ขนุน
“ขนุน” ผลไม้ไทยรสหวานที่เต็มเปี่ยมไปด้วยสารอาหารสำคัญมากมายไม่ว่าจะเป็นวิตามินซี ทองแดง โพเทสเซียม แมงกานีส มีประโยชน์ต่อระบบย่อยอาหารที่หลายคนชอบรับประทานกัน โดยมีภาษาอีสานที่เรียกว่า บักมี่ ภาคเหนือเรียกว่า บ่าหนุน หรือ หมากหนุน โดยขนุนถือว่าเป็นผลไม้ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลกอีกด้วย
ประโยชน์ของขนุน
ขนุนเป็นผลไม้ที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพสำหรับผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวาน ซึ่งดูเหมือนว่าผลไม้ที่มีรสหวานอย่างขนุนจะไม่เหมาะกับผู้ป่วยอย่างโรคเบาหวาน แต่ทว่าได้มีงานวิจัยออกมารับรองแล้วว่าดีต่อผู้ป่วยเบาหวาน โดยขนุนไม่เหมาะกับการนำมาทานตรง ๆ แต่เป็นการนำน้ำที่สกัดจากใบขนุนมาทำยาตำรับพื้นบ้าน โดยงานวิจัยได้ออกมาบอกถึงประสิทธิภาพในการลดระดับน้ำตาลแลไขมันในเลือด โดยได้ทำการทดลองกับหนูทดลองที่เป็นเบาหวานและได้รับสารสกัดดังกล่าว พบว่าให้ผลดีเทียบเท่าการใช้ยารักษาโรคเบาหวานอย่างไกลเบนคลาไมด์ที่ปริมาณ 0.6 มิลิกรัมต่อน้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม ทำให้นักวิทยาศาสตร์ต่างคิดว่าสารสกัดจากใบขนุนน่าจะมีประโยชน์ในการช่วยรักษาโรคเบาหวาน และนอกจากนี้ยังมีการค้นพบคุณสมบัติเพิ่มเติมด้วยว่าการที่ใบขนุนมีสรรพคุณดังข้างต้นอาจจะเป็นผลที่มาจากสารต้านอนุมูลอิสระกลุ่มฟลาโวนอยด์ที่พบในใบขนุน
อีกทั้งขนุนยังเป็นแหล่งสารต้านอนุมูลอิสระอีกด้วย โดยมีงานวิจัยระบุอีกว่าผงสกัดจากเปลือกขนุนนั้น มีสารบางชนิดที่มีอานุภาพที่ใช้ในการต่อต้านอนุมูลอิสระสูง รวมไปถึงสารชีวิภาพตัวอื่น ๆ อีกด้วย ที่ส่วนใหญ่แล้วนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอาง ยารักษาโรค หรือแม้กระทั่งอาหารเสริมก็ตาม โดยสารต้านอนุมูลอิสระดังกล่าวก็คือ อาร์โทนินเอ อาร์โทนินบี และไซโคลเฮเอทโรฟิลลินนั่นเอง ซึ่งเป็นสารกลุ่มฟลาโวนอยด์ที่ค้นพบได้ในขนุน
ไม่หมดเพียงแค่นี้ ขนุนยังมีคุณสมบัติในการต้านมะเร็งด้วย ซึ่งกล่าวกันในวงกว้างว่าขนุนสามารถต้นและฆ่าเซลล์มะเร็ง โดยมีที่มาจากงานวิจัยที่พบว่าสารสกัดของเนื้อไม้ขนุนมีสารบางอย่างที่มีฤทธิ์ในการยับยั้งและฆ่าเซลล์มะเร็งของคนได้มากกว่าสารต้านเซลล์มะเร็งบางชนิดเสียอีก โดยอีกงานวิจัยเมื่อไม่นานมานี้ก็ได้ค้นพบว่าสารอาร์โทคาร์ปินจากขนุนอาจจะมีคุณสมบัติเป็นสารที่ป้องกันมะเร็งได้
การปลูกต้นขนุน
โดยวิธีการปลูกขนุนจะมีอยู่หลากหลายวิธีด้วยกัน เช่น
- การปลุกด้วยการตอนกิ่ง
- ทาบกิ่ง
- เพาะจากเมล็ด
ซึ่งการปลูกด้วยการทาบกิ่ง ระวังอย่าให้กลบดินจนมิดรอยต่อของกิ่ง ให้เรานั้นปลูกในระดับเดียวกับดินในกระถางเดิม เพื่อจะได้เห็นว่ากิ่งที่แตกออกเป็นกิ่งของต้นตอหรือกิ่งของพันธุ์ โดยถ้าแตกออกจากต้นตอให้เราตัดทิ้งได้เลยเพราะเป็นกิ่งที่เรานั้นไม่ต้องการ
การปลูกด้วยกิ่งตอนก็ให้เรากลบดินให้เสมอดินเดิมในกระถาง หรือให้เหลือจุกพร้าวโผล่อยู่ อย่ากลบมิดดินเพราะจทำให้ต้นนั้นสามารถเน่าได้อย่างง่าย โดยเมื่อปลูกเสร็จแล้วควรหาไม้มาปักเป็นหลักกันล้ม และรดน้ำทันที แนะนำให้ใช้ทางมะพร้าวช่วยคลุมแดดเอาไว้ เพราะถ้าโดนแดดจัดต้นอาจจะตายได้
โดยเราขอแนะนำว่าถ้าจะปลูกขนุน ควรที่จะปลูกกล้วยเสียก่อน เมื่อกล้วยโตพอสมควรจึงปลูกขนุนตามลงไป ซึ่งกล้วย จะช่วยเป็นร่มเงาให้ขนุนไม่โดนแดดมากเกินไป และทำให้สวนชุ่มชื้นอยู่เสมอ ต้นขนุนจะโตเร็ว ถ้าหากขนุนโตพอสมควรแล้ว ก็ค่อยทยอยขุดกล้วยออกนั่นเอง
สายพันธุ์ขนุนที่พบเจอในประเทศไทย
โดยขนุนในประเทศไทยนั้นก็มีอยู่หลากหลายสายพันธุ์ ไม่ว่าจะเป็น เกร็ดแก้ว ก้านเขียวทะวาย กินดิบด่านเกวียน แกงเมืองลับแล กิมเพียว เขียวข้างคด ขาวสมบัติ คุณหญิง คุณวิชาญ คอกเก้ง และอีกหลากหลายพันธุ์
แต่ว่ามีขนุนอยู่พันธุ์หนึ่งที่มีรสชาติอร่อยของไทย และดังไกลไปทั่วโลกอย่าง “ขนุนทองประเสริฐ”
ความเป็นมาของขนุนทองประเสริฐ
โดยขนุนทองประเสริฐนั้นได้มีการค้นพบโดย คุณทวีศักดิ์ ด้วงทอง นักวิชาการเกษตรของกรมส่งเสริมการเกษตร ที่ได้พยายามค้นข้อมูลว่ามีขนุนดี นามว่า “ทองประเสริฐ” อยู่ที่ตรงไหน โดยอยากจะไปเห็นกับตาว่าดีอย่างไร จึงได้ชวนเทคโนโลยีชาวบ้านไปดู แต่ก็ไม่พบอะไร..
จากนั้นครั้งที่สองจึงได้ทำการออกค้นหาอีกรอบ และก็ได้พบและพูดคุยกับเจ้าของโดยตรง โดยเมื่อคุณทวีศักดิ์ได้ทำการตรวจสอบคุณสมบัติขนุนของสายพันธุ์นี้ แล้วก็ได้พบกว่า สามารถกินเนื้อได้ถึง 51.2 เปอร์เซ็นต์ และมีความหวาน 17 องศาบริกซ์ หลังจากนั้นเทคโนโลยีชาวบ้านก็ได้ทำการเสนอเรื่องราวของขนุนทองประเสริฐนี้ออกไปตามสื่อต่าง ๆ ทำให้ขนุนทองประเสริฐเป็นที่รู้จัก และ นิยมอย่างแพร่หลาย ซึ่งได้มีการสอบถามถึงที่มาของขนุนสายพันธุ์นี้กับคุณยงยุทธ ผู้ที่ได้เริ่มปลูกขยายพันธุ์ขนุนทองประเสริฐ เขาก็ได้กล่าวว่า ไม่แน่นใจว่าคำว่า “ทอง” นั้นคือสีเนื้อของขนุน และ “ประเสริฐ” คุณยงยุทธได้บอกว่าเข้าใจว่าเป็นชื่อของคนที่อยู่ทางเบตง เพราะคนที่นำเมล็ดมาให้เขาปลูกนั้นไม่ได้ชื่อประเสริฐ
โดยในปัจจุบันนี้ ขนุนทองประเสริฐถือว่าเป็นขนุนที่มีพื้นที่การปลูกมากที่สุด คือ มากกว่าร้อยละ 90 โดยเกษตรกรส่วนหนึ่งนั้นปลูกจริงจังกันเพื่อส่งออก อยู่ที่อำเภอแกลง จังหวัดระยอง โดยขนุนทองประเสริฐนั้นปลูกแล้วให้ผลเร็วใน 8 เดือนก็จะมีดอกแล้ว รสชาติดีมาก แต่ทว่าขนุนทองประเสริฐนั้นก็ไม่ได้เหมาะในการปลูกระดับอุตสาหกรรมเท่าไหร่ โดยประเทศที่ชื่นชอบในการรับประทานขนุนเห็นจะเป็นจีน กับ เวียดนามเพื่อนบ้านของเรา
แม้ข้อดีจะเยอะขนาดนี้ และจะหวานอร่อยขนาดไหน ก็ต้องระวังการใช้ขนุนกันบ้าง ซึ่งการรับประทานขนุนในปริมาณมาก ๆ นั้นไม่ได้รับการยืนยันออกมาว่าจะมีความปลอดภัย แต่ก็ได้ค้นพบว่าสารสกัดจากขนุนอาจจะทำให้รู้สึกง่วงได้ โดยนอกจากนี้กลุ่มคนเหล่านี้ควรมีข้อระวังเป็นพิเศษในการรับประทาน
ข้อควรระวังในการรับประทานขนุน
1. ผู้ที่เคยมีประวัติการแพ้เกสรดอกไม้ หรือ อาจจะแพ้สารสกัดบางอย่างที่ทำมาจากขนุน เพื่อความปลอดภัยของท่านแล้ว ควรตรวจสอบให้ท่านแน่ใจก่อนว่าไม่ได้แพ้สารเหล่านี้
2. ผู้ที่กำลังตั้งครรภ์ หรือ กำลังให้นมบุตร ควรจะหลีกเลี่ยงการทานขนุน เพราะว่าสารสกัดจากขนุนนั้นอาจจะมีการซึมผ่านน้ำนมไปสู่ทารก อาจจะทำให้เกิดอันตราย หรือ อาจจะส่งผลกระทบกับทารกในครรภ์ได้
3. ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเบาหวานควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ขนุนในการรักษา เพราะแม้ว่าขนุนจะมีฤทธิ์ในการช่วยลดน้ำตาลในกระแสเลือดก็จริง แต่การใช้ควบคู่กับยารักษาโรคเบาหวานอาจจะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดต่อจนเกินไป ทำให้เกิดอันตรายขึ้นได้
4. ผู้ที่จะเข้ารับการผ่าตัด ควรหยุดใช้ขนุนหรือสารสกัดที่เกี่ยวกับขนุนล่วงหน้า 2 สัปดาห์ก่อนวันผ่านตัด เพราะสารสกัดในขนุนอาจจะทำปฏิกิริยากับยาชนิดอื่น ๆ ที่แพทย์จะใช้ในระหว่างการผ่าตัด จนทำให้รู้สึกง่วงลงได้ และทำให้สติสัมปชัญญะลดลงอีกด้วย
