ชื่อวิทยาศาสตร์ Alocasia macrorrhizos (L.) G.Don
ชื่อวงศ์ ARACEAE
บอนกระดาดด่าง มีลักษณะใกล้เคียงกับต้นบอนซึ่งเป็นวงศ์เดียวกับต้นบอน กลายเป็นไม้ประดับทำเงิน สร้างรายได้ คนส่วนใหญ่นิยมนำไปปลูกจัดใส่กระถางและปลูกตามบริเวณบ้าน ปัจจุบันมีจำหน่ายทั้งต้นและเหง้า เพื่อให้ผู้สนใจนำไปปลูกเลี้ยงที่บ้านได้และที่กลายเป็นต้นไม้ประดับที่กระแสดีมาแรง เนื่องจากบอนกระดาดด่างมีความหลากหลายทางสีสัน เมื่อด่างแล้วมีลวดลายสวยคล้ายกล้วยด่างฟลอริดา ทำให้ราคาของบอนกระดาดด่างพุ่งจากราคาหลักร้อยทุกวันนี้ราคาหลักหมื่น ทั้งนี้ ราคาบอนกระดาดด่างขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของแต่ละต้น ความสวยงามของบอนกระดาดด่างจะดูกันที่ลวดลายของใบ
สาเหตุของการเกิดบอนกระดาดด่าง
บอนกระดาดด่างหรือไม้ด่างที่พบนั้นไม่ได้มาจากการตัดแต่งพันธุกรรมหรือการผสมขึ้นมาเพื่อให้ได้ความด่าง แต่การด่างเกิดโดยธรรมชาติ การด่างของบอนกระดาดนั้นไม่ได้เกิดในจุดเดียวกันทั้งต้นแม่และต้นลูก ในบางครั้งต้นแม่ด่างแต่ต้นลูกอาจด่างน้อยกว่า หรือต้นแม่ไม่ด่างแต่ต้นลูกอาจมีความด่างเกิดขึ้น ซึ่งปัจจัยที่จะทำให้บอนกระดาดด่างมีสาเหตุดังนี้
- การขาดแสงสว่างอย่างเพียงพอ ข้อสังเกตไม้ด่างหลายชนิด โดยเฉพาะ กล้วย บอน หรือพันธุ์ไม้อื่น ๆ จะพบเจอได้ตามป่าที่มีแสงสว่างไม่เพียงพอ ทำให้เกิดการสร้างเม็ดสีที่ไม่สม่ำเสมอของใบ
- การขนาดสารอาหาร แน่อนว่าเมื่ออยู่ในป่า มีต้นไม้ใหญ่แทรกและขึ้นปกคลุม จึงต้องแย่งกันหาอาหาร ทำให้สารอาหารไม่เพียงพอจึงเกิดความผิดปกติขึ้นที่รูปใบ เพราะสารและแร่ธาตุบางตัวมีผลต่อการสร้างเม็ดสีของใบ
- เนื้อเยื่อใบมีอากาศมาก อาการดังกล่าวส่งผลให้เมื่อแสงแดดไปตกกระทบตรงใบจะเกิดการหักเหของแสง ทำให้ใบเป็นสีต่าง ๆ เช่นเทาเงิน แดง หรือน้ำตาล คุณลักษณะนี้จะพบมากในป่าธรรมชาติ และอาการดังกล่าวจะเป็นถาวรไม่เปลี่ยนแปลง ซึ่งส่งผลต่อต้นที่เกิดกับต้นแม่เดิมในลำดับต่อไปด้วย
- เกิดความผิดปกติทางพันธุกรรม เกิดจากการได้รับสารเคมีหรือสารกำมันตภาพรังสี ทำให้ต้นไม้หรือบอนกระดาษดังกล่าวกลายพันธุ์จากเดิม นอกจากนี้ยังใช้ในวงการตัดแต่งพันธุ์ต้นไม้ เพื่ให้ได้สายพันธุ์ใหม่ที่มีความทนทานหรือมีลักษณะที่เด่นกว่าพันธุ์เดิม แต่ไม่สามารถควบคุมให้เป็นไปตามที่ต้องการได้ โดยต้นแม่พันธุ์นั้นจะมีความสำคัญในการควบคุมลักษณะด่างได้ดีกว่าต้นพ่อพันธุ์
- เกิดจากโรคบางชนิด อาจเป็นอาการของโรคใบด่างในบอนหรือต้นไม้ หรือ Mosaic Virus ซึ่งเกิดจากไวรัสเข้าไปทำลายเนื้อเยื่อและสารคลอโรฟิลล์จนส่วนต่าง ๆ ของต้นและใบไม่สร้างเม็ดสีธรรมชาติ
ควรปลูกบริเวณใดของบ้าน
ปลูกในกระถางเป็นไม้ประดับ ควรจัดวางไว้ในจุดที่มีความชื้นสูง และมีแสงแดดรำไร
ลักษณะทั่วไป
- ลำต้น เป็นไม้ล้มลุกมีหัวอยู่ใต้ดิน เจริญเป็นกอสูงได้ถึง 2 เมตร ลำต้นสั้น ตั้งตรง สีม่วงปนสีน้ำตาล อวบน้ำ
- ใบ ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับ รูปไข่แกมรูปหัวใจ ปลายติ่งแหลม โคนเว้าลึก ขอบเป็นคลื่น แผ่นใบสีเขียว มีรอยด่างปื้นสีขาวอมเทากระจายไม่เป็นระเบียบ ผิวเรียบเป็นมัน มีก้านใบใหญ่ สีเขียวมีรอยด่างสีขาว เป็นปื้นยาว บางใบมีรอยด่างปื้นสีขาวอมเทากระจายไม่เป็นระเบียบ ทำให้เกิดลวดลายที่พริ้วสวยงาม
- ดอก ออกดอกเป็นช่อ ออกตามปลายยอด มีกาบรองดอกสีเหลืองอมเขียวหุ้มอยู่ โคนกาบโอบรอบโคนช่อดอก ดอกเพศผู้อยู่บริเวณส่วนบน ดอกเพศเมียอยู่บริเวณโคนช่อ
- ผล กลมเป็นกระจุก ไม่มีก้านผล ผลอ่อนสีเขียว ผลสุกสีส้มแดง
วิธีการปลูก
เตรียมดิน ขุดหลุมกว้าง x ยาว x สูง = 30 x 30 x 30 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก โดยขุดห่างกัน 1.5 – 2 เมตร เมื่อต้นกล้าอายุได้ 3-6 เดือน รากเติบโตดี นำปลูกลงในหลุมที่เตรียมไว้ กลบดินให้แน่น แต่ไม่ต้องกลบเต็มหลุม ให้มีน้ำขังเล็กน้อย ให้ปุ๋ยได้เมื่อปลูก 2-3 เดือน รดน้ำบอนกระดาดด่างให้ชุ่มอยู่เสมอ เมื่อต้องการขุดเหง้าบอนกระดาดด่าง ควรใส่ถุงมือเพราะยางจะทำให้คันมาก
วิธีการดูแล
บอนกระดาดด่างเป็นพืชที่มีความผิดปกติ การปลูกจึงต้องพิถีพิถัน สิ่งสำคัญคือ ควรปลูกในดินที่มีสารอาหารเพียงพอ วางต้นอ่อนไว้ในที่มีแสงแดดรำไรเท่านั้น ดินที่ปลูก ควรเน้นดินที่โปร่งระบายน้ำได้ดี ปุ๋ยควรเลือกชนิดสลายตัวช้า เช่น ออโมโคทสูตร 6 เดือน หากใช้ปุ๋ยเคมีที่มีไนโตรเจนมาก ใบก็จะเขียวขึ้น โดยทั่วไปนิยมใช้ปุ๋ยสูตรเสมสำหรับพันธุ์ไม้ด่างทุกชนิด และเรื่องแสงก็เป็นปัจจัยสำคัญ บอนกระดาดด่างการเลี้ยงต้องดูแลมากกว่าต้นไม้ธรรมดา การผิดปกติของสายพันธุ์จะทำให้มีการเติบโตช้า ใบมีคลอโรฟิลล์น้อย ควรให้บอนกระดาดด่างอยู่ในที่มีแสงรำไรเท่านั้น
สายพันธุ์บอนกระดาดด่าง
ไม้ด่างทั่วไปที่พบเจอมาจากพันธุ์ไม้ปกติ เพียงแต่เกิดผิดปกติด้านพันธุกรรมการผิดปกติ ไม่ได้เกิดจากฝีมือมนุษย์แต่เกิดจากธรรมชาติ และออกมีสีสันสวยงาม แปลกตา
การเลือกบอนกระดาดด่าง
วิธีการเลือกซื้อหรือวิธีการดูบอนกระดาดด่าง คือดูก้านใบเป็นหลัก ปกติหากสายพันธุ์ที่มีราคาแพง จะด่างตั้งแต่ก้านใบ หากก้านใบด่างใบก็จะด่าง การเลือกดูที่ก้านใบจะเป็นตัวกำหนดที่ดีที่สุดว่าจะได้บอนกระดาดด่างที่ด่างสวย ยิ่งก้านใบทุกก้านมีความด่างก็จะสามารถประเมินได้ว่าใบแต่ละใบที่ออกมานั้นจะด่างทุกใบแน่นอน
ราคาต้นบอนกระดาดด่าง
ต้นบอนกระดาดด่างที่เห็นลวดลายด่างชัดเจนแล้วมีความสูงใกล้เคียง 1 เมตร ประกอบด้วยลักษณะกอ 5 ใบขึ้นไป มีดอกหรือเหง้าสำหรับขยายพันธุ์ไซส์นี้มีราคาตั้งแต่ 8,000 บาทขึ้นไป ขนาดเหง้าบอนกระดาดด่างที่มีใบและยอดอ่อนแล้ว สามารถนำไปปลูกต่อได้ มีราคาตั้งแต่ 2,000-3,000 บาท ส่วนไข่ของบอนกระดาดด่างจะมีราคาตั้งแต่ 400 บาทเป็นต้นไป เหง้าจากกอบอนกระดาดด่างขนาดใหญ่สมบูรณ์ที่ผ่านการแตกกอมาแล้ว และต้องการนำไปปลูกต่อราคาประมาณ 8,000-15,000 บาท ราคาขึ้นอยู่กับว่าเคยมีต้นอ่อนมามากน้อยแค่ไหน อีกหนึ่งข้อที่สำคัญ ราคาขึ้นอยู่กับใบอ่อนที่สามารถเห็นความด่างได้ในอนาคต เรียกกันว่าหลอด (ใบอ่อนที่กำลังจะคลี่ในอนาคต) หากสามารถเห็นลวดลายความด่างตั้งแต่งอกออกมา จะทำให้เหง้าหรือต้นอ่อนที่มีใบอ่อนแทงออกมานี้มีราคาแพงยิ่งขึ้นไปอีก นอกจากนี้ราคาของบอนกระดาดด่างยังขึ้นอยู่กับจำนวนใบ และลวดลายของใบด้วย
