ต้นโมก
หากพูดถึงต้นไม้ชนิดหนึ่งที่มีดอกสีขาว กลิ่นหอมอ่อนสะอาดบริสุทธิ์ ซึ่งอาจมีกลิ่นเขียวนิดๆ ปนอยู่หากดมใกล้ๆ ไม้ยืนต้นขนาดกลางที่คนไทยเราคุ้นเคยกันเป็นอย่างมาก หลายคนก็คงจะนึกถึง “ต้นโมก” ซึ่ง โมก แปลว่าผู้ที่หลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวงหรือผู้ที่มีจิตใจขาวใสบริสุทธิ์ โดยในวันนี้เราจะมาพูดถึงเรื่องราวสำคัญและสาระน่ารู้ต่างๆ เกี่ยวกับต้นโมกพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลางนี้ รวมถึงเรื่องราวความเชื่อเกี่ยวกับการปลูกต้นโมกของคนไทย จะน่าสนใจแค่ไหนตามไปชมพร้อมๆ กันเลย
ข้อมูลทั่วไปของต้นโมก
- ต้นโมก มีชื่อเรียกทางวิทยาศาสตร์ว่า “Wrightia religiosa.”
- ชื่อเรียกภาษาอังกฤษ หรือชื่อสามัญ “Moke”
- กระถินณรงค์จัดอยู่ในวงศ์ของ “APOCYNACEAE”
ลักษณะทั่วไปของต้นโมก
ต้นโมกเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง โดยมีลำต้นที่สูงประมาณ 5 -12 เมตร และสามารถพบได้ทั่วไปตามสวน ไร่ นา หรือป่าเบญจพรรณที่มีความอุดมสมบูรณ์ นอกจากนั้นยังนิยมปลูกต้นโมกเพื่อการค้า สำหรับตกแต่ง ประดับสวยให้ดูสวยงาม ผิวเปลือกของต้นโมกจะมีสีน้ำตาลดำ ส่วนลำต้นจะกลมเรียบ โดยมีจุดเล็กๆ สีขาวปะปนอยู่ทั่วทั้งต้น ในส่วนกิ่งก้านสาขาสามารถแตกออกได้รอบด้านของลำต้น ซึ่งอาจไม่เป็นระเบียบ หากอยากให้สวยเป็นพุ่มจะต้องตัดแต่งกิ่ง สำหรับใบเป็นใบเดียว ออกเรียงกันเป็นคู่ตามก้านใบ โดยใบจะมีขนาดเล็กคล้ายรูปไข่ โคนใบแหลม ส่วนปลายใบมนแหลม ใบมีสีเขียวเนื้อใบบาง ออกดอกตามซอกใบเป็นช่อๆ ช่อละประมาณ 3-5 ดอก ส่วนดอกจะคว่ำหน้าลงสู่พื้นดิน มีทั้งดอกซ้อน ดอกลายดอกสีขาว ซึ่งความโดดเด่นของดอก คือ จะมีกลิ่นหอมอ่อนๆ หรือมีกลิ่นเขียวปนนิดๆ เมื่อดมใกล้ๆ ดอกของต้นโมกจะบานเต็มที่มีขนาดประมาณ 2 เซนติเมตร และสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี ในขณะเดียวกันฝักของต้นโมกก็มีขนาดเล็กคล้ายกับถั่วเขียวยาวประมาณ 10 เซนติเมตร มีลักษณะโค้งงอ ภายในฝักมีเมล็ดเรียงกันอยู่เป็นจำนวนมาก
ประโยชน์ของต้นโมก
เนื่องจากต้นโมกมีดอกสีขาวสะอาดตาและมีกลิ่นหอมสดชื่นตลอดทั้งวัน นิยมปลูกไว้เป็นต้นไม้ประจำบ้าน เพื่อให้ผู้ที่พบเห็นสามารถชื่นชมและมองดูได้อย่างสบายตา โดยประโยชน์หลักๆ ของต้นโมก นอกจากจะปลูกไว้เพื่อประดับตกแต่งสวนหรือเพื่อให้มองดูสบายใจแล้ว โมก ยังมีสรรพคุณเป็นยาที่สามารถใช้รักษาโรคได้ ดังนี้
- ลำต้นสามารถนำมาฝนหรือตากแห้งต้มดื่มใช้เป็นยารักษาโรคบิด
- เปลือกของต้นโมกสามารถใช้เป็นยาทำให้เจริญอาหารและรักษาโรคไตได้
- ใบโมก ใช้เป็นยาขับน้ำเหลือง
- ดอกของโมกใช้เป็นยาระบาย
- ราก ใช้เป็นยารักษาโรคเรื้อน แก้พิษสัตว์กัดต่อย และรักษาโรคผิวหนัง
ต้นโมกกับความเชื่อของคนไทย
คนไทยสมัยโบราณ มีความเชื่อว่าหากบ้านไหนปลูกต้นโมกไว้ สำหรับเป็นต้นไม้ประจำบ้านจะทำให้เกิดความสุข ความเจริญ และมีความเป็นสิริมงคลในชีวิต เนื่องจาก โมก หมายถึง ผู้ที่หลุดพ้นจากความทุกข์ทั้งปวง หรือผู้ที่มีจิตใจขาวใสสะอาด นอกจากนั้นคนในสมัยก่อนยังมีความเชื่อว่าต้นโมกจะช่วยคุ้มครอง ปกป้องภัยอันตรายต่างๆ หลายคนจึงมักเรียกต้นโมกว่า “ต้นพุทธรักษา” นั่นเอง เคล็ดลับคือ ควรปลูกต้นโมกไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือ และผู้ปลูกควรเป็นคนที่เกิดในวันเสาร์เพราะคนโบราณมีความเชื่อว่าการปลูกต้นไม้เพื่อเอาคุณทั่วไป ผู้ปลูกควรเป็นคนที่เกิดในวันเสาร์ จึงจะให้คุณที่ดีนั่นเอง
วิธีปลูกต้นโมก
การปลูกต้นโมกในกระถาง
การปลูกต้นโมกในกระถางนิยมปลูกเพื่อประดับตกแต่งภายในอาคารบ้านเรือน ควรใช้กระถางทรงสูงที่มีขนาด 12 -18 นิ้วและใช้ปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอก ผสมกับขุยมะพร้าวและดินร่วนในอัตรา 1 : 1 : 1 จากนั้นให้ผสมกับดินปลูกอีกครั้ง อย่างไรก็ตาม กระถางในการปลูกต้นโมก ควรเลือกให้เหมาะสมกับทรงพุ่มของต้นโมก หรือการเจริญเติบโตของทรงพุ่ม และควรเตรียมดินปลูกใหม่ทดแทนดินเดิมที่มีการเสื่อมสภาพไป
การปลูกต้นโมกในแปลงปลูก
การปลูกต้นโมกลงดินในแปลงปลูก เหมาะสำหรับการปลูกบริเวณรอบบ้านหรือตกแต่งสวนให้ดูสวยงาม โดยการปลูกต้นโมก ควรเตรียมหน้าดินให้เหมาะสม แนะนำให้ใช้ดินร่วนผสมกับดินปลูกเพราะจะทำให้ต้นโมกสามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็วและออกดอกได้อย่างสวยงาม หลุมที่ใช้ปลูกควรมีขนาด 30 x 30 x 30 เซนติเมตร แนะนำให้ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก : ดินร่วน อัตรา 1 : 2 ผสมดินปลูก
การดูแลรักษาต้นโมก
การดูแลรักษาต้นโมกนั้นสภาพแวดล้อมของแสง ดิน น้ำและปุ๋ย ต้องเป็นไปอย่างเหมาะสม โดยมีวิธีการดูแลรักษาดังต่อไปนี้
- ต้นโมกชอบดินร่วนซุยที่มีความชื้นปานกลาง
- การให้น้ำจะต้องให้น้ำปานกลาง ไม่ควรให้ในปริมาณที่มากจนเกินไป โดยควรให้น้ำ 5-7 วันต่อครั้ง
- ต้นโมกเป็นต้นไม้ที่ชอบแสงแดด ปานกลาง จนถึงแสงแดดจัดหรือควรปลูกไว้กลางแจ้ง
- สำหรับการให้ปุ๋ย ควรเป็นปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกในอัตรา1-2 กิโลกรัมต่อต้น โดยควรใส่ปีละ 4-6 ครั้ง
การขยายพันธุ์ต้นโมก
ต้นโมกเป็นต้นไม้ที่สามารถขยายพันธุ์ได้ง่ายๆ และเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สำหรับการขยายพันธุ์นั้น มีด้วยกันหลากหลายวิธี เช่น การตอน การปักชำ และการเพาะเมล็ด ซึ่งการปักชำจะเป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่ทำได้ง่ายที่สุด อีกทั้งยังไม่ยุ่งยากเหมาะสำหรับคนที่ไม่มีประสบการณ์ โดยสามารถทำได้ด้วยตนเอง เนื่องจากต้นโมก เป็นต้นไม้ที่สามารถออกรากได้รวดเร็วและค่อนข้างชอบน้ำพอสมควร วิธีการขยายพันธุ์ด้วยการปักชำ มีดังต่อไปนี้
อุปกรณ์ที่ต้องใช้
- มีดคัตเตอร์
- สำลี
- ขวดเปล่า
- น้ำ
ขั้นตอนในการปักชำ
- ขั้นตอนแรกควรเลือกกิ่งพันธุ์ของโมกที่มีขนาดพอดี คือ ไม่เล็กและไม่ใหญ่จนเกินไป หรือให้ใช้กิ่งพันธุ์ที่มีขนาดเท่ากับดินสอ
- ขั้นตอนต่อมา ให้ตัดใบออกจากกิ่งทางด้านบนและด้านล่าง โดยเหลือใบด้านบนติดไว้เพียงเล็กหน่อย
- ใช้มีดคัตเตอร์ตัดโคนกิ่งเฉียงบริเวณใต้ตาออก หรือตัดให้เป็นรูปปากฉลาม
- จากนั้นให้ใช้มีดคัตเตอร์กรีดเบาๆ บนเปลือกกิ่งเป็นแนวตรง จากโคนขึ้นมาปลายตามแนวกิ่งยาวให้แผลยาวประมาณ 1 เซนติเมตร และกรีด 3-4 แผลรอบกิ่ง
- เสร็จแล้วให้ใส่น้ำลงไปในขวดประมาณ 2 ใน 3 หรือต่ำกว่าคอขวดเล็กน้อย หากมีน้ำยาเร่งรากสามารถผสมลงไปในน้ำด้วยได้เลย
- นำกิ่งพันธุ์ที่เตรียมไว้แช่ลงไปในขวด โดยให้โคนกิ่งอยู่ประมาณกลางขวดหรือสูงกว่า ข้อแนะนำคือ ไม่ควรให้โคนกิ่งด้านล่างลงไปจนถึงก้นขวด
- เสร็จแล้วให้นำสำลีมาอุดปากขวดไว้ เพื่อยึดไม่ให้กิ่งจมน้ำหรือเกิดการขยับไปมาได้
- ทิ้งขวดไว้ในที่ร่ม โดยมีแสงสว่างส่องผ่านเล็กน้อย และรอประมาณ 15 วัน จะเริ่มเห็นรากของต้นโมกเริ่มงอกออกมา
- เมื่อรากออกมาเยอะพอสมควรหรือมีความแข็งแรงขึ้นแล้ว ให้นำต้นโมกลงไปปลูกในดินได้ แนะนำให้ปลูกซัก 2-3 กิ่งจะทำให้ต้นโมกเจริญเติบโตออกมาเป็นพุ่มดูสวยงาม
โมก คือ ต้นไม้ที่นอกจากจะให้ความสวยงาม มองดูแล้วรู้สึกสบายตาหรือมีกลิ่นดอกที่หอมอ่อนๆ แล้ว ยังเป็นต้นไม้ที่คนไทยมีความเชื่อว่าหากปลูกต้นโมกไว้จะช่วยทำให้ชีวิตมีความเป็นสิริมงคลมากยิ่งขึ้น หรือช่วยปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายให้ออกไปจากชีวิตนั่นเอง โดยความเชื่อนี้มีมาตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงปัจจุบัน แต่สำหรับบางคนนิยมปลูกต้นโมกไว้เพื่อเป็นไม้ประดับหรือตกแต่งสวนให้ดูสวยงามเท่านั้น ซึ่งก็ขึ้นอยู่กับวิจารณญาณของแต่ละคน และหากคุณเป็นอีกหนึ่งคนที่ชื่นชอบเรื่องของการปลูกต้นไม้ ไม่วาจะเพื่อความร่มรื่น ความสวยงาม หรือความเป็นสิริมงคล ต้นโมก ก็เป็นอีกหนึ่งพรรณไม้ ที่สามารถช่วยตอบโจทย์คุณได้ และช่วยทำให้สวนของคุณดูร่มรื่นสวยงามมองดูแล้วสบายตาสบายใจเป็นอย่างมากเลยทีเดียว
ที่มา
https://sites.google.com/site/swnphvkssastrm54n26/tn-mok
