ต้นแก้ว (Orange Jessamine) พันธุ์ไม้ยืนต้นที่มีดีหลายด้าน และในปัจจุบันก็มีหลายสายพันธุ์ให้เราได้เราปลูกกันอีกด้วย หากใครที่ชื่นชอบดอกไม้หอม หอมไกล หอมแบบทนทาน… หนึ่งในต้นไม้ที่คุณควรเลือกคือ “ต้นแก้ว” แต่รู้ไหมว่าต้นแก้วไม่ได้มีดีแค่ที่กลิ่น แต่ก็ไม่ใช่ว่าทุกสายพันธุ์จะมีกลิ่นหอมเท่ากัน และถึงต้นแก้วจะปลูกง่ายยังไง แต่ถ้าคุณได้รู้เคล็บลับการปลูกต้นแก้วจากเราไป ลับรองเลยว่าต้นแก้วของคุณจะต้องอายุยืน และออกดอกตลอดปีแน่นอน
คุณรู้ไหมว่าต้นแก้วนั้นมีประโยชน์อีกมากมายที่เรายังไม่รู้ ที่มีงานวิจัยรองรับ ซึ่งข้อมูลเหล่านี้สามารถนำไปต่อยอดทางธุรกิจและ ชีวิตประจำวันได้ และการเลี้ยงต้นแก้วนั้น ยังมีปัญหาบางอย่างที่อาจเกิดขึ้นในบางพื้นที่ซึ่งนั้นคืออะไร และต้นแก้วมีลักษณะอย่างไร ทำไมถึงมีคำว่า "ส้ม" ในชื่อ ถ้าอยากรู้ก็ต้องตามไปอ่านกันให้จบนะ
ข้อมูลทั่วไปของต้นแก้ว
ชื่อภาษาไทย : แก้ว
ชื่อภาษาถิ่น : แก้วพริก, ตะไหลแก้ว, จ๊าพริก (ภาคเหนือ) / กะมูพิง (ภาคใต้, มลายู)
ชื่อภาษาอังกฤษ : Andaman satinwood, Chinese box tree, Cosmetic boxwood, Mock Orange, Orange Jessamine
ชื่อวิทยาศาสตร์ หรือ ชื่อทวินาม : Murraya paniculata (L.) Jack
ชื่อวงศ์ : Rutaceae (วงศ์ส้ม)
ชื่อสกุล : Murraya
ความเชื่อโบราณ
ในเรื่องความเชื่อของคนไทยโบราณถือว่า ต้นแก้ว เป็นต้นไม้มงคลที่จะช่วยให้ผู้ปลูกพบกับสิริมงคล คนในบ้านมีความผาสุกและเป็นที่นับหน้าถือตาของผู้คนทั่วไป แล้วยังทำให้คนในบ้านมีจิตใจดีบริสุทธิ์เบิกบานสดใส สมกับชื่อ “แก้ว”
ด้วยเหตุนี้คนโบราณจึงได้มอบเคล็ดลับของการปลูก ต้นแก้ว เพื่อความเป็นสิริมงคลทั้งปวงว่า ควรจะปลูกไว้ทางทิศตะวันตกและควรปลูกในวันพุธ ใครอยากเสริมดวงให้ปังก็ลองเอาไปทำนะ
ต้นแก้วมีถิ่นกำเนิดที่ไหน
ต้นแก้วถือว่าเป็นต้นไม้ที่อยู่คู่ประเทศไทยมาอย่างยาวนาน เป็นร้อย ๆ ปีที่เรานำทั้งดอก ใบ มาใช้ประโยชน์กัน และเคยสงสัยไหมว่าทำไม ประเทศไทยถึงปลูกต้นแก้วง่ายและมีเปอร์เซ็นการรอดมากกว่า 80 เปอร์เซ็นต์ หรือว่าแก้วเป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดจากไทย
และจากการที่เราได้ไปศึกษาถิ่นกำเนิดของ “ต้นแก้ว” คือ แถบทวีปเอเชีย เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จีน อินเดียตอนใต้ ออสเตรเลีย และถ้าสังเกตุดี ๆ ทุกคนจะพบว่าต้นแก้วชอบอยู่ในสภาพอากาศร้อนชื้น จนไปถึงอากาศเย็น แต่เป็นอากาศที่เย็นสบายคล้ายภาคเหนือของประเทศไทยเรา
ในปัจจุบันเราสามารถพบการกระจายพันธุ์ของต้นแก้วไปทั่วโลกที่มีสภาพอากาศร้อนชื้น หรือบางที่ ที่มีอากาศหนาวกว่าปกติ ต้นแก้วก็สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้อย่างดีเลย และ สำหรับในประเทศไทยสามารถพบได้ต้นแก้วที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในป่าทั่วไปที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลประมาณ 400 เมตร
ลักษณะต้นแก้ว
- ลำต้น
จะเป็นประเภทกึ่งไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็กที่ไม่ผลัดใบ มีความสูง 5-10 เมตร เนื้อไม้สีขาวนวล
- ใบ
มีลักษณะเป็นใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบเป็นรูปไข่ มีขนาดกว้าง 1-3 เซนติเมตร ยาว 2-7 เซนติเมตร ปลายและโคนใบจะแหลม ขอบใบจะหยักมนเล็กๆ
- ดอก
จะออกได้ทั้งปี ลักษณะเป็นช่อสั้นตามซอกใบ ดอกมีสีขาวนวล มีกลิ่นหอมจนถึงหอมจัด กลีบดอกมี 5 กลีบ
- ผล
เป็นรูปทรงกลมรีหรือรูปไข่ ส่วนปลายจะสอบเล็กน้อย ผลอ่อนมีเขียว ผลสุกมีสีแดงอมส้ม
- เมล็ด
รูปทรงเหมือนเมล็ดส้ม มีสีเนื้ออมขาว
เกร็ดความรู้ ! ทำไมต้นแก้วถึงอยู่ในวงศ์ส้ม คุณรู้ไหมว่าทำไมต้นแก้วถึงถูกจัดอยู่ในวงศ์ของ "ส้ม" เพราะถ้าคุณเคยเห็นเมล็ดของส้ม และมาเห็นเมล็ดของต้นแก้วพร้อมกันแล้ว คุณก็จะสังเกตุได้ว่า ทั้งเมล็ดของส้มและเมล็ดของต้นแก้วมีขนาดและลักษณะแทบจะเหมือนกัน ทั้งสีที่เป็นสีเนื้ออมขาว ส่วนหัวของเมล็ดกลม ส่วนท้ายเป็นหางแหลมยื่นออกไป และด้วยเหตุผลนี้ทำให้ต้นแก้ว และส้มถูกจัดอยู่ในวงศ์เดียวกัน
สายพันธุ์ต้นแก้ว
ซึ่งปัจจุบัน ต้นแก้ว ได้ถูกจำแนกไว้หลากหลายยิ่งขึ้น โดยเราจะยกตัวอย่างพันธุ์ที่ค่อนข้างได้รับความนิยม ดังนี้
- ต้นแก้วแคระ
ต้นแก้วแคระ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า “Murraya paniculate (L.) Jack” และชื่ออื่นๆ จะเรียก “แก้วแคระอินโดแก้วแคระมหามงคล” พันธุ์นี้จะมีความโดดเด่นตรงที่เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้น มีเปลือกแตกเป็นร่องยาว ใบ มีสีเขียวและเป็นใบประกอบแบบขนนก ใบมีขนาดเล็กจิ๋วประมาณ 5 มิลลิเมตร ดอก มีสีขาวขนาดเล็ก กลีบดอกมี 5 กลีบ และกลีบเลี้ยงสีเขียว ดอกมีกลิ่นหอมมาก ต้นแก้วแคระ มักจะนิยมทำเป็นไม้บอนไซ เพื่อนำไปประดับตกแต่งบ้านเรือน
- ต้นแก้วหิมาลัย
ต้นแก้วหิมาลัย ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ “Murraya sp.” ชื่อวงศ์ “Rutaceae” และ ชื่อสามัญเรียกว่า “Hemalai Satinwood” พันธุ์นี้จะมีขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ต้น มีความสูงราว 5-10 เมตร ใบ มีลักษณะเป็นช่อแผงแบบเรียงสลับกัน ใบมีสีเขียวเข้ม ดอก จะเป็นช่อสั้นขนาดใหญ่ แต่ละดอกจะมีกลีบ 5 กลีบ สีขาวและมีกลิ่นหอม เมื่อบานเต็มที่ดอกจะมีความกว้าง 3-6 เซนติเมตร
- ต้นแก้วพวงดวงใจ
ต้นแก้วพวงดวงใจ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า “Murraya” พันธุ์นี้จัดเป็นลูกผสมระหว่าง ต้นแก้วแคระ กับ ต้นแก้วหิมาลัย ลักษณะโดยรวม คือ ต้น จะเป็นพุ่มใหญ่ มีความสูงเต็มที่ราว 2 เมตร ใบ จะมีความคล้ายคลึงกับใบของ ต้นแก้วหิมาลัย แต่จะมีลักษณะใบคู่มากกว่า ดอก จะออกเป็นช่อใหญ่พวงใหญ่และจะมีการขยายเพิ่มช่อดอกเรื่อยๆ แล้วที่โดดเด่นยิ่งนักก็คือ ดอกจะมีกลิ่นหอมตลบอบอวล โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงค่ำไปจนถึงเช้า
การขยายพันธุ์
การขยายพันธุ์ ต้นแก้ว สามารถทำได้ 2 วิธี คือ
- การเพาะเมล็ด
- การตอนกิ่ง
ซึ่งในปัจจุบันวิธีการขยายพันธุ์โดย การตอนกิ่ง ถือเป็นที่นิยม เพราะทำให้มีรากงอกได้ง่ายด้วยการใช้เวลาเพียงแค่ 1 เดือนเท่านั้น
การปลูกและการดูแล
การปลูก
- แสงแดด
แสงแดดเป็นสิ่งที่สำคัญมากในการปลูกต้นแก้ว เพราะปกติแล้วต้นแก้วเป็นไม้ยืนต้นที่ต้องการแดงจัดตลอดทั้งวัน ยิ่งได้แสงเต็มวันก็จะมีอัตราการงอกของใบและดอกมากขึ้น ถ้าบวกกับการรดน้ำต้นไม้และใส่ปุ๋ยก็จะเจริญเติบโตได้ดี
- น้ำ
ต้นแก้วถือได้ว่าเป็นต้นไม้ที่ไม่ต้องดูแลมากเท่าไร สามารถรดน้ำวันเว้นวันได้ในช่วงฤดูฝน แต่ในช่วงฤดูร้อน ถ้าต้องการใช้ต้นแก้วผลิตใบและดอกเยอะ ๆ เราแนะนำให้รดน้ำทุกวัน 1-2 ครั้ง เช้า-เย็น หรือจะ 1 ครั้งก็ได้
- ดิน
ดินควรเป็นดินร่วนปนทราย หรือเติมกาบมะพร้าวเพิ่มลงไปเพื่อกักเก็บความชื้น และก็สามารถระบายน้ำได้ดี ถ้าคุณมีดินเก่า หรือดินที่ไม่ค่อยสมบูรณ์ เราแนะนำให้คุณใส่สาร “ปรับสภาพดิน” ลงไปด้วย
แต่ข้อดีของการปลูกต้นแก้วคือ ต้นแก้วสามารถเจริญเติบโตในดินที่เป็นดินก่อนสร้างได้ดีพอสมควร เพราะเป็นต้นไม่ที่ทนทาน ปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดี
ใช้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก ต่อ ดินร่วน ในอัตราส่วน 1:2 แล้วผสมให้เข้ากัน หรือถ้าจะเอาความสะดวกและให้ผลลัพธิ์ทันตาแนะนำให้ใช้ปุ๋ยละลายช้าเม็ดสีเหลือง สูตร 12-25-6 (ถุงสีน้ำเงิน)
การดูแล
แนะนำให้ระวัง “เพลี้ยแป้ง” ซึ่งจะมาพร้อมกับมด เพราะมดจะเป็นภาหะนำเพลี้ยงแป้งมาสู่ต้นแก้วของคุณ ดังนั้น ควรใส่สารกันแมลงที่เป็นเม็ดเล็ก ๆ สีชมพู โรยให้ทั่วทั้งกระถาง หรือถ้าเกิดเพลี้ยแป้งขึ้นกับต้นแก้วแล้ว คุณสามารถใช้สารสกัดสะเดา โดยนำไปฉีดพ่นตามโคนต้น ลำต้น กิ่ง และใบ ให้ทั่ว หรือจะตัดกิ่งที่มีอาการมากและไม่สามารถช่วยได้แล้วออกไป เพื่อลดการกระจายตัวของเพลี้ยแป้ง
- การจัดวาง
การจัดวางตำแหน่งการปลูกต้นแก้ว เพื่อส่งเสริมการเจริญเติบโตให้ดีขึ้นนั้นเป็นปัจจัยสำคัญที่คุณต้องใส่ใจ และหากคุรนำต้นแก้วไปปลูกเป็นไม้รั้ว และหากเกิดเหตุการน้ำท่วมขึ้น ทาง kaset.today ได้มีโอกาสอ่านงานวิจัยในหัวข้อ “อายุการใช้งานของต้นแก้วในสภาพน้ำท่วมขัง” ของ คุณธีรนาฎ กาลปักษ์, คุณประพฤติ พรหมสมบูรณ์ และ คุณสัจจา ก้อนพรหม และได้สรุปมาดังนี้
1. ต้นแก้วที่ถูกน้ำขังสูง 5 เซนติเมตร สามารถทนได้ 35 วันได้ดี
2. ต้นแก้วที่ถูกน้ำขังสูง 10 เซนติเมตร สามารถทนได้ 35 วัน แต่คงความสวยงามของดอกและใบได้แค่ 21 วัน
3. ต้นแก้วที่ถูกน้ำขังสูง 15 เซนติเมตร สามารถทนได้ 35 วัน แต่คงความสวยงามของดอกและใบได้แค่ 7-14 วัน
4. ต้นแก้วที่ถูกน้ำขังสูง 20 เซนติเมตร ต้นแก้วจะยืนต้นตายภายใน 26 วัน
5. ต้นแก้วที่ถูกน้ำขังสูงมากกว่า 20 เซนติเมตร ต้นแก้วจะยืนต้นตายใน 20 วัน
สารสกัดจากต้นแก้ว
ต้นแก้วที่เราปลูกกันในบ้านมีข้อดีมากกว่าการมีกลิ่นที่หอม แต่เรายังไปเจองานวิจัยของ ภญ.วิทิตา ไปบน เจ้าหน้าที่ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ที่ 2 พิษณุโลก นำเสนอผลการวิจัยเรื่อง “องค์ประกอบทางเคมีและฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระของน้ำมันหอมระเหยที่สกัดจากดอกไม้หอมไทย” โดยกล่าวไว้ว่า ดอกไม้ไทยมีน้ำมันหอมระเหยอยู่ภายใน และมีองค์ประกอบของสารเคมีที่แตกต่างกันออกไป
ซึ่ง ภญ.วิทิตา ไปบน และคณะ ได้เลือกนำเอาดอกไม้ไทย 6 ตัวอย่างคือ ดอกปีบ ดอกลีลาวดี ดอกแก้ว ดอกเล็บมือนาง ดอกพุด และดอกขจร และกลีบดอกนำมาสกัดโดยใช้เฮกเซนเป็นตัวทำละลาย จากนั้นนำน้ำมันหอมระเหยที่สกัดได้มาศึกษาถึงองค์ประกอบทางเคมี โดยเทคนิคแก๊สโครมาโทกราฟี แมสสเปคโตรเมทรี
และนำสารสกัดน้ำมันหอมระเหยที่ได้ไปศึกษาฤทธิ์ในการต้านอนุมูลอิสระ ผลการศึกษาพบว่า สารสกัดน้ำมันหอมระเหยจากดอกไม้ทั้ง 6 ชนิดมีสีเหลือง และสามารถจับอนุมูลอิสระของสารสกัดน้ำมันหอมระเหยจากดอกไม้ทั้ง 6 ชนิด
โดยพบว่าในน้ำมันหอมระเหยของต้นแก้วสามารถพบ สารต้านอนุมูลอิสระ ได้มากที่สุดในกลุ่มดอกไม้ทั้ง 6 ชนิด “โดยน้ำมันหอมระเหย ดอกแก้วพบสารต้านอนุมูลอิสระถึง 1.55 mg Trolox/mg” ทั้งนี้ข้อมูลที่ผ่านงานวิจัยมาสามารถนำไปต่อยอดได้ในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง หรือผลิตภัณฑ์ยา
เกร็ดความรู้ ! สารสกัดในต้นแก้ว มีผลการศึกษาวิจัยถึงองค์ประกอบทางเคมีจากส่วนต่างๆของต้นแก้วระบุว่า น้ำมันหอมระเหยในใบ คือ Citronello Carene Eugenol Methyl Anthranilate l-candinenem Paniculatin Bisabolene Phebalosin Scopoletin Geraniol และ Scopolin สวนสารเคมีในกิ่งและเปลือกก้านต้นแก้วพบสาร Hibiscetin Mexoticin และ Heptamethyleeher เป็นต้น
ประโยชน์ในเชิงเศรษฐกิจ
สรรพคุณทางยา
ต้นแก้ว ยังมีสรรพคุณทางด้านยาด้วย เช่น
ราก : ใช้ทำยาแก้ปวดเอว แก้ผื่นคันอันเกิดจากแมลงกัดต่อย และเป็นยาขับประจำเดือน
ใบ : ช่วยขับลม แก้อาการจุกเสียด ใช้เป็นยาขับพยาธิตัวตืด
ดอก : จะช่วยเรื่องการย่อย แก้อาการไขข้ออักเสบ แก้ไอ แก้อาการเวียนหัว เป็นต้น
ใช้ในชีวิตประจำวันได้
สำหรับประโยชน์อื่นๆ ที่เราสามารถใช้ส่วนต่างๆของต้นแก้วก็มีเช่นกัน ได้แก่
ก้านใบ : ใช้ทำความสะอาดฟันได้
ผลสุก : ใช้รับประทานได้
ต้น : ใช้ปลูกเป็นแนวรั้วและให้ร่มเงาได้
ดอก : ใช้นำไปบูชาพระหรือใช้ในพิธีทางศาสนา
เนื้อไม้ : ใช้ทำเครื่องเรือน ภาชนะ ของตกแต่งบ้าน หรือ เครื่องดนตรีไทย เช่น ซออู้ ซอด้วง
ราคาเฉลี่ยตามท้องตลาด
คนที่ชื่นชอบความหอมสดชื่นคงไม่มีใครยอมพลาดต้นไม้ต้นนี้แน่ๆ โดยสนนราคาของ ต้นแก้ว ก็จะมีตั้งแต่ 20 บาท ไปจนถึง 300 บาท (ขึ้นอยู่กับขนาด สายพันธุ์ และความสมบูรณ์ของต้น) แหล่งที่สามารถไปเลือกซื้อเลือกหา อาทิเช่น ตลาดนัดไม้ดอกไม้ประดับ สวนจตุจักร ตลาดต้นไม้ราบ 11 เป็นต้น และตามพื้นที่ออนไลน์ แต่ถ้าเอาปลอดภัยได้ของดี Kaset today ของเรามีส่งแน่นอน
เป็นยังไงกันบ้าง หลังจากที่อ่านกันจนจบแล้ว เริ่มอยากจะซื้อต้นแก้วมาเริ่มปลูกที่บ้านกันรึยัง มีดอกที่หอมแรง ดอกสวยสีขาว มีประโยชน์มากมาย และยังมีข้อมูลที่น่าสนใจในบทความนี้ที่เราคิดว่าคุณสามารถเอาไปต่อยอดธุรกิจของคุณได้ ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจขายต้นไม้ หรือใครที่กำลังคิดจะทำธุรกิจเครื่องสำอาง เราก็ได้นำบทความงานวิจัยที่ได้ไปศึกษา มาย่อยข้อมูลให้เข้าใจง่าย
และเรายังมีบทความอีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็นบทความเกี่ยวกับ พันธุ์พืช ดอกไม้ ผลไม้ สมุนไพร ผักสวนครัว ปุ๋ย โรคพืช แมลงศัตรูพืช และยังมีบทความเกี่ยวกับปศุสัตว์ให้คุณได้มาอ่านหาความรู้ดีๆกัน
แหล่งอ้างอิง อายุการใช้งานของต้นแก้วในสภาพน้ำท่วมขัง สารเคมีในต้นแก้ว
