ทองอุไร (Yellow elder) เป็นไม้พุ่มขนาดเล็กสูงได้ประมาณ 1- 4 เมตร มีดอกสีเหลืองทองอร่ามที่ออกดอกให้เราได้ชื่นชมกันได้ตลอดทั้งปี แม้จะเป็นไม้ที่สามารถทนแดดทนแล้งได้และเจริญเติบโตได้ดีในเขตร้อน แต่ต้นกำเนิดของทองอุไรก็ไม่ได้เป็นพันธุ์ไม้ของไทยตั้งแต่แรกเริ่ม เดิมทีต้นไม้ชนิดนี้พบได้มากในแถบประเทศสหรัฐอเมริกา เม็กซิโก ทางตอนเหนือของอาร์เจนติน่าและหมู่เกาะเวสต์อินดิส จากนั้นก็ได้แพร่กระจายขยายพันธุ์ไปเรื่อย ๆ และนิยมปลูกกันตามประเทศเขตร้อนต่าง ๆ ทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยของเราด้วย โดยในประเทศไทยนั้นพบว่ามีการนำเข้ามาปลูกตั้งแต่สมัยโบราณแล้วและใช้ปลูกเป็นไม้ประจำบ้านเพื่อเพิ่มความเป็นสิริมงคล
ข้อมูลทั่วไปของทองอุไร
ชื่อท้องถิ่น: ทองอุไร พวงอุไร สร้อยทอง (กลาง) ดอกละคร (ภาคเหนือ/เชียงใหม่)
ชื่อภาษาอังกฤษ: Yellow elder, Trumpetbush, Trumpetflower, Yellow trumpetbush
ชื่อวิทยาศาสตร์: Tecoma stans (L.) Juss. ex Kunth
วงศ์ตระกูล: BIGNONIACEAE
ความเชื่อเกี่ยวกับการปลูกทองอุไร
ทองอุไร เป็นไม้มงคลอีกชนิดหนึ่ง ที่มีกลิ่นหอมอ่อน ๆ รูปทรงเป็นช่อเป็นรวงงดงามและทนแดดได้ดีคนโบราณเชื่อว่า ทองอุไรจะเสริมโชคชะตาของผู้ปลูก ให้มีความเจริญรุ่งเรือง มีเงินทองร่ำรวยมั่งคั่ง สมดั่งชื่อทองอุไรและอีกชื่อหนึ่งของทองอุไรก็คือ “ดอกสร้อยทอง” ซึ่งก็ถือว่า เป็นมงคลนามด้วยเช่นกัน นอกจากความเชื่อในเรื่องของเงิน ๆ ทอง ๆ ตามชื่อไม้ล้มลุกนี้แล้ว ยังเชื่อกันว่า ทองอุไร จะเสริมวาสนาบารมี ช่วยให้ผู้ปลูกไม้นี้ได้มีเกียรติมีลาภยศสูงส่งอีกด้วย นอกจากนี้ยังเป็นไม้มงคลประจำคนที่เกิดวันพุธด้วย
ควรปลูกต้นทองอุไรไว้บริเวณไหน
ทองอุไรขึ้นชื่อว่าเป็นอีกหนึ่งต้นไม้ที่ปลูกง่าย โตง่าย เกิดขึ้นเองได้ง่าย แต่ต้องอยู่ในสภาพพื้นที่ที่เป็นเขตร้อน จึงนิยมปลูกเพื่อประดับตกแต่งตามท้องถนนให้ดูสวยงามหรือปลูกตามแนวรั้วบ้าน การปลูกทองอุไรสิ่งที่ต้องคำนึงถึงคือต้องให้ต้นไม้ได้รับแสงแดดอย่างเต็มที่ นอกจากในเรื่องพื้นที่ก็ยังมีตำแหน่งในการปลูกทองอุไรตามความเชื่อของคนโบราณที่จะช่วยเสริมความมั่งคั่งควรจะปลูกทองอุไร ไว้ทางทิศเหนือของตัวบ้านโดยให้หัวหน้าครอบครัวเป็นผู้ลงมือปลูกทองอุไรจึงจะช่วยเกื้อหนุนและเสริมส่งดวงชะตาให้กับเจ้าของบ้านได้ดี แต่ถ้าทิศเหนือเป็นทิศที่อยู่ทางด้านหลังของบ้านพอดีและไม่มีพื้นที่ปลูกได้ในบริเวณหลังบ้านก็สามารถปลูกหน้าบ้านได้แต่ให้เฉียงหรือค่อนไปทางทิศเหนือเป็นหลัก
ลักษณะทั่วไปของทองอุไร
สำหรับใครที่อยากรู้ว่าลักษณะของต้นทองอุไรโดยภาพรวมแล้วเป็นแบบไหน ทางเว็บไซต์ของอุทยานราชพฤกษ์ก็ได้อธิบายลักษณะของทองอุไรไว้ดังต่อไปนี้
- ลักษณะลำต้น: ต้นทองอุไรเป็นไม้พุ่ม ลักษณะลำต้นสูง 2-5 เมตร ลักษณะทรงพุ่มจะเป็นแบบทรงพุ่มเรือนยอดกลมหรือรูปไข่ เปลือกลำต้นมีสีน้ำตาลอ่อน
- ลักษณะใบ: ใบของต้นทองอุไรมีสีเขียวสด ขอบใบหยัก ที่บริเวณใต้ใบมีขนเส้นเล็ก ๆ ละเอียด ใบกว้างประมาณ 2-3 เซนติเมตร ยาวประมาณ 3-8 เซนติเมตร
- ลักษณะดอก: ดอกของต้นทองอุไรมีสีเหลือง ออกเป็นช่อกระจายที่ปลายกิ่ง กลีบดอกบาง มักร่วงง่าย
- ลักษณะผลและเมล็ด: ผลของต้นทองอุไรมีลักษณะเป็นฝักเกือบกลม เมื่อผลแก่จะแตกออก เมล็ดมีลักษณะแบนเป็นสีน้ำตาลอ่อน
สายพันธุ์ของทองอุไร
ในปัจจุบันเราจะพบว่ามีทองอุไรอยู่ 4 สายพันธุ์หลัก ๆ ที่คนนิยมปลูก คือ ทองอุไรแคระ ทองอุไรสีส้ม (ทองอุไรมิกกี้เม้าส์) ทองอุไรสปาร์คกี้และทองอุไรธรรมดา สายพันธุ์ที่มักพบได้ตามตลาดต้นไม้บ้านเรา คือ สายพันธุ์ทองอุไรแคระและทองอุไรสีส้ม ส่วนทองอุไรสปาร์คกี้นั้นเป็นสายพันธุ์ที่นำเข้ามาจากออสเตรเลีย
วิธีการเพาะพันธุ์ต้นทองอุไร
นอกจากจะขึ้นชื่อว่าเป็นต้นไม้ที่ดูแลได้ง่ายแล้วยังสามารถเพาะพันธุ์ได้ง่ายอีกด้วย โดยวิธีที่สามารถใช้ในการขยายพันธุ์ต้นทองอุไรได้นั้น คือ การเพาะเมล็ด การตอนกิ่งและการปักชำ
วิธีเพาะเมล็ดทองอุไร
ผสมวัสดุปลูกอย่าง กากมะพร้าวสับรองที่บริเวณก้นกระถาง เติมดินลงไปจนเกือบเต็มกระถาง จากนั้นวางเมล็ดลงไปที่ผิวดินในกระถาง โรยดินละเอียดกลบทับเมล็ดบาง ๆ ไม่ให้หนาจนเกินไปเพื่อให้เมล็ดงอกขึ้นมาได้ง่าย โรยทับด้วยขุยมะพร้าวเพื่อรักษาความชื้น จากนั้นก็รดน้ำเบา ๆ
วิธีตอนกิ่งทองอุไร
เลือกกิ่งที่สมบูรณ์ที่พร้อมสำหรับการตอนกิ่ง จากนั้นใช้มีดควั่นเอาเปลือกไม้ออกประมาณ 1 นิ้วครึ่ง ให้มีดหรือกรรไกรขูดทำความสะอาดพื้นผิวหลังจากที่ควั่นเอาเปลือกไม้ออกแล้ว จากนั้นเตรียมขุยมะพร้าวที่แช่น้ำไว้ 1 คืน มาห่อครอบแผล จากนั้นใช้ฟางมัดห่อขุยมะพร้าวรอบแผลให้แน่น รอประมาณ 20-30 วัน รากจะงอกออกมา
วิธีปักชำทองอุไร
การปักชำต้นทองอุไรขั้นตอนแรกคือการเลือกกิ่งที่ไม่แก่ไม่อ่อนจนเกินไป ตัดออกมาให้มีความยาวประมาณ 3-6 นิ้ว โดยตัดที่บริเวณใต้ข้อของกิ่งเป็นแนวเฉียงขึ้นไป 45 องศา ตัดใบทิ้งแต่ให้เหลือไว้ที่ปลายยอดประมาณ 3-4 ใบ จากนั้นนำไปปักชำในวัสดุปลูก คลุมด้วยถุงพลาสติกเพื่อรักษาความชุ่มชื้น
การปลูกและการดูแลทองอุไร
อย่างที่ได้บอกไปแล้วในข้างต้นว่าต้นทองอุไรนั้นเป็นไม้ที่ดูแลไม่ยาก แต่การอยู่ในสภาวะแวดล้อมที่เหมาะสมนั้นจะช่วยให้ต้นทองอุไรออกดอกสีสวยให้เราได้เชยชม เรามาดูกันดีกว่า ว่าเคล็ดลับในการดูแลต้นทองอุไรนั้นทำอย่างไรได้บ้าง
แสงที่เหมาะสม
เนื่องจากต้นทองอุไรมีถิ่นกำเนิดมาจากเขตร้อน จึงทำให้พืชสายพันธุ์นี้ชื่นชอบแสงแดดมาก ๆ โดยปริมาณแสงแดดที่เหมาะสมคือแสงแดดเต็ม ๆ ครึ่งวันไปจนถึงแสงแดดจัดตลอดทั้งวัน แสงแดดที่เหมาะสมจะช่วยเร่ง
ให้ต้นทองอุไรออกดอกเหลืองอร่ามสวยได้มากขึ้น
การรดน้ำ
ต้นทองอุไรเป็นต้นไม้ที่ไม่ชอบน้ำขัง เพราะอาจทำให้ระบบรากเน่าเสียได้ การรดน้ำต้นทองอุไรแนะนำให้รดน้ำสักประมาณวันละ 1 ครั้ง ในแต่ละครั้งให้รดในปริมาณมาก ๆ แต่ควรระวังไม่ให้น้ำท่วมขังบริเวณโคนต้น
ดินที่เหมาะแก่การปลูก
ดินที่เหมาะสมกับการปลูกต้นทองอุไรคือดินร่วนซุย เพราะเป็นดินที่สามารถระบายน้ำได้ดีและมีแร่ธาตุอาหารสำหรับพืชอย่างเพียงพอ
วิธีการให้ปุ๋ย
หากต้องการให้ต้นทองอุไรออกดอกสวยตลอดทั้งปี แนะนำให้ใส่ปุ๋ยอินทรีย์เป็นประจำอย่างสม่ำเสมอ โดยความถี่ในการใส่ปุ๋ยที่แนะนำจะอยู่ที่ประมาณ 1 ครั้งต่อเดือนและไม่แนะนำให้ใช้ปุ๋ยเคมี เพราะปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยอินทรีย์ก็เพียงพอแล้ว
สรรพคุณที่น่าสนใจของทองอุไร
นอกจากความสวยงามที่ต้นทองอุไรสามารถรังสรรค์ริมถนนหรือตามอาคารสถานที่ต่าง ๆ ให้ดูสวยสดใสด้วยดอกไม้สีเหลืองอร่ามหรือเป็นไม้มงคลได้แล้ว ไม้พุ่มชนิดนี้ยังมีสรรพคุณทางยาสมุนไพรในการรักษาโรคเบาหวานและโรคเกี่ยวกับทางเดินอาหารได้
เพราะฉะนั้นแล้วถ้าหากใครที่กำลังมองหาต้นไม้ปลูกเพื่อประดับบ้านเรือนหรือริมถนน แต่ไม่มีเวลาในการดูแลเอาใจใส่ ต้นทองอุไรถือว่าเป็นพันธุ์ไม้ที่ตอบโจทย์คนมีเวลาน้อยเพราะดูแลง่าย ไม่ต้องการการเอาใจใส่มากมายก็สามารถอยู่รอดได้ นอกจากนี้ยังเป็นไม้มงคลที่มอบความหมายดี ๆ ช่วยส่งเสริมความเป็นสิริมงคลให้แก่ผู้ปลูกได้อีกด้วย