ม้าเวียน ภาษาอังกฤษ Haworthia limifolia, File Leafed Haworthia, Fairies Washboard
ม้าเวียน ชื่อวิทยาศาสตร์ Haworthia limifolia Marloth
ชื่ออื่นๆ ม้าลาย, ม้าเขียว
วงศ์ XANTHORRHOEACEAE
หากรู้สึกหลงรักพืชอวบน้ำขนาดเล็กแต่เลี้ยงพันธุ์ไหนก็ไม่เคยรอดเสียที ต้นม้าเวียนน่าจะเป็นอีกตัวเลือกหนึ่งที่น่าสนใจ เพราะนี่คือไม้อวบน้ำที่ค่อนข้างแข็งแรง ไม่จำเป็นต้องเอาใจใส่มากก็สามารถเติบโตได้อย่างสมบูรณ์ อีกทั้งยังมีรูปทรงใบแบบสามเหลี่ยมหน้าจั่วโค้งที่ไม่เหมือนใคร หากเลี้ยงดีก็ยังออกดอกชูช่อสูงให้ได้เห็นกันอีกด้วย ต้นม้าเวียนนั้นมีให้เลือกหลายสายพันธุ์ ความต่างอยู่ที่สีสันและรูปทรงใบ ปลูกไว้เป็นไม้ประดับช่วยฟอกอากาศได้ หรือจะปลูกไว้เพื่อเน้นเสริมความมงคลให้ชีวิตราบรื่นก็ได้เช่นกัน
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นม้าเวียน
เนื่องจากต้นม้าเวียนมีลักษณะพุ่มใบที่มองจากด้านบน คล้ายคลึงกับกังหันที่กำลังหมุนอยู่ตลอดเวลา จึงมีความเชื่อว่าการเพาะเลี้ยงพันธุ์ไม้ชนิดนี้เอาไว้ในบ้าน จะก่อให้เกิดสิริมงคลยิ่ง โดยดึงดูดแต่ผู้คนและสถานการณ์ดีๆ เข้ามาสู่คนในบ้าน และช่วยให้มองเห็นโอกาสพร้อมกับสร้างประโยชน์จากทุกสิ่งที่เกิดขึ้นได้ ขณะเดียวกันก็ยังปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายไม่ให้กล้ำกลายเข้ามา เรื่องทุกข์โศกที่กำลังเผชิญก็จะค่อยๆ คลี่คลายไปในทางที่ดี นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่าชื่อม้าเวียนนั้น สื่อถึงการหมุนเวียนของเงินทองที่คล่องตัว จึงเหมาะสำหรับการเสริมมงคลให้กับกิจการร้านค้าด้วย
ลักษณะของต้นม้าเวียน
- ลักษณะของลำต้น ลำต้นค่อนข้างสั้นและมีความอวบน้ำ เป็นแกนทรงกลมตั้งตรงกลางพุ่มใบ ผิวนอกเป็นสีเขียวอ่อนออกขาว มีอายุยาวนานหลายปี
- ใบ รูปร่างใบคล้ายทรงสามเหลี่ยมที่มีปลายยาวแหลม ออกเวียนรอบลำต้นเป็นชั้นๆ ส่วนมากใบจะมีความโค้งไปด้านข้างเล็กน้อย ทุกใบจะโค้งในทิศทางเดียวกัน ผิวนอกมีความขรุขระจากลายเส้นนูนแนวขวาง เนื้อใบอวบน้ำและค่อนข้างหนา ยิ่งแก่จัดก็ยิ่งมีเฉดสีที่เข้มขึ้น
- ดอก ม้าเวียนออกดอกเป็นช่อยาวชูขึ้นด้านบน มักออกที่กึ่งกลางพุ่มใบ ก้านดอกยาวจนมองเห็นได้ชัดเจน ดอกย่อยเป็นทรงวงรีขนาดเล็ก เมื่อบานก็จะบานแค่ปลายดอกเท่านั้น และไม่ได้บานพร้อมกันทั้งช่อ
- ผล ลักษณะผลเป็นทรงวงรีเช่นเดียวกัน ผลที่ยังอ่อนจะมีผิวนอกเป็นสีโทนเขียว พอแก่จะแตกออกได้เอง ด้านในมีเมล็ดสีดำจำนวนไม่มากนัก
สายพันธุ์ยอดนิยม
ม้าเวียนขาว
แต่เดิมพันธุ์นี้ไม่ค่อยได้รับความนิยมนัก เพราะขาดเอกลักษณ์บางอย่างของม้าเวียนไป แต่ตอนนี้กลับกลายเป็นที่สนใจมากขึ้น จุดเด่นอยู่ที่เนื้อใบเป็นสีขาวอมเหลืองหรือสีเขียวอ่อน รูปร่างใบค่อนข้างตรงและมีเส้นนูนแนวขวางน้อย
ม้าเวียนเขียว
เป็นสายพันธุ์ที่พบได้มากที่สุด ใบมีสีเขียวเข้มเสมอกัน ปลายใบแหลมยาวและโค้งเล็กน้อย กลางใบเว้าเป็นแอ่งตื้นๆ ชั้นใบแน่นและมีพุ่มใบค่อนข้างสามาตร
ม้าเวียนด่าง
ม้าเวียนด่างนั้นมีหลายกลุ่ม ทั้งแบบที่เป็นพันธุ์แท้ดั้งเดิม ซึ่งจะมีลายด่างคงตัว อาจเป็นเส้น เป็นจุด หรือเป็นแถบยาวก็ได้ และแบบที่เกิดจากการกลายพันธุ์ พวกนี้จะมีลักษณะพุ่มเหมือนต้นแม่ แต่สีใบต่างไปจากเดิม ส่วนมากมีลายด่างเป็นแถบสีเหลืองเขียว
วิธีการปลูกม้าเวียน
จัดว่าเป็นพันธุ์ไม้ที่ขยายพันธุ์ได้ง่ายอีกชนิดหนึ่ง เพราะไม่ว่าจะเพาะเมล็ด ปักชำ หรือต่อยอด ก็มักจะประสบความสำเร็จและได้ต้นม้าเวียนใหม่ที่แข็งแรงสมบูรณ์ดี แต่วิธีที่อยากจะแนะนำในครั้งนี้คือการแยกหน่อและปักชำใบ การแยกหน่อต้องใช้กับต้นม้าเวียนที่มีการแตกหน่อบริเวณโคนต้นแล้ว เมื่อหน่อนั้นแตกใบได้ 2-3 ใบก็สามารถดึงออกมาปลูกในกระถางใหม่ได้เลย การดูแลหลังปลูกก็ให้ใส่ปุ๋ยและรดน้ำตามปกติได้ทันที ส่วนการปักชำใบให้เลือกดูต้นม้าเวียนที่มีใบหลายชั้น แล้วเลือกใบแก่ด้านล่างที่ยังมีความอวบน้ำและไม่เหี่ยวเฉา ใช้มือโยกและดึงใบให้หลุดออกจากลำต้น โคนใบที่ได้จะต้องเป็นทรงโค้งสวยงาม ไม่เน่า ไม่มีรอยช้ำ นำใบไปปักชำลงในดินพร้อมกับงดให้น้ำเป็นเวลา 3 สัปดาห์ เพื่อกระตุ้นให้โคนใบสร้างปมรากออกมา หลังจากนั้นจึงกลับมาใส่ปุ๋ยและให้น้ำเช่นเดียวกับต้นแม่พันธุ์ วัสดุปลูกควรมีความร่วนซุยและระบายน้ำได้ดี จะเป็นดินร่วนปนทราย ดินสำเร็จรูปสำหรับแคคตัส หรือเป็นดินร่วนผสมขุยมะพร้าวกับแกลบดำหรือเปลือกถั่วบดก็ได้
วิธีการดูแลรักษา
- แสง ต้องการแสงค่อนข้างน้อย ลำต้นจะเป็นทรงสวยงามมากกว่าเมื่อปลูกในพื้นที่แดดรำไร
- น้ำ ต้องการน้ำน้อยและทนแล้งได้ค่อนข้างดี สามารถรดน้ำสัปดาห์ละ 2-3 ครั้งได้ แต่ต้องไม่มีน้ำท่วมขังและไม่ทำให้ดินชื้นแฉะมากเกินไป
- ดิน เติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย
- ปุ๋ย ใช้ปุ๋ยละลายช้าสำหรับปลูกแคคตัส หรือจะเป็นปุ๋ยคอกบำรุงดินทั่วไปก็ได้เหมือนกัน
คุณประโยชน์ที่ได้จากต้นม้าเวียน
ต้นม้าเวียนเป็นไม้อวบน้ำในกลุ่มฮาโวเทียที่ถือว่าดูแลได้ง่ายที่สุด ทั้งแข็งแรงทนทาน และขยายพันธุ์ได้หลายวิธี จึงเป็นไม้ประดับภายในอาคารที่ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลาย มีคุณสมบัติช่วยฟอกอากาศและดูดซับสารพิษบางชนิด แม้จะมีประสิทธิภาพสู้ไม้ใบขนาดใหญ่ไม่ได้ แต่ก็ถือว่าเป็นผลพลอยได้จากการประดับตกแต่ง ทั้งยังสามารถใส่กระถางแล้วตั้งไว้บนโต๊ะทำงาน เพื่อให้ช่วยดูดซับรังสีจากคอมพิวเตอร์ได้อีกด้วย
เชื้อรา ศัตรูเพียงหนึ่งเดียวของต้นม้าเวียน
ถึงจะเป็นไม้อวบน้ำก็ไม่ได้หมายความว่าจะเข้ากันได้ดีกับความชื้น ถ้าหากใครเคยเพาะไม้อวบน้ำพันธุ์อื่นมาก่อนก็จะรู้ดีว่า เมื่อน้ำมากเกินไปโคนต้นจะเริ่มนิ่มและเน่าตายในท้ายที่สุด กรณีของต้นม้าเวียนเองก็เช่นกัน แต่จะให้ผลลัพธ์ในรูปของเชื้อรา ในหน้าฝนที่อากาศมีความชื้นสูง หรือถ้าเรารดน้ำมากเกินไปบวกกันตั้งกระถางในพื้นที่อากาศไม่ถ่ายเท บริเวณโคนใบด้านล่างจะเกิดกลุ่มเชื้อราขึ้น พร้อมกับกันกินใบจนเสียหาย หลังพบโรคแล้วไม่แก้ไขก็จะเน่าตายไปเหมือนกัน
