 ดอก เท่านั้น
- Exhibition Type เบญจมาศที่มีดอกขนาดเล็ก แต่จะใหญ่กว่า Standard Type ดอกมีลักษณะทรงกลม ลำต้นสูงใหญ่ ซึ่งในแต่ละกิ่งจะมีเพียง 1 ดอก เท่านั้น นิยมปลูกไว้สำหรับการโชว์
- Spray Type เบญจมาศที่มีดอกขนาดเล็กกว่า Standard Type แต่ละกิ่งจะมีดอกหลายดอก โดยมีกิ่งประมาณ 3-4 กิ่ง ต่อต้น ซึ่งอาจมีกิ่งมากกว่านี้ นิยมปลูกไว้เพื่อตัดดอกขาย ทั้งนี้ อาจขายเป็นกิ่ง ขายดอก หรือขายพันธุ์ต้นก็ได้
ประโยชน์และสรรพคุณของดอกเบญจมาศ
ประโยชน์ของดอกเบญจมาศ นอกจากจะปลูกได้เพื่อตกแต่ง หรือประดับสวนให้ดูสวยงามแล้ว เบญจมาศยังเป็นดอกไม้ที่มีสรรพคุณเป็นยา นิยมนำมาทำเป็นชาสมุนไพร สามารถรักษาโรคได้หลายอาการ ดังนี้
1. แก้เครียด
ชาดอกเบญจมาศ ช่วยแก้เครียด ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย นอกจากนั้นยังช่วยรักษาโรคความดันโลหิตได้อีกด้วย
2. บำรุงหัวใจ
เนื่องจากการดื่มชาดอกเบญจมาศสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจตีบได้ อีกทั้งยังช่วยบำรุงหัวใจให้แข็งแรง
3. บำรุงสายตา
ชาดอกเบญจมาศประกอบด้วยวิตามินเอ และเบต้าแคโรทีน จึงช่วยบำรุงสายตา อีกทั้งยังช่วยป้องกันการเกิดโรคเกี่ยวกับดวงตาได้ เช่น โรคต้อกระจก และจอประสาทตาเสื่อม
4. ช่วยย่อยอาหาร
สำหรับใครที่มีปัญหาเรื่องระบบขับถ่าย แนะนำให้ดื่มชาดอกเบญจมาศ ควบคู่ไปกับการรับประทานอาหารในแต่ละมื้อ รับรองว่าระบบขับถ่ายจะทำงานได้ดีขึ้นอย่างแน่นอน นอกจากจะช่วยในเรื่องของระบบขับถ่ายแล้ว ยังช่วยในเรื่องของระบบเผาผลาญอีกด้วย
วิธีการปลูกเบญจมาศ พร้อมเคล็ดลับการดูแล
ขั้นตอนแรกจะต้องเลือกพันธุ์ที่เหมาะสมกับพื้นที่ในการปลูก หากปลูกภายในโรงเรือนขนาดความสูงของหลังคาพลาสติกจะต้องสูงประมาณ 2-3 เมตร ด้านข้างต้องเปิดให้อากาศสามารถถ่ายเทได้สะดวก ดอกเบญจมาศเป็นต้นไม้ล้มลุก จึงชอบอากาศเย็นสบายและความชื้น แต่ดินต้องไม่แฉะจนเกินไปเพราะอาจทำให้รากเน่าได้
สำหรับการเตรียมแปลง ควรใช้ดินปลูกจากภูเขา และหากเป็นดินลูกรังสามารถแก้ปัญหาด้วยการนำขุยมะพร้าวมาผสมกับแกลบ และปุ๋ยคอก คลุกเคล้าลงในดินปลูกได้ ความกว้างของแปลงปลูกควรมีประมาณ 90 เซนติเมตร ยกร่องเหมือนแปลงปลูกผักทั่วไป ในหนึ่งแปลงสามารถปลูกได้ 10-20 แถว ตามความเหมาะสม
ต้นพันธุ์ที่นำมาปลูกนั้น จะได้จากการนำกิ่งพันธุ์มาปักชำ เมื่อรากงอกออกมาระยะหนึ่ง ให้นำไปปลูกลงในแปลงได้ และจะต้องควบคุมน้ำ แสง การให้ปุ๋ยอย่างสม่ำเสมอ ควรใช้ปุ๋ยสูตรเสมอ 15-15-15 เมื่อโครงสร้างรากแข็งแรงแล้วให้ใช้ปุ๋ย สูตร 8-24-24 แทน
ปลูกดอกเบญจมาศอย่างไรให้ออกดอกตลอดทั้งปี
เบญจมาศ ต้นไม้ที่มีอายุสั้น ในตอนกลางวันจะสั้นกว่า 144.5 ชั่วโมง เบญจมาศจะเริ่มสร้างตาดอก และการดอกของเบญจมาศนั้นจะพัฒนาเป็นดอกที่สมบูรณ์ได้จะต้องมีช่วงวันสั้นกว่า 13.4 ชั่วโมง ดังนั้น เบญจมาศจะออกดอกเร็วหรือให้ดอกเมื่อต้นยังเล็กอยู่ เมื่อกลางวันยาวกว่า 14.5 ชั่วโมง เบญจมาศจะไม่ออกดอกหรือมีดอกที่ผิดปกติ เคล็ดลับคือ อย่างเร่งหรือบังคับให้ดอกออกช่วงวัน และต้องให้แสงส่วางหรือเปิดไฟไว้ช่วงเวลากลางคืน สาเหตุก็เพราะประเทศไทยของเรามีกลางวันสั้นกว่า 16 ชั่วโมง ปริมาณแสงที่ใช้ 8-100 ลักซ์ (LUX) ซึ่งระยะเวลาการให้แสงจะยึดหลักช่วงมืดไม่เกิน 4 ชั่วโมง การทำเช่นนี้จะทำให้เบญจมาศสามารถสร้างดอกได้ตลอดทั้งปีนั่นเอง
วิธีการขยายพันธุ์ต้นเบญจมาศ
วิธีการขยายพันธุ์ต้นเบญจมาศ สามารถทำได้หลายวิธี เช่น การใช้กิ่งปักชำ การแยกหน่อ และการใช้เมล็ด เป็นต้น แต่การขยายพันธุ์ด้วยการปักชำเป็นวิธีที่ได้รับความนิยมมากที่สุด เนื่องจากทำง่าย และต้นเบญจมาศมีโอกาสเติบโตได้อย่างรวดเร็ว ออกดอกไม้อย่างอุดมสมบูรณ์ ในขณะเดียวกันก็ต้องใช้กิ่งพันธุ์ที่มีความอุดมสมบูรณ์ หรือแข็งแรงด้วยเช่นเดียวกัน
ต้นเบญจมาศ นอกจากจะให้ดอกที่มีสีสันสวยงามแล้วยังสามารถนำมาเทำชาสมุนไพรดื่ม ดื่ม เพื่อสุขภาพได้อีกด้วย ซึ่งมีสรรพคุณรักษาโรคต่างๆ ได้มากมาย เรียกได้ว่าเป็นชาเพื่อสุขภาพที่ปลอดภัยเพราะมาจากธรรมชาติแท้ 100 % ในปัจจุบันผู้คนเริ่มหันมาสนใจปลูกต้นเบญจมาศกันมากขึ้น เพราะนอกจากจะปลูกเพื่อตกแต่งสวน หรือประดับสวนให้ดูสวยงามแล้ว ดอกเบญจมาศยังมีความเป็นสิริมงคลและมีความหมายในเชิงสัญลักษณ์ที่ดี สามารถนำมามอบให้คนรัก ญาติผู้ใหญ่ที่เคารพ หรือเพื่อนฝูง บุคคลสำคัญคนอื่นๆ ได้ เนื่องในโอกาสหรือวันสำคัญต่างๆ โดยสีของดอกเบญจมาศก็ให้ความหมายที่แตกต่างกันออกไปตามความเชื่อ
สำหรับคนที่ต้องการซื้อพันธุ์ต้นเบญจมาศมาปลูก สามารถหาซื้อได้ตามร้านขายพันธุ์ไม้ทั่วไป หรือสั่งซื้อผ่านช่องทางออนไลน์ ก็สะดวกสบายไปอีกแบบ แต่ก็ต้องมองหาแหล่งจำหน่ายที่มีความน่าเชื่อถือด้วย ปัจจุบันต้นเบญจมาศขายกันที่ราคาประมาณ 70 บาท ขึ้นไปต่อต้น เมื่อซื้อมาแล้วอย่าลืมหมั่นดูแล วางกระถางไว้ในที่ที่แสงแดดเข้าถึง อากาศถ่ายเท ตลอดจนการให้น้ำ ให้ปุ๋ยอย่างเหมาะสมด้วย เพื่อให้ต้นเบญจมาศเจริญเติบโตได้อย่างสมบูรณ์
