บัวบกโขดไม้ประดับใบกลมจุ้มจิ้ม เลี้ยงยังไงให้โตเร็วไม่ตายง่าย

บัวบกโขด พันธุ์ไม้ที่เหมาะกับยุคสมัยนี้ ที่ค่อนข้างจะมีความเร่งรีบ ทั้งการกิน การนอน การทำงาน และการใช้ชีวิต แม้แต่การให้ความสุนทรีย์ บางครั้งบางคราวก็ยังต้องเป็นสไตล์มินิมอล หรือที่เรียกว่า…น้อยแต่มาก เพื่อให้เข้ากับสภาวการณ์ปัจจุบัน การปลูกพืชอะไรสักต้นก็เหมือนกัน หากเป็นแบบน่ารัก กระจุ๋มกระจิ๋ม ทว่า ให้คุณค่าต่อจิตใจ มันก็ดีไม่น้อย นั้นทำให้ “ต้นบัวบกโขด” ราคาไม่แพง แถมยังเป็นไม้มงคล จึงเป็นต้นไม้มาแรงแซงทุกโค้งในปีนี้แน่นอน…ไปค้นหาสาระดีๆ ของต้นไม้นี้กัน…

พืชชนิดนี้เป็นประเภทไม้ล้มลุกที่มีหัวอยู่ใต้ดิน ก็สันนิษฐานกันว่ามาจากชื่อทางการค้า ได้ตั้งจากลักษณะของต้นซึ่งเป็นไม้อวบน้ำ ในประเทศไทยมักพบมากแถบภูเขาในภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น ป่าแดง ป่าโคก หรือป่าแพะ ซึ่งป่าเหล่านี้ส่วนมากจะมีพรรณไม้ขนาดเล็กถึงขนาดกลางขึ้นกระจัดกระจายอยู่ และในปัจจุบันแม่ค้าพ่อค้าที่ขายต้นไม้ก็หันมาขายต้นบัวบกโขดมากขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้า และในปีถัดๆไป kaset.today ก็ยังเชื่อว่าต้นไม้ชนิดนี้ยังคงทำเงินให้กับชาวสวนและคนรักไม้โขดอีกมาก

ข้อมูลทั่วไปของบัวบกโขด

ชื่อภาษาอังกฤษ : Stephania erecta, Caudiciform Plants, Caudex Plants, Fat Plants

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Stephania erecta Craib

ชื่อวงศ์ : Menispermaceae

ชื่อสกุล : Stephania สกุลเดียวกับสบู่เลือด

ชื่ออื่นๆ : บัวบกหัว, บัวบกโคก

ความเชื่อ

นอกจากรูปร่างลักษณะที่แปลก และมองยังไงก็ไม่เบื่อแล้ว ต้นบัวบกโขดก็ยังเป็นไม้มงคลเหมือนกันโดยมีความเชื่อว่า ยิ่งโขดใหญ่เท่าไรก็ยิ่งเสริมด้านคงกระพันชาตรี และตัวใบเองก็เป็นทรงกลมมีจุดศูนย์รวมตรงกลางเหมือนเหรียญเงินของประเทศจีน นั้นจึงทำให้เมื่อปลูกแล้วจะเพิ่มความเฮง เสริมฮวงจุ้ย ควรปลูกวางไว้ในบ้านหรือโต๊ะทำงาน

ลักษณะของบัวบกโขด

จากชื่อภาษาอังกฤษของต้นบัวบกโขดคือ Stephania erecta, Caudiciform Plants, Caudex Plants, Fat Plants ซึ่งหมายถึงพืชที่มีลำต้น กิ่ง ก้าน หรือรากที่อวบๆ อ้วนๆ และยังสามารถทำให้ใหญ่ขึ้นได้อีกเรื่อยๆ พืชประเภทนี้มีจุดเด่นอยู่ที่สามารถสะสมน้ำและอาหารไว้ตรงที่โขดจึงทำให้อยู่ได้นานตายยาก จึงมีลักษณะจำแนกดังนี้

• หัว

คล้ายก้อนดินที่มีขนาดเล็กพอๆ กับนิ้วหัวแม่มือ บางทีก็มีขนาดใหญ่เท่าๆ กับลูกแตงโม ผิวเรียบแต่ก็มีปุ่มปมบาง

• ลำต้น

จะเป็นก้านเล็กสีเขียวโผล่ขึ้นพ้นดิน ทำหน้าที่ลำเลียงอาหารจากหัวโขดไปยังใบ

• ใบ

เหมือนใบบัวบกจะมีลักษณะทรงกลมและแข็ง มีลายเส้นที่นูนชัด บางใบจะมีขนฝอยๆ ปกคลุมทั่วทั้งใบ

• ดอก

หากเลี้ยงจนมีความสมบูรณ์มากก็จะออกดอก และดอกจะเป็นเส้นแฉกๆ มีขนาดเล็กสีเหลือง

• เมล็ด

จะเป็นเม็ดกลมรีๆ มีสีเขียวเมื่อยังหนุ่ม และเมื่อแก่จะเป็นสีดำ แล้วจะหล่นจากต้น

แหล่งที่พบบัวบกโขดตามธรรมชาติ

เราสามารถพบ “ต้นบัวบกโขด” ได้ตามแถบภูเขาแถวภาคกลางและอีสานของไทย เช่นป่าแดง ป่าโคก หรือป่าแพะ เป็นป่าไม้ที่มีมากที่สุดในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งเป็นป่าที่อยู่ในที่ราบสูง เป็นดินทรายดินลูกรัง มีสีของดินค่อนไปทางสีแดง

ซึ่งที่มาของชื่อพันธุ์ไม้ชนิดนี้ก็ได้จากการพบในพื้นที่ ที่เป็นเนินที่ชาวบ้านเรียกกันว่า “โคก“ จึงได้ชื่อว่า ป่าโคก เป็นป่าโปร่ง มีต้นไม้ขนาดเล็กและขนาดกลางขึ้นอยู่กระจัดกระจาย ไม่รกทึบ มีหญ้าชนิดต่าง ๆ ขึ้นอยู่ทั่วไปโดยเฉพาะหญ้าเพ็กและไผ่ชนิดต่างๆ และในทุกปีก็จะมีไฟป่า แต่ก็มี พรรณไม้ที่ขึ้นในป่าชนิดนี้ ได้แก่ เต็ง รัง เหียง พลวง กราด มะขามป้อม พะยอม และ “บัวบกโคก” หรือ บัวบกโขด

การขยายพันธุ์

เมื่อเราชอบที่จะปลูกกันแล้วเราก็ควรรู้เกี่ยวกับการขยายพันธุ์ซึ่งสามารถทำได้ตามนี้

• การเพาะด้วยเมล็ด

วิธีการ คือ ใช้เมล็ดแก่สีดำเพาะลงไปในดินดำ หรือดินร่วนปนทราย แล้วให้รดน้ำเช้า-เย็น ประมาณ 2 สัปดาห์ จะเห็นมีใบงอกออกมา จากนั้นทำการเลี้ยงและรดน้ำปกติ ต้นบัวบกโขด ก็จะสะสมอาหารที่โขดไปเรื่อยๆ จนโขดมีขนาดใหญ่

• การเพาะด้วยหัวโขด

วิธีการ คือ ก่อนปลูกให้เลือกหัวโขดที่ใหญ่และไม่นิ่มนำไปแช่น้ำ 1-2 ชั่วโมง แล้วค่อยนำไปปลูกในดินดำหรือดินร่วนปนทรายที่ระบายน้ำได้ดี โดยวางลงไปไม่ต้องลึกมากให้ยังพอเห็นหัวโขดสักครึ่งหัว แล้วก็เอาเห็นก้อนเล็กๆ โรยรอบๆ

การปลูกและการดูแลบัวบกโขด

• แสงแดด

ในช่วงแรกให้วางไว้ในพื้นที่ที่มีแสงแดดรำไร เมื่อรากมีความแข็งแรงแล้วจึงเอาไปไว้ในพื้นที่ที่มีแสงแดดแรงได้

• น้ำ

เมื่อต้นเริ่มงอกและโต ให้รดน้ำ 2-3 วันครั้ง หรือให้สังเกตดิน ถ้าดินแห้งจึงรดน้ำ ที่ทำแบบนี้ก็เนื่องจาก ต้นบัวบกโขด ไม่ค่อยจะชอบน้ำนัก รดน้ำพอแค่ให้ดินชุ่มเท่านั้น หากรดมากไปจะทำให้เกิดเชื้อราและหัวโขดเน่าได้ ข้อควรระวังคือ หลีกเลี่ยงการรดน้ำลงบนหัวโขดโดยตรง เพราะจะทำให้เกิดความชื้นและเน่าได้

• ดิน

ดินร่วนปนทราย ดินที่สามารถระบายน้ำได้ดี ผสมปุ๋ยหรือมูลสัตว์ พร้อมผสมขุยมะพร้าวเพิ่มความชุ่มชื้น และสามารถเอาหินหรือกรวดโรยหน้าดิน เพื่อกักเก็บความชุ่มชื้น

• ปุ๋ย

ให้เติมปุ๋ยออสโมโค้ท สูตร 13-13-13 ทุก 3 เดือน เพื่อการเจริญเติบโตที่ดีงาม

เกร็ดความรู้ !

ถ้าต้นมีดอกออกมาแล้ว และเราอยากจะให้ใบแยกออกมาอีก ให้ใช้น้ำหมักจุลินทรีย์ฉีดพ่น แล้วดอกก็จะทิ้งตัวเร็ว และใบก็จะงอกออกมาแทนที่ช่อดอกเร็วขึ้น

หากมีกิ่งที่แตกยอดออกมานานแล้วและใบยังร่วงไม่หมด แล้วมันดูไม่สวยเลย แนะนำให้เด็ดทิ้งไป แล้วให้ฉีดพ่นน้ำทุกเช้า-เย็น ไม่ช้าก็จะมียอดแทงออกมาใหม่

แต่ระวัง !

ถ้าหัวบัวบกโขดนิ่มเมื่อไรก็เตรียมเอาออกจากดินแล้วเอามาพึ่งแดดก่อน แต่ก็ไม่ได้รับประกันว่าต้นบัวบกโขดจะรอด ทั้งนี้การรดน้ำถือเป็นเรื่องสำคัญ

บัวบกโขดมีดีอะไรบ้าง

จากการที่ ต้นบัวบกโขด เป็นพรรณไม้ที่มีขนาดเล็กและกระทัดรัดจึงทำให้ได้รับความนิยมในการนำไปปลูกไว้ที่บ้านทั้งในห้องนอนและบนโต๊ะทำงาน ซึ่งก็เนื่องมาจาก

• รูปทรงโดดเด่นแปลกตา มีเอกลักษณ์เป็นของตัวเองเหมือนงานศิลปะจากธรรมชาติ อีกทั้งลวดลายบนหัวโขดก็งดงาม

• การเพาะเลี้ยงง่าย เป็นเพราะพืชชนิดนี้สามารถสะสมอาหารไว้ที่โขดจึงทำให้มีชีวิตอยู่ได้หลายวันแถมไม่ต้องการน้ำมาก ไม่ต้องการการดูแลมาก และไม่ต้องใช้พื้นที่ในการปลูกมากนัก

• ได้ลุ้นเหมือนเล่นเกม ในการเพาะเลี้ยงจะให้ความรู้สึกว่า รากจะเดินไหม ใบจะงอกตอนไหน ถ้างอกแล้วจะมีลักษณะอย่างไร แล้วจะมีดอกให้เห็นหรือไม่ ลายที่หัวโขดจะสวยหรือเปล่า เรียกได้ว่าทุกช่วงเวลาล้วนต้องคอยลุ้นตลอด

• ทำให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ ในการเพาะเลี้ยงจะต้องใช้ความคิดสร้างสรรค์ด้วยเหมือนการทำงานศิลปะในเรื่องการจัดวางต่างๆ ทั้งต้นและรอบๆ ต้น

• ราคาจับต้องได้ ในการซื้อหาสามารถเลือกซื้อได้ในราคาที่ไม่สูงมากนัก เพราะว่าเป็นพรรณไม้พื้นบ้านของบ้านเมืองเรา

สรรพคุณทางยา

ต้นบัวบกโขด มีสรรพคุณทางด้านยาสมุนไพรด้วย โดยส่วนที่เป็น หัว ใช้เป็นยาลม แก้อาการเวียนหัวและหน้ามืด  แล้วก็ใช้รักษาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย

วิธีการ คือ ให้นำส่วนหัวไปหันเป็นแผ่นบางๆ และนำไปตากแห้ง จากนั้นนำไปต้มในน้ำสะอาด 15 นาที  แล้วให้ดื่มขณะที่ร้อน ในเวลาเช้าและเย็น เป็นเวลา 7 วัน ทั้งนี้ยังใช้เป็นยาบำรุงกำลัง และช่วยเรื่องการเจริญอาหารกับช่วยการขับถ่ายอีกด้วย

ราคาของบัวบกโขด

เนื่องจากต้นบัวบกโขดมีหลายขนาดและเป็นพันธุ์ไม้ที่โตช้า นั้นทำให้มีหลายราคา มีตั้งแต่ราคา 10 บาท ถึง หลักหมื่น ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อ เพราะตันบัวบกโขดนั้นก็เป็นหนึ่งในพันธุ์ไม้ที่พึ่งถูกค้นพบ และยังเป็นไม้มงคล ในด้านคงกระพันชาตรีอีกด้วย

หากใครอ่านถึงตรงนี้แล้ว กำลังมองหาพันธุ์ไม้ตกแต่งบ้านแบบไม่ใหญ่มาก สะดวกในการจัดหาที่ว่าง และง่ายต่อการดูแล แถมมีความน่ารักในตัว ต้นบัวบกโขดถือว่าเป็นตัวเลือกแรกๆที่คุณไม่ควรมองข้ามเลยที่จะนำมาปลูกในบ้าน

และ kaset.today เองก็มีประสบการณ์ในการปลูกบัวบกโขดมาแล้วหลายปี จึงขอการันตีเลยว่า เลี้ยงง่าย โตช้าหน่อยแต่น่ารักเหมาะกับมือใหม่หัดปลูกแน่นอน และหากคุณยังอยู่รู้จักกับพันธุ์ไม้ ดอกไม้ ผลไม้ สมุนไพร เรามีบทความดีๆอีกมากมายให้มาศึกษากัน หรือหากอยากเปลี่ยนแนวคุณก็สามารถอ่านบทความเกี่ยวกับ ปศุสัตว์ ได้เช่นกัน

แหล่งอ้างอิง

ภาควิชาพฤกษศาสตร์ มหิดล