เฟิร์นเงิน ใบมีเสน่ห์ ช่วยเพิ่มชีวิตชีวาในการทำงาน ช่วยออมทรัพย์

ชื่อสามัญ หรือชื่อภาษาอังกฤษ Silver lace fern, Sword brake fern, Slender brake fern

ชื่อวิทยาศาสตร์ Pteris ensiformis Burm. f.

ชื่อวงศ์ PTERIDACEAE

ชื่ออื่น ๆ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่าเฟินเงิน เฟินแซ่เงิน เฟิร์นเงินใบเขียว (ไทย), เฟิ่งกวนเฉ่า เฟิงเหว่ยเฉ่า (จีนกลาง) เป็นต้น

เฟิร์นเงินเป็นไม้ล้มลุก อยู่ในตระกูลเฟิร์น มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทย มีอายุหลายปี เกิดตามพื้นที่ๆมีความชื้นสูง เช่นตามลำห้วย หน้าผาน้ำตกในป่าดิบชื้น ชอบความชื้น แสงแดดรำไรถึงปานกลาง มีความสูงของต้นประมาณ 15-60 cm. ลักษณะเป็นกอ ก้านใบยาวประมาณ 5-20 cm. แทงขึ้นมาจากรากใต้ดิน  เฟิร์นเงินสามารถปลูกได้ในพื้นที่ที่มีแสงน้อย หรือในโต๊ะทำงานหรือมุมอับ เฟิร์นเงินมักจะชอบอยู่ตามที่ชื้นแฉะ และที่เย็น ๆ อย่างตามซอกหินใกล้แอ่งน้ำหรือขึ้นปนอยู่กับไม้ โดยเฟิร์นเงินมีลักษณะแปลก สวยเด่นที่ลายและลักษณะของใบ ซึ่งมีเสน่ห์เป็นอย่างมาก โดยเฟิร์นเงินแตกต่างไปจากเฟิร์นอื่น ๆ เป็นไม้เฟิร์นที่เลี้ยงง่าย มีสีเขียว เคลือบผิวด้วยสีเงินยวงจาง ๆ เมื่อโดนแสงสว่างจะสะท้อนสีเงินออกมา

เฟิร์นเงิน ความหมาย
www.samunpri.com

ความเชื่อเกี่ยวกับเฟิร์นเงิน

นอกจากเป็นไม้ประดับที่มีใบสวยงาม และมีราคาไม่แพง ยังมีความเชื่อว่าเฟิร์นเงินยังช่วยดูดความร้อนบนโต๊ะทำงาน และช่วยเพิ่มชีวิตชีวาในการทำงาน นอกจากนี้ ยังมีความหมายว่า ทำให้มีเงินเข้ามาต่อเนื่อง และทำให้การออมทรัพย์ดีขึ้นด้วย

ลักษณะทั่วไป

  • ลำต้น มีความสูงของต้นประมาณ 15-60 เซนติเมตร ลักษณะเป็นกอ ก้านใบยาวประมาณ 5-20 เซนติเมตร แทงขึ้นมาจากรากใต้ดิน รากมีลักษณะกลมสั้น มีเกล็ด เจริญเติบโตได้ดีในบริเวณที่มีความชื้นสูง แสงแดดพอประมาณ และในสภาพดินโปร่ง
  • ใบ มี 2 แบบ คือ ใบไม่สร้างสปอร์ เป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ปลายคลี่ รูปขอบขนาน ปลายแหลม ใบย่อยเรียงตรงข้าม 3-5 คู่ โคนใบย่อยมน ใบย่อยชั้นที่ 2 รูปขอบขนาน โคนมน ขอบจักฟันเลื่อย ปลายแหลม แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เส้นใบด้านล่างนูนเป็นสัน ด้านบนเป็นร่อง เกลี้ยงทั้งสองด้าน เส้นใบอิสระหรือแยกเป็นสองแฉก 1-3 ครั้ง สีน้ำตาล มีร่องด้านบน เกล็ดหนาแน่นบริเวณโคนก้าน ส่วนของใบที่สร้างสปอร์ เป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียว ยกเว้นบริเวณโคนใบเป็นใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ใบย่อยเรียงตรงข้าม 3-4 คู่ ก้านใบย่อยยาว 0.5-1 เซนติเมตร ใบย่อยรูปแถบ ยาว 15-20 เซนติเมตร กว้าง 0.8-1 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนใบย่อยมน ขอบใบเรียบ บริเวณขอบจักฟันเลื่อยไม่มีกลุ่มอับสปอร์ สีเขียวเข้ม เกลี้ยง มีร่องด้านบน เกล็ดหนาแน่นบริเวณโคนก้าน กลุ่มอับสปอร์ กระจายเกือบทั่วทั้งใบตั้งแต่ใกล้โคนจนเกือบถึงปลายใบย่อย
เฟิร์นเงิน เลี้ยง

วิธีการปลูก

การปลูกเฟิร์นเงินลงกระถาง ต้องใช้ดินที่มีรูพรุนที่ระบายน้ำได้ดี เลือกกระถางสำหรับปลูกเฟิร์นในร่ม ให้เลือกกระถางดินหรือกระถางเซรามิกที่มีรูระบาย ใส่ดินปลูกที่มีรูพรุนลงไปครึ่งกระถาง จากนั้นเติมดินเพิ่มอีกเพื่อกลบรากเฟิร์น แต่ให้ใบเฟิร์นเงินโผล่เหนือดินขึ้นมาเพื่อให้มันเจริญเติบโตได้ โดยสามารถหาซื้อดินผสมที่มีรูพรุนได้ตามร้านขายอุปกรณ์ทำสวนส่วนใหญ่ โดยทั่วไปดินผสมเหล่านี้ก็จะแค่ใส่ปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกเพื่อให้เกิดหลุมอากาศ ปริมาณดินที่ใช้ขึ้นอยู่กับขนาดของกระถาง ซึ่งควรใช้กระถางใบใหญ่ตั้งแต่แรก จะได้ไม่ต้องย้ายกระถางบ่อย ๆ หรือจะปลูกเฟิร์นเงินไว้ในตะกร้าแขวนต้นไม้ก็ได้ โดยวางกระถางเฟิร์นเงินไว้ในบริเวณที่โดนแสงรำไร เลือกบริเวณในบ้านที่ไม่ค่อยโดนแสงแดดโดยตรงตลอดทั้งวัน

วิธีการดูแล

ใช้กาบมะพร้าวสับคลุกผสมกับแกรบดิบ แกรบเผา ใบไม้ผุ เศษกิ่งไม้ผุ ถ่านหัก บำรุงด้วยปุ๋ยละลายช้า รดน้ำวันละครั้งหรือวันเว้นวัน (ตามแต่สภาพพื้นที่ ๆ ปลูก) เพียงเท่านี้เฟิร์นเงินก็จะเจริญเติบโตสวยงาม ซึ่งเมื่อโตเต็มที่ สปอร์จากใบเฟิร์นจะกระจายไปรอบ ๆ กระถางต้นแม่ แล้วจะงอกเป็นต้นเล็กให้เก็บมาเพาะเลี้ยงได้อีก

ข้อควรระวัง

  • ถ้าเฟิร์นเงินได้รับแสงแดดโดยตรงหรือสม่ำเสมอ ใบอาจจะเหี่ยวและกลายเป็นสีน้ำตาลได้
  • วางเฟิร์นเงินในร่มให้ห่างจากช่องระบายอากาศหรือสิ่งที่อาจทำให้อากาศแห้ง
  • เพลี้ยหอย เพลี้ยแป้ง และไรมักจะมาเกาะอยู่ที่ต้นเฟิร์นเงิน เนื่องจากยาฆ่าแมลงใช้กับต้นเฟิร์นเงินไม่ได้ วิธีกำจัดแมลงที่ดีที่สุดคือสะบัดหรือใช้มือหยิบแมลงออก
เฟิร์นเงิน ขยายพันธุ์

การขยายพันธุ์

เฟิร์นเงินสามารถขยายพันธุ์ได้ 2 วิธีคือการแยกกอ และการเพาะสปอร์ ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้

  • การแยกกอ
    เลือกเหง้าที่ค่อนข้างใหญ่ ดูว่าเหง้าที่จะตัดต้องพร้อมที่จะเติบโตสร้างใบใหม่ได้ ควรใช้มีดที่คมตัดเหง้าให้ขาดในครั้งเดียว จากนั้นค่อย ๆ แซะเอาเหง้าออกระวังอย่าให้ดินที่หุ้มรากอยู่หลุดร่วง ตัดใบที่แก่ออกบ้างเพื่อลดการคายน้ำ ใช้ยากันเชื้อราทารอยแผลที่ถูกตัด ถ้าไม่มีก็ไม่ต้อง แล้วปลูกได้เลย รดน้ำให้ชุ่ม ไว้ในที่ร่มรำไร
  • การเพาะสปอร์
    ขั้นแรกเก็บสปอร์เสียก่อน ต้องดูจากใบเฟิร์นเงินที่แก่ และแห้ง สปอร์จะมีสีน้ำตาลแก่ ตัดใบเฟิร์นเงินเก็บไว้ในซองจดหมาย หรือถุงใส่แกงก็ได้ เพื่อกันไม่ให้สปอร์ปลิวไปตามลม อับปอร์จะแตกตัวภายใน 1-2 วัน แต่ถ้าไม่อยากรอก็ใช้มีดขูดออกได้เลย หรือใช้ถุงแกงครอบไว้กับใบเลยก็ได้แล้วก็รอจนกว่าสปอร์จะแตกตัวออกหมด การหว่านสปอร์จะหว่านในรูปของสปอร์แห้ง หรือนำสปอร์ใส่น้ำแล้วฉีดพ่นใส่เครื่องปลูกก็ได้ วัสดุที่ใช้เพาะสปอร์ ใช้ดินเหนียวตามสวน หรือรากชายผ้าสีดาสับละเอียดก็ได้ แต่ใช้ดินเหนียวดีที่สุด และควรฆ่าเชื้อเสียก่อนโดยการนำไปคั่วในกะทะ หรือใช้เตาอบในครัวบ้านก็ได้ เมื่อได้วัสดุเพาะสปอร์แล้วก็หว่านสปอร์ลงไป หลังจากทำการเพาะสปอร์แล้ว ประมาณ 1 เดือนจะเกิดโปรแธลเลียมเป็นแผ่นบาง ๆ สีเขียวคล้ายรูปหัวใจ จากนั้นแยกโปรแธลเลียมลงกระถางเพาะชำ แล้วนำกระจกปิดปากกระถาง หรือใช้ถุงพลาสติกห่อหุ้มไว้ และต้องให้ความชื้นสม่ำเสมอ เมื่อเฟิร์นเงินเกิดใบจริงแล้วควรเปิดปากถุงไว้เล็กน้อย เพื่อให้เฟิร์นเงินคุ้นเคยกับสภาพแวดล้อมภายนอก เมื่อดูว่าโตพอประมาณแล้วก็แยกไปปลูกในกระถางอื่นต่อไป

วัสดุปลูก โปร่ง เก็บความชื้น ระบายน้ำและอากาศได้ดี มีอินทรียวัตถุ อาจเป็นดินร่วนผสมทรายหยาบและอินทรียวัตถุหรือใบไม้ผุ หรือผสมวัสดุอื่นที่หาได้ เช่น อิฐมอญทุบ ถ่านทุบ เศษโฟมหัก

ประโยชน์และสรรพคุณ

นอกจากใช้เป็นไม้มงคลประดับโต๊ะทำงาน หรือสถานที่ต่าง ๆ แล้ว เฟิร์นเงินยังมีสรรพคุณมากมาย แพทย์จีนจึงนำเฟิร์นเงินมาใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรคหลายชนิด โดยใช้ทั้งต้นมีรสขมเล็กน้อย เป็นยาเย็น มีพิษเล็กน้อย ออกฤทธิ์ต่อตับ กระเพาะ และลำไส้ ใช้เป็นยาทำให้เลือดเย็น แก้อาการร้อนใน แก้พิษ ช่วยแก้ต่อมทอนซิลอักเสบ ช่วยขับน้ำชื้นในร่างกาย ช่วยรักษาเต้านมอักเสบ ช่วยแก้บิดมูกเลือด ตำรับยาแก้บิด ให้ใช้เฟิร์นเงิน อึ่งแปะ เอี่ยบ๊วย อย่างละ 20 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้ปัสสาวะกะปริบกะปรอย ช่วยแก้อาการตกเลือดของสตรี ใช้รักษาตับอักเสบแบบดีซ่าน ใช้รักษาโรคผิวหนังผดผื่นคันได้

เฟิร์นเงิน วิธีดูแล

แหล่งอ้างอิง

kukr2.lib.ku.ac.th
lumphaya.stkc.go.th

แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับบทความนี้