ไม้จันทร์หอมถือเป็นพันธุ์ไม้หายาก ที่มีมูลค่าสูงมาตั้งแต่โบราณ และนิยมใช้ในงานที่สำคัญๆ เท่านั้น ด้วยความหอมที่เป็นเอกลักษณ์ ทำให้ถูกจัดเป็นหนึ่งในสี่ของกลิ่นหอมของธรรมชาติ เรียกว่า จตุชาติสุคนธ์ ใครได้ครอบครองไว้จะถือว่าเป็นผู้มีบุญหนักศักดิ์ใหญ่ ในสมัยก่อนจึงใช้เป็นเครื่องบรรณาการควบคู่ไปกับข้าวของชนิดอื่น ปัจจุบันเราสามารถพบเห็นต้นจันทน์หอมได้ตามอุทยานมากกว่าบ้านเรือน เพราะการดูแลให้ลำต้นส่งกลิ่นหอมได้อย่างเต็มที่ตามสายพันธุ์ยังถือว่าเป็นเรื่องยากพอสมควร
ความเชื่อเกี่ยวกับไม้มงคล
เรามีความเชื่อเกี่ยวกับจันทน์หอมมาตั้งแต่สมัยโบราณ ไม้ชนิดนี้ถูกใช้ในราชพิธีสำคัญของบ้านเมือง และได้รับเลือกให้ใช้กับชนชั้นสูง แม้ว่าส่วนหนึ่งของการใช้ประโยชน์จากไม้จันทน์หอมจะเกี่ยวข้องกับความตาย แต่ก็ไม่นับว่าเป็นไม้อัปมงคลเลยแม้แต่น้อย ผู้ที่ได้ใช้จันทน์หอมในพิธีศพ จะถือว่าเป็นการเชิดชูเกียรติอย่างสูง และก่อนนำไม้มาใช้ก็ต้องมีพิธีตัดที่ถูกต้องทั้งเรื่องฤกษ์ยามและการบวงสรวง ยิ่งกว่านั้นจะต้องมีการคัดเลือกต้นจันทน์หอมที่มีคุณสมบัติครบถ้วนทุกประการด้วย ระหว่างตัดโค่นมักจะมีเหตุการณ์อัศจรรย์เกิดขึ้นเสมอ เช่น มีลำแสงสว่างจ้า มีรัศมีสีทองเรืองรอง เป็นต้น เชื่อว่าต้นจันทน์หอมจะมีรุกขเทวดาชั้นสูงปกปักษ์รักษาอยู่ หากผู้ใดปลูกไว้ในชายคา ก็จะได้รับการเกื้อหนุนและปกป้องคุ้มครอง ทำให้คนในบ้านอยู่ดีมีสุขจนชั่วลูกชั่วหลาน แต่จะต้องบำรุงต้นจันทน์หอมให้ออกดอกตามฤดูกาล และอย่าปล่อยให้กิ่งก้านรกรุงรังเด็ดขาด นอกจากนี้ ยังมีอีกความเชื่อหนึ่งที่บอกว่า หากนำไม้จันทน์หอมมาสกัดเอา “น้ำมันจันทน์” แล้วตั้งไว้ให้ได้กลิ่น จะช่วยชำระล้างพลังงานชั่วร้ายให้หมดไปได้
ตำแหน่งที่เหมาะสมแก่การปลูกภายในบริเวณบ้าน
ต้นจันทน์หอมเป็นไม้มงคลที่ควรค่าแก่การปลูกในเขตรั้วบ้านอย่างมาก แต่ด้วยขนาดที่ค่อนข้างใหญ่เมื่อโตเต็มวัย หากไม่สะดวกคอยตัดแต่ง จะต้องมีพื้นที่เหลือสำหรับการเติบโตในอนาคตด้วย อย่างน้อยก็ควรเว้นระยะห่างจากตัวบ้านสัก 3-4 เมตร และทิศที่เหมาะแก่การปลูกมากที่สุดคือทิศใต้ เพราะเป็นทิศที่ลมฝนจะพัดผ่าน นำกลิ่นหอมเข้าสู่ตัวบ้านได้พอดี
ส่วนประกอบของต้นจันทร์หอม
ลักษณะของลำต้น
จันทร์หอมเป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ เปลือกนอกมีสีเทาผสมขาว อาจเห็นสีน้ำตาลแซมอยู่บ้าง ผิวสัมผัสขรุขระและแตกเป็นร่องลึก แต่เนื้อไม้ด้านในจะมีสีขาวสะอาด ให้กลิ่นหอมชัดเจน
ใบ
เป็นใบเดี่ยวสีเขียวสด ขนาดใบประมาณฝ่ามือ ด้านหนึ่งมีผิวเรียบเกลี้ยงเป็นมัน อีกด้านหนึ่งมีขนสั้นๆ ปกคลุมอยู่ แขนงใบมีสีเข้มออกไปทางโทนดำ จึงมองเห็นได้ชัดเจน
ดอก
ขนาดดอกค่อนข้างเล็ก มีสีขาวอมเหลือง กลีบดอกเป็นทรงเรียวยาวเรียงชั้นเดียว ในปีหนึ่งจะออกดอกเพียงแค่ไม่กี่เดือนเท่านั้น
ผล
รูปร่างของผลค่อนข้างแปลกตา จะมีเมล็ดกลมรีที่มีเปลือกหุ้มใหญ่กว่าเมล็ด เปลือกนั้นแผ่ออกคล้ายปีกแมลง และผลจะออกเป็นคู่ๆ เสมอ
สายพันธุ์ยอดนิยม
ความจริงแล้วต้นจันทน์หอมมีหลายสายพันธุ์ แต่ปัจจุบันกลับกลายเป็นพันธุ์ไม้หายาก ที่พอเหลืออยู่และคนทั่วไปรู้จักก็จะมีแค่ จันทน์หอมสายพันธุ์อินเดียเท่านั้น สายพันธุ์นี้มีต้นกำเนิดมาจากประเทศอินเดีย แล้วก็ได้รับความนิยมแพร่หลายไปอีกหลายประเทศ ส่วนที่ให้น้ำมันหอมระเหยมากที่สุดจะอยู่ที่ราก ส่วนเนื้อไม้นิยมนำไปใช้ทำเครื่องใช้ต่างๆ มากกว่า จัดเป็นไม้ที่มีมูลค่ามากทางเศรษฐกิจ
วิธีการปลูกต้นจันทน์หอมให้เจริญงอกงาม
ต้นจันทน์หอมเป็นพันธุ์ไม้ที่ค่อนข้างแข็งแรง และเติบโตได้ในสภาพอากาศที่หลากหลาย ขอแค่เรามีต้นกล้าที่สมบูรณ์ ไม่มีโรคแมลงมาตั้งแต่เริ่มต้นก็พอ จากนั้นหาตำแหน่งที่เหมาะๆ ขุดดินให้ลึกลงไปประมาณ 1 ส่วนใน 3 ส่วนของความสูงต้นกล้า รองก้นหลุมด้วยขี้เลื่อยหรือกาบมะพร้าวสับละเอียด แล้วนำต้นกล้าลงปลูก กลบหน้าดินให้เรียบร้อย ใส่ปุ๋ยคอกปิดท้ายอีกครั้งหนึ่งก่อนรดน้ำ ในช่วงแรกควรมีไม้หลักให้ต้นจันทน์หอมได้ยึดด้วย
วิธีการดูแลรักษา
แสง
ในช่วงแรกของการเติบโตต้นจันทน์หอมต้องการแสงค่อนข้างมาก ควรปลูกในที่โล่งแจ้ง แต่เมื่อสูงตั้งแต่ 2-3 เมตรขึ้นไปแล้ว ก็สามารถอยู่รวมกับต้นไม้อื่นๆ ได้โดยไม่ต้องเว้นระยะห่างมากนัก
น้ำ
ต้องการน้ำมาก ควรรดน้ำเป็นประจำทุกวัน
ดิน
ดินร่วนซุยที่อุ้มน้ำได้ดีเป็นสภาพดินที่เหมาะแก่การปลูกมากที่สุด
ปุ๋ย
ควรใช้ปุ๋ยบำรุงดินทั่วไป ประมาณปีละ 1-2 ครั้ง
คุณประโยชน์ที่ได้จากต้นจันทน์หอม
ลำต้น
ด้วยเอกลักษณ์ในเรื่องความหอมของเนื้อไม้ จึงเหมาะกับการใช้สำหรับทำเครื่องหอมประเภทต่างๆ ใช้ใส่ในหีบเพื่อเพิ่มความหอมให้กับเสื้อผ้า ส่วนของขี้เลื่อยก็ใช้เป็นองค์ประกอบหลักในการทำธูปหอม นอกจากนี้เนื้อไม้ยังมีระดับความแข็งที่เหมาะกับงานแกะสลักที่ต้องการความประณีตอีกด้วย
ก้าน
กิ่งก้านที่มีขนาดเล็ก นิยมนำมาเหลาให้เรียวแล้วใช้เป็นส่วนประกอบของดอกไม้จันทน์
ใบ
ใช้เป็นอีกหนึ่งส่วนประกอบในดอกไม้จันทน์
ราคาต่อต้นโดยประมาณ
ราคาของต้นจันทน์หอมจะขึ้นอยู่กับสายพันธ์และขนาดของต้นกล้า โดยมีราคาเริ่มต้นประมาณ 100 บาท
