ชื่อภาษาอังกฤษ Mammillaria
ชื่อวิทยาศาสตร์ Mammillaria
ชื่ออื่นๆ แมม มีชื่อเรียกเฉพาะตัวตามสายพันธุ์ เช่น แมมขนนกขาว แมมนกฮูก แมมขนแกะ เป็นต้น
วงศ์ CACTACEAE
ต้นแมมมิลลาเรียเป็นแคคตัสขนาดเล็กที่ได้รับความนิยมสูงมาก ด้วยความหลากหลายทางสายพันธุ์ที่สามารถต่อยอดได้แบบไม่รู้จบ บวกกับธรรมชาติของแมมที่ดูแลง่ายและออกดอกได้ตลอดทั้งปี จึงทำให้แมมมิลลาเรียกลายเป็นขวัญใจของบรรดานักสะสมไปโดยปริยาย มูลค่าต้นแมมมีตั้งแต่ราคาหลักสิบไปจนถึงหลักแสน ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์และความสมบูรณ์ของลำต้น การเพาะเลี้ยงแมมจึงไม่ได้มีไว้แค่เป็นของสะสม หรือมอบให้กันเป็นของขวัญในโอกาสพิเศษ แต่ยังเป็นแหล่งสร้างรายได้ที่น่าสนใจอีกด้วย
ความเชื่อเกี่ยวกับต้นแมมมิลลาเรีย
หากมองในภาพรวม ต้นแมมมิลลาเรียนับว่าเป็นไม้มงคลที่ช่วยเสริมเรื่องเงินทอง และช่วยดึงดูดโชคลาภมาสู่ผู้เพาะเลี้ยง ครั้นเมื่อเจาะลึกลงไปก็พบว่ามีความเชื่อที่เฉพาะเจาะจงของแต่ละสายพันธุ์อยู่ด้วย ตัวอย่างเช่น แมมมิลลาเรียขนนก เชื่อว่าจะช่วยเสริมเรื่องความสำเร็จ ทำสิ่งใดก็จะง่ายดายราวกับติดปีก ไม่มีอุปสรรคใดที่จะขัดขวางความมุ่งมั่นของเราได้ แมมมิลลาเรียเลนต้า เชื่อว่าจะรุ่งเรืองดุจนางพญา ไม่ว่าจะหยิบจับงานใดก็จะโดดเด่นจนเป็นที่รู้จัก เป็นต้น
ลักษณะของต้นแมมมิลลาเรีย
- ลักษณะของลำต้น เป็นแคคตัสทรงกลมขนาดเล็กถึงขนาดกลาง บ้างเป็นทรงกลมโค้งมนคล้ายโดม บ้างเป็นทรงกลมป้านที่ค่อนข้างแบน ผิวนอกเป็นสีเขียวอ่อนจนถึงเขียวแก่แล้วแต่สายพันธุ์ มีตุ่มหนามกระจายตัวทั่วลำต้น
- ใบ ใบทั้งหมดเปลี่ยนเป็นหนามที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ส่วนใหญ่กลายเป็นขนอ่อนนุ่ม และมีบางส่วนกลายเป็นหนามเรียวบางที่ไม่แหลมคม สามารถสัมผัสได้โดยไม่บาดผิว
- ดอก ลักษณะของดอกค่อนข้างหลากหลาย ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ที่เพาะเลี้ยง แต่ที่พบได้บ่อยจะเป็นดอกเล็กๆ ซึ่งมีกลีบดอกชั้นเดียว เนื้อกลีบบางและมีรูปร่างยาวรี กึ่งกลางเป็นเกสรที่เกาะกลุ่มกันเป็นวงกลม
- ผล มีรูปร่างเป็นทรงวงรีขนาดเล็ก มีจุกสีน้ำตาลอยู่ที่ปลายผล เมื่อเป็นผลอ่อนจะมีสีเขียวแบบเดียวกับลำต้น แต่เมื่อแก่แล้วจะเปลี่ยนเป็นโทนสีไป ซึ่งมีตั้งแต่โทนสีชมพูขาวไปจนถึงโทนสีส้มแดง
สายพันธุ์ยอดนิยม
- แมมมิลลาเรียขนนก เป็นสายพันธุ์ที่ได้รับความนิยมในอันดับต้นๆ จุดเด่นอยู่ที่กลุ่มหนามซึ่งเป็นขนฟูนุ่ม แผ่กระจายทั่วลำต้นอย่างหนาแน่น เมื่อโตเต็มที่ก็ออกดอกพร้อมกันจำนวนมาก พันธุ์ดั้งเดิมจะมีดอกสีชมพูอ่อนขนาดเล็กแซมอยู่ระหว่างขนสีขาว แต่ปัจจุบันแมมมิลลาเรียขนนกได้รับการพัฒนาสายพันธุ์ให้มีขนนกหลายสีและหลายรูปแบบแล้ว
- แมมมิลลาเรียคาร์มีเน ภาพรวมจะดูคล้ายคลึงกับพันธุ์ขนนก แต่มีรูปทรงของลำต้นที่กลมรีมากกว่า ส่วนของหนามจะสั้นและแข็งกว่าเล็กน้อย ทั้งยังมีเฉดสีให้เลือกหลากหลาย เช่น สีเหลือง สีแดง สีขาวนวล เป็นต้น ไม่มีการแตกหน่อรวมกันเป็นกอ และออกดอกได้ง่ายกว่าพันธุ์ขนนก
- แมมมิลลาเรียเลนต้า ความพิเศษของสายพันธุ์นี้อยู่ที่หนามแหลมค่อนข้างยาวและแผ่ออกทางด้านข้าง หนามทั้งหมดจะสอดประสานกันคล้ายกับตาข่ายที่ปกคลุมผิวแคคตัสสีเขียวด้านใน ดอกมีขนาดใหญ่ และออกเรียงกันเป็นแถวคล้ายมงกุฎดอกไม้ที่ด้านบนของต้นแคคตัส
- แมมมิลลาเรียขนแกะ กลุ่มหนามจะมีลักษณะฟูนุ่มมากเป็นพิเศษ และเกาะกันเป็นปุยสีขาวคล้ายขนแกะ ผิวลำต้นเป็นสีเขียวเข้ม และมีดอกขนาดเล็กสีชมพูขาว แน่นอนว่ามีการแตกแขนงสายพันธุ์ออกไปอีกนับไม่ถ้วนเช่นกัน
วิธีการปลูก
แม้ว่าการขยายพันธุ์ด้วยวิธีแยกหน่อเพื่อปักชำจะทำได้รวดเร็วกว่า แต่วิธีที่นิยมจะเป็นการเพาะเมล็ด เนื่องจากธรรมชาติของต้นแมมมิลลาเรียนั้นออกดอกได้ตลอดทั้งปี จึงทำการผสมเกสรข้ามต้นเพื่อปรับปรุงพันธุ์ได้อย่างเต็มที่ หลังผสมเกสรไม่นานก็จะได้ฝักที่บรรจุเมล็ดจำนวนมาก เราสามารถนำฝักแก่จัดไปเพาะต่อได้เลย แล้วก็รอลุ้นว่าผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นอย่างไร วิธีเพาะเมล็ดก็จะเหมือนกับแคคตัสสายพันธุ์อื่น คือเตรียมวัสดุปลูกด้วยการผสมดินร่วน 1 ส่วน ขุยมะพร้าวหรือกาบมะพร้าวสับละเอียดอีก 1 ส่วน หรือจะใช้เป็นขุยมะพร้าวกับแกลบดำอย่างละส่วนก็ได้เหมือนกัน จากนั้นแกะเมล็ดจากฝักมาเพาะพร้อมโรยปุ๋ยออสโมโค้ทเล็กน้อย พรมน้ำให้หน้าดินชุ่มชื้นแล้ววางไว้กลางแจ้ง ช่วงแรกให้รดน้ำทุก 2-3 วัน เมื่อต้นอ่อนงอกแล้วค่อยลดปริมาณน้ำให้เหลือเพียงสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง
วิธีการดูแลรักษา
- แสง ต้องการแสงแดดค่อนข้างมาก ควรปลูกในตำแหน่งที่ได้รับแดดจัดตลอดทั้งวัน
- น้ำ ต้องการน้ำค่อนข้างน้อย จึงควรรดน้ำสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง และระวังอย่าให้น้ำท่วมขัง
- ดิน เติบโตได้ดีในดินร่วนปนทราย หรือทรายผสมกรวดเล็กที่ระบายน้ำได้ดี
- ปุ๋ย ใช้ปุ๋ยละลายช้าสำหรับกระบองเพชร โดยให้ตามปริมาณแนะนำของผลิตภัณฑ์ที่เลือกใช้
คุณประโยชน์ที่ได้จากต้นแมมมิลลาเรีย
นอกจากต้นแมมมิลลาเรียจะมีคุณสมบัติในการดูดซับรังสีได้ดีเช่นเดียวกับแคคตัสทั่วไปแล้ว ก็ยังมีบทบาทอย่างมากในการพัฒนาสายพันธุ์แคคตัส โดยเฉพาะแคคตัสที่เน้นความสวยงามและความหลากหลายของดอก เพราะเราสามารถผสมเกสรข้ามต้นได้ทั้งแคคตัสสายพันธุ์แมมมิลลาเรียเหมือนกัน และผสมร่วมกับแคคตัสสายพันธุ์อื่นๆ นี่จึงเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้ปัจจุบันมีแคคตัสที่ต่อยอดไปจากแมมมิลลาเรียมากกว่า 400 ชนิดแล้ว
แมมมิลลาเรียชูแมนนิไอ สายพันธุ์ที่ดอกใหญ่กว่าต้น
ถ้าคิดว่าแคคตัสตระกูลแมมมิลลาเรียจะมีแค่ดอกเล็กกระจิดริดเท่านั้น เราขอแนะนำให้รู้จักกับแมมชูแมนนิไอ แมมที่แสนทนทาน เพาะเลี้ยงง่าย และยังให้ดอกที่มีขนาดใหญ่กว่าลำต้นของมันเองได้ด้วย สายพันธุ์นี้จะมีลำต้นเป็นทรงค่อนข้างกลมและมีเนินต่ำๆ คล้ายกับผลน้อยหน่า ผิวนอกเป็นสีเขียวผสมขาว หนามยาวโคนขาวปลายน้ำตาล และมีดอกสีสันจัดจ้านโทนชมพู การดูแลรักษาขอแค่ให้น้ำเพียงพอและได้รับแดดจัดตลอดวัน แมมก็จะแข็งแรงและออกดอกได้ดี ด้วยขนาดดอกที่ค่อนข้างใหญ่จึงมักออกดอกเพียง 1-2 ดอกต่อครั้งเท่านั้น
