รู้จักกับการคลุมดิน วิธีช่วยลดวัชพืชและกักเก็บความชื้นในดิน

Facebook

ดินมีความสำคัญและเชื่อมโยงกับมนุษย์ทุกรูปแบบ ทั้งการใช้สร้างอาคารบ้านพักอาศัย หรือใช้ในการทำสวน ทำนา ทำไร่ สำหรับคนรักต้นไม้นั้น คงรู้จักประโยชน์ของดินกันเป็นอย่างดี เพราะดินถือว่าเป็นวัสดุหลักทางธรรมชาติในการปลูกต้นไม้ ดินดีมีแร่ธาตุอาหารดี ต้นไม้ก็เติบโตแข็งแรงงอกงาม แต่ดินนั้นก็ต้องได้รับการดูแลไม่ต่างจากต้นไม้ หรือน้ำเช่นกัน โดยเฉพาะอย่างยิ่งการคลุมดิน เพราะเป็นวิธีหนึ่งที่ช่วยให้ดินเก็บความชุ่มชื้น ช่วยรักษาอุณหภูมิในดิน และสารอินทรีย์ต่าง ๆ ที่อยู่ในดินเอาไว้ได้ ช่วยป้องกันไม่ให้หน้าดินพังทลาย และการคลุมดินยังช่วยยับยั้งป้องกันการเติบโตของวัชพืช ศัตรูของต้นไม้ได้ดีอีกด้วย เมื่อไม่มีวัชพืชดินก็อุดมสมบูรณ์ แต่การคลุมดินนั้นทำได้หลายวิธี มีประโยชน์แตกต่างกันมากมาย วันนี้เราจะพาไปรู้จักกับการคลุมดิน วิธีช่วยลดวัชพืช และกักเก็บความชื้นในดิน

มากำจัดวัชพืชด้วยวิธีธรรมชาติ ปลอดภัยต่อคนและสิ่งแวดล้อม

การคลุมดินคืออะไร

การคลุมดิน (Mulching) เป็นการช่วยเพิ่มอินทรีย์วัตถุ แร่ธาตุอาหารในดิน ช่วยให้ดินกักเก็บน้ำ และความชื้น อีกทั้งยังเป็นการช่วยกำจัดวัชพืชไปในตัว เพื่อเป็นการดูแลดินให้แข็งแรง หน้าดินไม่พังง่าย ผิวดินไม่เสื่อมสภาพ เราสามารถใช้วัสดุต่าง ๆ มาคลุมได้ เช่น พลาสติก ผ้ายาง กระดาษ พืช เศษพืช หรือต้นไม้ที่ผุพัง ก็นำมาใช้คลุมดินได้เช่นกัน ส่วนใหญ่จะนิยมคลุมดินกันในช่วงฤดูแล้ง เพื่อรักษาอุณหภูมิ ไม่ทำให้ดินร้อนเกินไป เพราะจะส่งผลไปถึงต้นไม้ต่าง ๆ ทำให้ได้รับความเสียหาย

การคลุมดินเป็นการวางแผนอนุรักษ์ดินรูปแบบหนึ่ง ซึ่งต้องมีการเตรียมการ และหาข้อมูลให้รอบด้าน เช่น ชนิดของพืชที่เราจะปลูกคลุมดินนั้น สามารถคลุมดินได้ผลหรือไม่ วัสดุคลุมดินแต่ละแบบต่างกันอย่างไร รวมถึงปัญหาที่ตามมาหลังการคลุมดิน เช่น คลุมดินแล้วจะพรวนดินได้อย่างไร ถ้าพรวนดินไม่ได้จะส่งผลเสียต่อผลผลิต ส่งผลต่อการเจริญเติบโตหรือไม่ รวมถึงการใส่ปุ๋ยบำรุงจะทำได้อย่างไร ซึ่งในแต่ละขั้นตอนนั้นอาจจะต้องวางแผนให้ชัดเจน

ประโยชน์ของการคลุมดิน มีอะไรบ้าง

1. ป้องกันหน้าดินพังทลาย

การพังทลายของหน้าดินนั้น อาจเกิดจากหลายกรณีด้วยกัน เช่น ฝนตกหนัก น้ำไหลบ่าชะล้างหน้าดิน หรือจากลมพายุพัดแรง

2. ช่วยดูแลรักษาแหล่งน้ำ

หากดินมีความแข็งแรง มีความสมบูรณ์ ไม่พังทลายได้ง่าย ก็จะช่วยในการเก็บกักน้ำไว้ได้มาก ทั้งการกักเก็บน้ำโดยตรง และการกักเก็บความชุ่มชื้นไว้ในชั้นดิน เพื่อใช้ประโยชน์ในการทำสวน ทำนา ทำไร่ หรือปลูกต้นไม้ต่าง ๆ 

3. ปรับอุณหภูมิในชั้นดิน

หากดินร้อนต้นไม้ก็ไม่โต และอาจจะทำให้ยืนต้นตายได้ การคลุมดินในฤดูร้อนนั้นช่วยปรับสภาพแวดล้อมให้กับดิน โดยที่ดินจะไม่สะสมความร้อนไว้มากเกินไป จนทำให้ธาตุอาหารเสื่อมสลาย

วิธีแก้ดินเปรี้ยว ลดความเป็นกรด เติมธาตุอาหาร ให้สามารถปลูกพืชได้ผลดี

4. ช่วยรักษาโครงสร้างของดิน

ธรรมชาติของดินนั้นจะมีการเรียงตัวหรือเชื่อมกันของเม็ดดิน เช่น การเรียงตัวแบบเหลี่ยม ที่จะพบมากในชั้นล่างของดินป่าหรือดินทุ่งหญ้า การเรียงตัวแบบกลม จะพบในชั้นบนของดินที่ใช้ปลูกพืชผักและต้นไม้ต่าง ๆ การเรียงตัวแบบนี้จะมีสารอินทรีย์ที่เป็นอาหารของต้นไม้สูง การเรียงตัวแบบแท่ง จะพบชั้นล่างของดินในเขตแห้งแล้ง และการเรียงตัวแบบแผ่น จะพบในดินที่ไม่ได้ทำการเกษตร ซึ่งการคลุมดินนั้นจะช่วยรักษาโครงสร้างต่าง ๆ เหล่านี้เอาไว้ได้ดี

5. ป้องกันหรือทำลายวัชพืช

การคลุมดินช่วยป้องกันไม่ใช้วัชพืช หรือหญ้าต่าง ๆ ได้รับแสงแดดที่เพียงพอต่อการเติบโต ทำให้วัชพืชที่เป็นอุปสรรคของต้นไม้ หยุดการเติบโต และตายลงไปจนถึงราก

6. เพื่อเป็นที่อยู่อาศัยของจุลินทรีย์

การที่เรารักษาอุณหภูมิชั้นดินไว้ได้ ยังเป็นการช่วยให้จุลินทรีย์ในดินเจริญเติบโต และทำหน้าที่ช่วยดึงอาไนโตรเจนในอากาศ ไปช่วยย่อยสลายซากพืชซากสัตว์ต่าง ๆ ในดิน ให้เปลี่ยนเป็นสารอาหาร และยังช่วยย่อยสลายแร่ธาตุต่าง ๆ ที่อยู่ในหิน ดิน ทราย ให้กับต้นไม้ และช่วยผลิตฮอร์โมนให้กับพืช ช่วยป้องกันโรคพืชต่าง ๆ ได้อีกด้วย 

แนะวิธีคลุมดินแบบไหนให้ได้ผลดี

การคลุมดินนั้นทำได้หลายวิธี เลือกใช้วัสดุได้แตกต่างกันตามพื้นที่ หรือตามที่สามารถหามาได้ ซึ่งก็อาจจะต้องสัมพันธ์กับลักษณะของสภาพแวดล้อมด้วยเช่นกัน มาดูกันว่าวิธีคลุมดินที่ได้รับความนิยมนั้น มีแบบไหนบ้าง

1. ใช้อินทรียวัตถุต่าง ๆ มาคลุมดิน

เราสามารถใช้เศษที่เหลือทิ้งของพืชต่าง ๆ มาคลุมดินได้เลย เช่น หญ้าแห้ง ใบไผ่แห้ง ฟาง ซังกากอ้อย ขี้กบ ขี้เลื่อย หรือจากเศษไม้ที่เป็นซากอินทรียวัตถุที่สะสมอยู่ตามลุ่มน้ำต่าง ๆ หรือเศษที่เหลือจากการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรม เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมักต่าง ๆ

2. ใช้วัสดุคลุมดิน

เป็นวิธีคลุมดินที่ได้ผลดี โดยใช้วัสดุที่ทำมาจากการสังเคราะห์ เช่น ผ้าพลาสติก แผ่นอะลูมิเนียม แผ่นเหล็ก กระดาษประเภทต่าง ๆ เช่น กระดาษธรรมดา กระดาษฉาบพลาสติก กระดาษฉาบขี้ผึ้ง ซึ่งยังมีวัสดุอีกหลายชนิดที่สามารถนำมาดัดแปลงใช้งานได้

การใช้วัสดุคลุมดิน-มูลนิธิเกษตรกรรมยั่งยืน (ประเทศไทย)

3. ใช้วิธีปลูกพืชคลุมดิน

เราสามารถคลุมดินไว้ในช่วงระยะเวลาใดเวลาหนึ่ง หรือจะคลุมดินไปตลอดทั้งปีก็ได้เช่นกัน โดยการปลูกพืชคลุมดิน แต่ก็ต้องเลือกพืชที่สามารถปลูกและงอกงามได้ ทั้งในดินดีและดินไม่ดี โตเร็ว แตกกิ่งก้านได้เร็ว และส่วนยอดจะมีความอ่อนสำหรับรับน้ำ ซึ่งการปลูกพืชคลุมดินนั้น เราอาจจะปลูกพืชชนิดเดียว หรือหลายชนิดผสมผสานรวมกันก็ได้ พืชคลุมดินที่ได้รับความนิยม เช่น ถั่วลาย แตงกวา มะกรูด มะนาว ผักกาด แตงโม ดาวเรือง เบญจมาศ เป็นต้น

การคลุมดินทั้งการใช้วัสดุทั่วไป และแบบใช้วิธีทางธรรมชาตินั้น มีประโยชน์ในการช่วยดูแลรักษาหน้าดิน เพื่อให้ดินมีความอุดมสมบูรณ์ เป็นการรักษาสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ที่ส่งผลต่อระบบนิเวศน์ได้เป็นอย่างดี แต่การคลุมดินนั้นก็ต้องศึกษาข้อมูลให้ชัดเจน เพื่อจะได้มีประโยชน์ และเกิดประสิทธิภาพอย่างแท้จริงกับดินและต้นไม้ของเรา