ต้นไม้ที่ปลูกใกล้บ้านได้ รากไม่ทำลายโครงสร้าง ปลูกเลย!

ต้นไม้ที่ปลูกใกล้บ้านได้ (trees with invasive roots) รากไม่ทำลายโครงสร้างเป็นคำถามที่ kaset.today เจอบ่อยมาก วันนี้จึงเป็นเลิกงามยามดีที่เราจะมาบอกเล่าเนื้อหาสาระดี ๆ ในการเลือซื้อพันธุ์ไม้ตืนต้นที่มีระบบรากไม่รุนแรงกับสิ่งก่อสร้างรอบ ๆ เพราะเราเข้าใจว่า การปลูกพันธุ์ไม้สักต้นให้เจริญเติบโต และออกดอกออกผล ให้เราได้ชื่นชม มันใช้เวลานาน แต่ถ้าเรามารู้ทีหลังว่ารากขอมันกำลังจะทำให้กำแพงบ้านของเราเกิดความเสียหาย ใจหนึ่งก็กลัวบ้านพัง อีกใจก็เสียดายต้นไม้

นั้นทำให้ข้อมูลในวันนี้ที่เราจะให้ทุกคนไปอ่านสำคัญมาก ไม่ว่าจะเป็นรายชื่อต้นไม้ที่คุณควรปลูก และสามารถปลูกใกล้บ้านได้ และเรายังมีวิธีแก้ไขปัญหาแบบฉุกเฉินสำหรับคนที่รักทั้งบ้าน รักทั้งต้นไม้หรือปลูกมาอย่างยาวนาน และรู้สึกเสียดาย ไม่อยากเสียอะไรไปเลย เราก็มีวิธีควบคุมรากไม่ให้สร้างความเสียหายให้กับโครงสร้างบ้านเหมือนกัน ถ้าอยากรู้ก็ตามมาเลย!

รากรุกราน คืออะไร

รากรุกราน คำ ๆ นี้มักเจอบ่อยในกลุ่มคนที่นิยมปลูกไม้ดอกไม้ประดับ หรือไม้กินผล ที่เป็นไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ และพอปลูกไปสักประมาณ 10-15 ปี ก็เจอปัญหาเกี่ยวกับ รากโผ่พ้นดิน, รากเจอะเข้าไปในลอยแตกของปูน, รากมาขึ้นบริเวณกำแพงบ้านเยอะจนกำแพงเริ่มร้าว ปัญหาเหล่านี้เกิดขึ้นบ่อยมาก จนเราต้องตั้งคำถามว่า “แล้วมีต้นไม้ชนิดไหนบ้าง ที่ให้ร่มเง่า ฟอร์มสวย แต่รากไม่รุกราน”

แต่จริง ๆ แล้วต้นไม้ที่มีรากรุกราน ไม่ได้เป็นตัวตัดสินว่าต้นไม้ชนิดนั้นไม่ดี แต่มันขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ที่เรามาปลูก และการหาความรู้เกี่ยวกับพันธุ์ไม้นั้นอย่างละเอียด โดยอันดับแรก

• เราต้องดูพื้นที่บ้านของเราก่อนว่ามีมากน้อยแค่ไหน
• จำเป็นมากที่เราต้องหาข้อมูลต้นไม้ที่เราจะเอามาปลูก ว่ามีการเจริญเติบโตยังไง กิ่งก้านสาขาของมันจะแผ่ไปในทิศทางไหน
• ต้องศึกษาเกี่ยวกับระบบรากของมันด้วยว่าธรรมชาติของต้นไม้ชนิดนี้ชอบแผ่ไปด้านข้าง หรือ รากลึกลงดินอย่างเดียว
• เวลานำไปปลูกในบริเวณบ้าน เราควรเว้นจากตัวบ้านเท่าไร หรือควรปลูกไว้ตรงไหนถึงจะดี

แต่หากใครที่เจอปัญหาน้องรากต้นไม้ที่เริ่มเข้ามาตบแปะกับตัวบ้านของเราแล้ว ก็อย่างห่วงไปเพราะเราก็มีวิธีแก้ให้กับคุณเช่นกัน แต่ก่อนอื่นเรามาดูกันก่อนดีกว่าว่ามีพันธุ์ไม้ชนิดไหนที่น่าปลูกและปลอยภัยกับบ้านของคุณ ปลูกแล้วรากไม่รุกรานมากเกินไป

ต้นไม้ที่ปลูกใกล้บ้านได้ รากไม่รุกราน

ใครที่กำลังหาพันธุ์ไม้ยืนต้นที่ให้ร่มเงา ปลูกแล้วบ้านปลอดภัย ไม่มีปัญหาในเรื่องรากรุกรานโครงสร้างบ้าน ถ้าเราให้เคล็บลับคุณเอาไปมองหาคือ เวลาไปปั้มน้ำมัน, คาเฟ่, หมู่บ้านจัดสรร หรือ พื้นที่ในเมืองที่มีตึกเยอะ ๆ ถ้าในพื้นที่พวกนี้ปลูกอะไร เราก็ซื้อมาปลูกเลย เพราะเขาได้คิดมาแล้วว่าปลูกต้นไม้พวกนี้ไว้ จะไม่เกิดปัญหา “รากเจอะปูนแน่นอน” เช่น ปั้มปตท. จะปลูกต้นแคนา หรือ เกาะกลางถนนหรือริมถนนมักจะเห็นต้นกัลปพฤกษ์ บ่อย ๆ ดังนั้นวันนี้เราจึงมีพันธุ์ไม้ยืนต้นอื่น ๆ แนะนำ

วิธีแก้ปัญหาสำหรับต้นไม้ที่มีรากรุกรานบ้านแล้ว

จริง ๆ แล้วในหัวข้อนี้เราไม่ได้มีวิธีแก้ไขปัญหาเรื่องรากเพียงอย่างเดียว แต่เราจะมาแนะนำวิธีดี ๆ ในการจัดการทุกส่วนของพันธุ์ไม้ยืนต้นที่อาจจะสร้างปัญหาให้กับคุณ ไม่ว่าจะเป็นระบบรากที่รุกรานโครงสร้างบ้าน หรือ กิ่งก้านสาขาแผ่ไปดันหลังคาบ้าน เรามีวิธีดี ๆ ในการแก้ปัญหาเหล่านั้น โดยไม่ต้องตัดต้นทิ้งให้เสียดายเลย

โดยเราได้ศึกษามาจากหนังสือ “100 ความรู้คู่สวน” หนังสือที่แต่งโดยครูต้อ- ธราดล ทันด่วน ซึ่งมีใจความไว้ว่า ปัญหาระรบรากต้นไม้ใหญ่ ที่เข้าชอนไชโครงสร้างต่าง ๆ เราสามารถแก้ไขโดยการตัดแต่งราก (Root trimming) แต่เราต้องมาทำความเข้าใจก่อนว่า ต้นไม้ในเขตร้อนเมื่อเจริญเติบโตมาได้สักพักใหญ่แล้ว รากที่สร้างความมั่นคง และค่อยค้ำจุนไม่ใช่รากแก้ว แต่เป็น “รากแขนง” เพราะรากแก้วจะค่อย ๆ สลายไป

แต่การตัดแต่งรากก็ต้องสมดุลกับยอดไม้ด้วยเช่นกัน ไม่งั้นจะทำให้ต้นไม้ไม่แข็งแรง เวลาโดนลมแรงก็อาจโค่นได้ เพราะเราเอารากแขนงที่อยู่หน้าผิวดินออกมากเกินไป ดังนั้นเรามาเรียนรู้การจัดระบบรากและยอดไม้แบบควบคู่และปลอดภัยกันดีกว่า

การตัดแต่งยอดไม้ให้สมดุล 

ก่อนที่เราจะไปตัดตกแต่งรากต้นไม้ เราควรดู ขนาด รูปทรง ความสูงและน้ำหนักของยอดไม้ก่อนว่า หลังจากที่เราตัดแต่งรากแล้ว ระบบรากยังสามารถแบกรับทรงยอดไม้ไว้ได้อย่างมั่นคงได้ไหม หากเป็นต้นไม้ที่มียอดสูงเด่นและแน่นทึบ หรือมียอดที่เอนเอียงไปด้านใดด้านหนึ่งมากกว่าปกติ น้ำหนักของยอดในด้านต่างๆมักไม่สมดุลย์กัน ดังนั้นเราควรตัดแต่งยอดไม้ เพื่อหาจุดกึ่งกลางให้เหมาะกับระบบรากก่อนการตัดแต่งราก

การตัดแต่งรากในชั้นผิวดิน

เราสามารถทำได้โดยเปิดหน้าดินตามแนวสิ่งก่อสร้าง เช่น แนวรั้ว แนวผนังอาคาร ซึ่งรากแต่ละเส้นที่อยู่ใกล้กำแพง ให้วัดออกมา 50-60 เซนติเมตร. และตัดรากที่พบในแนวดังกล่าวโดยใช้เลื่อย ควรระมัดระวังไม่ให้เนื้อไม้ฉีกขาด แล้วจึงกลบดินลงไปตามเดิม

เกร็ดความรู้ ! กั้นรากด้วย...น้ำ

งง กันไหม "กั้นรากด้วย...น้ำ" คืออะไร โดยปกติแล้วต้นไม้ใหญ่ที่มีระบบรากรุกราน พวกต้นไม้บางประเภทเกิดในธรรมชาติที่ต้องเอาชีวิตรอด ดังนั้นเขาจะส่งรากออกไปหาน้ำกับอาหาร แต่ถ้าอาหารมีน้อยต้นไม้ก็จะยิ่งปล่อยรากออกไปไกลมากขึ้น 

ดังนั้นวิธีที่จะกั้นรากไม่ให้รุกรานสิ่งก่อสร้างอีกวิธีหนึ่ง คือ ขุดคูน้ำ หรือ ทำบ่อน้ำล้อมรอบไว้ เพราะเมื่อรากมันเจอกับความชื้นมันก็จะหยุด หรือเจริญเติบโตช้าลง เพราะมันไม่ต้องไปหาอาหารไกล ๆ

ต้นไม้ที่มีรากรุกรานก็มีดีเหมือนกัน

ต้นไม้ที่มีรากรุกราน ก็มีประโยชน์ ถ้ามันอยู่ถูกที่ เช่น ปลูกในบ้านที่มีพื้นที่ขนาดใหญ่, ปลูกใกล้บริเวณริมตลิ่งเพื่อป้องกันดินถล่ม, ปลูกขึ้นตามฝายกั้นน้ำ หรือตามน้ำตกจนมีขนาดใหญ่ เพราะเมื่อรากใหญ่ขึ้นจนโผล่พ้นดินออกมา ก็สามารถเป็นฝายกั้นน้ำ หรือชะลอน้ำได้

ซึ่งมีพันธุ์ไม้หลายหลายพันธุ์ที่มีระบบรากใหญ่ แต่สร้างความสวยงามให้กับสิ่งแวดล้อม เช่นต้นพระเจ้า ห้าพระองค์, ต้นกระดิ่งนางฟ้า, ต้นจามจุรี

แหล่งอ้างอิง 

ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี
อุทยานหลวงราชพฤกษ์