ต้นเขากวางอ่อน ชื่อวิทยาศาสตร์ Phalaenopsis cornu-cervi (Breda) Blume & Rchb. f.
ชื่อวงศ์ Orchidaceae
ชื่ออื่น ๆ ม้าลาย, เอื้องเขากวาง, เอื้องจะเข็บ, เอื้องม้าลายเสือ
ต้นเขากวางอ่อน เป็นกล้วยไม้สกุลย่อยของ Phalaenopsis ถูกค้นพบในปี 1827 เป็นทั้งกล้วยไม้อิงอาศัยบนต้นไม้และเกาะหินอยู่ตามหน้าผา เจริญเติบโตในป่าเขตร้อนชื้น บ่อยครั้งที่พบในป่าที่หนาแน่นไปด้วยต้นไม้และมีร่มเงามาก ช่อดอกจะไม่เหมือนช่อดอกกล้วยไม้ทั่วไป ดอกมีขนาดเล็ก ดอกมีสีเหลืองเป็นพื้นหลังและเงา มีลายสีแดง ลักษณะดอกเหมือนใบพัด พบได้ตามป่าธรรมชาติในพืนแผ่นดินบ้านเราแทบทุกภาค มีเขตกระจายพันธุ์เกือบทุกภูมิภาคเอเชีย ตั้งแต่ประเทศ อินเดีย พม่า ไทย ลาว เวียดนาม มาเลเซีย ฟิลิปิน และ เกาะสุมาตรา ซึ่งแต่ละชนิดที่พบตามประเทศต่าง ๆ นั้นล้วนมีความแตกต่างกันไปตามแต่ละท้องที่ที่ค้นพบ เขากวางอ่อน เป็นกล้วยไม้ที่ให้ดอกทุกฤดูกาลโดยเฉพาะฤดูร้อนและฤดูฝน ในฤดูฝนจะเป็นฤดูที่เขากวางอ่อนให้ดอกมากที่สุด ส่วนในฤดูหนาวมักพบว่า เขากวางอ่อนจะให้ดอกน้อยหรือไม่ให้ดอกเลย ในธรรมชาติพบว่ากล้วยไม้ชนิดนี้มักขึ้นบริเวณคาคบไม้ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 200 – 1000 เมตร จากระดับน้ำทะเล ชอบแสงรำไร และมีความชื้นรวมไปถึงบริเวณที่มีอากาศถ่ายเทสะดวก
ควรปลูกบริเวณใดของบ้าน
ต้นเขากวางอ่อน เป็นกล้วยไม้ที่ชอบแสงแดดรำไร มีความชื้น และควรอยู่ในที่ที่อากาศสามารถถ่ายเทได้ดี มีแสงแดดส่องถึงทั้งวันหรือมีแสงแดดส่องถึงในช่วงเช้า เช่นบริเวณหน้าบ้าน โรงรถ เป็นต้น
ลักษณะโดยทั่วไป
- ลำต้น เล็กและสั้นเรียว สูง 5-10 ซม.
- ใบ ใบรูปขอบขนานแกมรูปไข่กลับ ออกเรียงสลับระนาบเดียว กว้าง 2 – 4 เซนติเมตร ยาว 10 – 15 เซนติเมตร แผ่นใบหนาอวบน้ำ สีเขียวเป็นมัน
- ดอก ช่อดอกออกจากซอกใบ แต่ละช่อมี 5 – 8 ดอก แกนช่อดอกแบน มีใบประดับรูปสามเหลี่ยม ดอกบานขนาด 3 – 4 เซนติเมตร กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีเหลือง มีแต้มและปื้นสีน้ำตาลแดง กลีบเป็นมัน กลีบปากสีขาวอมเหลืองอ่อน ปลายกลีบแผ่กางออกเป็นรูปสามเหลี่ยม ออกดอกเดือนตุลาคม – มีนาคม เขากวางอ่อน นับว่าเป็นกล้วยไม้ที่มีสีสันของดอกหลากหลายอีกชนิดหนึ่ง ดอกของ เขากวางอ่อน นั้น พบได้ตั้งแต่มีลวดลายสีแดง ขีดพาดไปมาคล้ายลายของเสือโคร่ง ไปจนถึง สีเหลืองสนิด บางต้น มีลักษณะดอกแบบทูโทน กึ่งสองสี และบางต้น ก็มีสีแดงทั่วทั้งพื้นดอกซึ่งเป็นลักษณะพิเศษใช้ชื่อว่า เขากวางแดง ฟอร์ม ฉัตรดา เราลองไปดูภาพเขากวางแดง สีต่าง ๆ กัน
วิธีการปลูก
ต้นเขากวางอ่อน ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการแตกกอ หรือเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ ในการปลูกเขากวางอ่อน สามารถปลูกโดยการนำไปติดกับขอนไม้ หรือปลูกกับกระถางแขวนได้ ซึ่งวิธีการดังนี้
- ล้างขอนไม้ที่จะนำมาเขากวางอ่อนไปติดให้สะอาด
- ใช้วัสดุรองระหว่างขอนไม้กับเขากวางอ่อน เช่น กาบมะพร้าวหรือสเฟกนั่มมอส หรือรากชายผ้าสีดา ทั้งนี้เพื่อให้วัสดุปลูกเหล่านั้นคอยกักเก็บความชื้นให้กับเขากวางอ่อน เพื่อให้กล้วยไม้โตเร็วและมีรากที่สมบูรณ์ขึ้นกว่าเดิม หากติดขอนไม้เลยเขากวางอ่อนอาจจะมีต้นที่เล็กและโตช้า
- มัดเขากวางอ่อนกับขอนไม้ที่ใช้เป็นวัสดุปลูกให้แน่นด้วยเชือกฟางหรืออื่น ๆ แต่อย่าใช้ลวด เนื่องจากเส้นลวดอาจบาดต้นของเขากวางอ่อนได้ ทำให้เกิดแผลและโรคอื่น ๆ ตามมาหรืออาจตายไปเลย
- นำกล้วยไม้ที่ปลูกไปแขวนไว้ในร่มรำไร อย่าร่มมากเกินไป เช่น ใต้โรงรถยนต์หรือบริเวณที่ทึบ ควรแขวนอยู่ในบริเวณที่ที่โปร่ง มีแสงสว่างทอดถึงหรือใต้แสลน 80% เป็นต้น
- รดน้ำวันละ 1 ครั้ง จะเช้าหรือเย็นแล้วแต่สะดวก หากจะให้ดีควรให้ปุ๋ยเป็นประจำทุกๆ 1 สัปดาห์จะทำให้ต้นกล้วยไม้แข็งแรง สวยงามมากยิ่งขึ้น
กรณที่ใช้กระถางแบบแขวน วิธีการปลูกเหมือนกันกับการปลูกติดกับขอนไม้ เพียงแค่นำกระถางแขวนทำความสะอาด และรองด้วยวัสดุรองระหว่างกระถางกับต้นเขากวางอ่อน อาจจะใช้ดินรองพื้นแล้วใช้กาบมะพร้าวหรือสเฟกนั่มมอสรองอีกชั้นก่อนวางต้นเขากวางอ่อนก็ได้ หลักจากนั้นก็ทำตามขั้นตอนเช่นเดียวกับการปลูกกับขอนไม้
วิธีการดูแล
รดน้ำโดยการพ่นให้เป็นฝอยละเอียด เพื่อไม่ให้ใบลูกไม้ช้ำ คุมความชื้นให้ดี อย่าให้แฉะเกินไป ฉีดพ่นยากันรา 2 สัปดาห์ต่อ 1 ครั้งเป็นอย่างน้อย การให้ปุ๋ยให้แบบเจือจาง ไม่ควรให้เข้มข้นจนเกินไป เนื่องจากจะทำให้ใบของกล้วยไม้เน่า หรือไหม้ได้ จัดวางในจุดที่มีแสงรำไร หากปลูกใหม่ไม่ควรวางในจุดที่มีแสงแดดจ้า เพราะจะทำให้ต้นเขากวางอ่อนตายได้ ควรวางไว้ที่แดดรำไร แดดส่องถึงได้หากไม่ส่องถึงทั้งวัน ต้องให้แดดส่องถึงในช่วงเช้า มีความชื้นอยู่ตลอด
ประโยชน์และสรรพคุณ
ต้นเขากวางอ่อน เป็นพืชสกุลกล้วยไม้ที่มีเหมาะกับสถานที่ทำงาน เนื่องจากมีคุณสมบัติคายออกซิเจนในเวลากลางคืน สามารถดูดสารพิษจำพวกแอลกอฮอล์และสารที่ระเหยจากพริ้นเตอร์ เครื่องถ่ายเอกสาร และสีทาอาคารได้ นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ เพิ่มความสวยงามให้กับบ้าน โดยส่วนใหญ่จะวางต้นเขากวางอ่อน ที่ปลูกติดกับขอนไม้ไว้บริเวณหน้าบ้าน โรงรถ หรือบริเวณข้างบ้าน โดยต้นเขากวางอ่อนจะให้ดอกที่มีสีสันสวยงามอีกด้วย
