ริปซาลิส ไม้ดึกดำบรรพ์ มีสายพันธุ์อะไรบ้าง มือใหม่ปลูกรอดไหม

ริปซาลิส (Rhipsalis) พันธุ์พืชดึกดำบรรพ์ ชื่อแปลก ๆ ที่ Kaset today อ่านแล้วก็ยังนึกถึงชื่อโรคชนิดหนึ่งจริงๆ ริปซาลิสจัดเป็น Succulents หรือไม้อวบน้ำชนิดหนึ่ง มีหลายรูปทรง แต่ที่เป็นจุดเด่นคือ เป็นกิ่งสีเขียวไม่มีใบ เปรอะง่าย แต่รวม ๆ แล้วมีรูปทรงที่สวยและแปลกตาเหมาะกับเอาไปแต่งในห้องนั่งเล่น แต่เราเชื่อว่าต้องมีนักอ่านที่หลงเข้ามาหลายคนที่ยังอยากรู้เกี่ยวกับ ริปซาลิส มากขึ้น งั้นเราก็ไปทำความรู้จักกับต้นไม้ดึกดำบรรพต้นนี้กัน

ริปซาลิส เป็นชื่อสกุลที่มีหลายสายพันธุ์ ซึ่งหลายชนิดรู้จักกันทั่วไปในชื่อ "กระบองเพชรมิสเซิลโท" หรือ "กระบองเพชรปะการัง" พืชเหล่านี้มีการดำรงชีวิตแบบอิงอาศัย หรือ lithophytic ซึ่งคนโบราณที่พบเจอในป่ามักจะเรียกว่า กระบองเพชรป่า เชื่อกันว่าเป็นพันธุ์พืชที่เกิดมาก่อนยุคไดโนเสาร์ กำเนิดในป่าเขตร้อนของทวีปอเมริกากลาง และ ใต้

ข้อมูลทั่วไปริปซาลิส

ชื่อภาษาไทย : กระบองเพชรป่า หรือชื่อที่ต่างประเทศมักเรียก “แคคตัส มิสเซิลโท” เป็นชื่อเล่น

ชื่อภาษาอังกฤษ : Rhipsalis

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Rhipsalis

ชื่อวงศ์ : Cactoideae

ชื่อเผ่า : Rhipsalideae

ชื่อสกุล : Rhipsalis

ถิ่นกำเนิด

มีถิ่นกำเนิดในป่าเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนในอเมริกากลางและอเมริกาใต้ โดยเฉพาะหมู่เกาะแคริบเบียน รัฐฟลอริดา และในบางสายพันธุ์ที่อยู่ในสกุลเดียวกันก็สามารถพบใน ทวีปแอฟริกา และ ประเทศอินเดีย

ศูนย์รวมความหลากหลายของ ริปซาลิส ตั้งอยู่ในป่าฝนของ Mata Atlantica ทางตะวันออกเฉียงใต้ของบราซิล พบได้ทั่วโลกใหม่และนอกจากนี้ในแอฟริกาเขตร้อนมาดากัสการ์และศรีลังกา เป็นกระบองเพชรชนิดเดียวที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาตินอกโลกใหม่

ในแต่ละถิ่นก็มีชื่อเรียกแตกต่างกันไป เราอาจจะเรียกง่ายๆตามที่คนโบราณเรียกกันคือ “กระบองเพชรป่า” พวกมันมักเติบโตในวัสดุที่มีตะไคร่น้ำเกาะบนผิวหรือขึ้นบนเศษซากใบไม้ในซองของกิ่งไม้หรือหิน

ดังนั้น แม้ว่าถิ่นที่อยู่เดิมของริปซาลิส จะเป็นพื้นที่ ที่มีสภาพอากาศที่ชื้นและเป็นป่า แต่ปัจจุบันก็มีการนำมาปลูกในบ้านเพื่อเป็นไม้ประดับและค้อนข้างที่จะชอบอากาศชื้น ร่มสบาย

ศัพท์ที่ควรรู้!

epiphytic = เติบโตแต่ไม่ได้กินพืชชนิดอื่น
lithophytic = เติบโตบนโขดหิน

ลักษณะทั่วไปริปซาลิส

ลำต้นหรือกิ่ง

เป็นปล้องสีเขียว ผิวเรียบ ทุกส่วนอวบน้ำ

ใบ

เนื่องจากมีการลดรูปใบจนหายไปเพราะ เป็นพืชที่มีวัวัฒนาการมานานมากทำให้ใบกลายเป็นเส้นกลม แต่ละข้อใบยาว 10 – 15 เซนติเมตร เมื่อต้นอ่อนมีหนามขนาดเล็กออกตามข้อ เมื่อโตขึ้นหนามที่มีก็จะค่อย ๆ หายไปและจะเริ่มแตกกิ่งออกเป็นสองแฉกห้อยยาวลงด้านล่างยาวได้ถึง 1 เมตร หรือบางสายพันธุ์ก็จะมีขนอ่อนๆขึ้นบนใบ

ดอก

ดอกเดี่ยวออกตามข้อบนใบ หรือถ้าเป็นช่อจะออกปลายช่อเป็นพวงในสายพันธุ์อื่น เมื่อดอกบานมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 6 – 7 มิลลิเมตร มีผลทรงกลมสีขาวหรือชมพู เป็นพืชที่มีเกสรตัวผู้ตัวเมียจึงมีผลออกทรงกลมติดอยู่บริเวณกิ่ง

ผล

ทรงกลม มีเนื้อนุ่ม สีขาวหรือสีชมพูอ่อน ๆ ภายในมีเมล็ดกลมขนาดเล็กสีดำ

ริปซาลิสมีสายพันธุ์อะไรบ้าง

โดยธรรมชาติของต้นริปซาลิส เป็นพันธุ์พืชป่า ที่เจริญเติบโตในป่าเขตร้อนชื้น และสามารถกระจายสายพันธุ์ไปได้ทั่วโลกและสามารถปรับตัวได้ดีกับสภาพแวดล้อม นั้นจึงทำให้ต้นริปซาลิสมีหลากหลายสายพันธุ์ซึ่งอยู่ในสกุลเดียวกัน เช่น

Rhipsalis trigona (Mistletoe Cactus)

Rhipsalis ewaldiana (Mistletoe Cactus)

Rhipsalis teres (Quill-like Wickerware Cactus)

Rhipsalis baccifera subsp. horrida (Mouse Tail Cactus)

Rhipsalis campos-portoana

Rhipsalis neves-armondil

Rhipsalis clavata

Rhipsalis elliptica

Rhipsalis oblonga

Rhipsalis rhombea (Copper Branch)

Rhipsalis cereuscula (Coral Cactus)

Rhipsalis pachyptera

Rhipsalis mesembryanthemoides (Clumpy Mistletoe Cactus)

Rhipsalis burchellii (Mistletoe Cactus)

Rhipsalis pilocarpa (Hairy Stemmed Rhipsalis)

และในชื่อภาษาไทยที่รู้จักกัน เช่น

สปาเกตตี้ มีลักษณะคล้ายสปาเกตตี้ ลำต้นยาว และขอบเหลี่ยม
ไข่มุก มีดอกขาวและผลสีขาวขุ่นคล้ายไข่มุก
รวงข้าว มีลักษณะเป็นกิ่งก้านไม่ยาวมากนัก มักออกเป็นช่อ จึงดูคล้ายรวงข้าว
ซิกแซก มีลักษณะลำต้นยาว และขอบใบเป็นรอยหยักซิกแซก
สายฝน มีลักษณะโดดเด่นที่สีของใบเป็นสีแดง มีดอกสีขาวเล็กตามข้อกิ่ง
ป๊อบอาย ลักษณะคล้ายต้นก้ามกุ้ง แต่มีจุดที่แตกต่าง คือก้านมีลักษณะเป็นข้อใหญ่และเล็กสลับกันเหมือนกับก้ามของกลาสีเรือ “ป็อบอาย” และปลายยอดมีดอกสีเขียวเหลืองอ่อน

การขยายพันธุ์

ทำได้ด้วยวิธีการตัดชำจากต้นที่มีอายุมากกว่า 2 ปี โดยตัดยอดให้ต่ำกว่าข้อเล็กน้อย แล้วแบ่งเป็นท่อนขนาด 3 นิ้ว จากนั้นนำมารวมกัน ปักลงดินในกระถาง อาจเติมขุยมะพร้าวผสมกาบมะพร้าวเพื่อช่วยในเรื่องดูดซับน้ำ

นำไปวางในที่ร่มประมาณ 1-2 เดือน ในรากเขางอกออกมา จึงค่อยๆนำออกไปวางในแดดรำไร

การปลูกและการดูแล

การปลูก

แสงแดด

ควรปลูกในตำแหน่งที่แสงแดดสามารถส่องได้เต็มวันหรือในช่วงครึ่งวันเช้า เพื่อให้ต้นไม้ได้สังเคราะห์แสงอย่างเต็มที่และต่อเนื่องจึงไม่ควรปลูกในที่ร่มทึบแสงเพราะจะทำให้ต้นริปซาลิสไข่มุกออกดอก-ออกผลได้น้อย เจริญเติบโตช้า และไม่สวยงาม

น้ำ

ผู้ปลูกควรรักษาระดับความชุ่มชื้นในระดับปานกลาง โดยควรรดน้ำ 1-2 วัน ต่อครั้ง

ดิน

วิธีดูแลต้นไม้ที่ดีควรเริ่มการดูแลตั้งแต่ขั้นตอนการเลือกดินที่เหมาะสม โดยควรใช้ดินร่วนปนทรายในการปลูก เพื่อให้สามารถระบายความชื้นในดินและลดความชื้นแฉะที่อาจจะมีมากเกินไป ซึ่งจะเป็นสาเหตุของการเกิดโรคเชื้อราและอาการรากเน่าได้ง่าย

ปุ๋ย

ปุ๋ยที่เหมาะกับต้นริปซาลิสจะเป็นปุ๋ยคอกหรืออินทรีย์วัตถุ โดยใช้ในประมาณ 1 ปลายช้อนปลูก โรยลงไปด้านบนกระถาง หรือจะให้ทางใบ ก็ได้จะเป็นปุ๋ยเกล็ดหรือปุ๋ยน้ำ ฉีดพ่นต้นไม้เพื่อการเจริญเติบโต ที่ความถี่เดือนละ 1 ครั้ง วิธีนี้จะทำให้ต้นไม้ได้รับสารอาหารทั่วถึงกว่าการใช้ปุ๋ยในรูปแบบอื่น ๆ

การดูแล

โรคและศัตรูพืชริปซาลิสที่ต้องควรระวัง

เมื่อให้น้ำในปริมาณที่มากเกินไปโคนต้นจะเริ่มนิ่มและเน่าตาย รวมถึงเกิดจากเชื้อราได้ ควรระมัดระวังเพลี้ยแป้งที่จะเข้ามากัดกินต้นไม้ ผู้ปลูกเลี้ยงควรเลือกใช้สารสกัดจากสะเดาฉีดพ่นเพื่อกำจัดเพลี้ยแป้งหรือตัดกิ่งนั้นทิ้งไป

การจัดวาง

ต้นริปซาลิสเป็นไม้อวบน้ำ ดังนั้นควรวางในที่ร่ม ไม่ควรวางกลางแจ้ง ควารวางหรือปลูกไว้กับต้นไม้ใหญ่ ให้มีบรรยากาศเย็นสบาย มีความชื้นพอสมควร เพราะต้นริปซาลิปจะมีดอกสวยๆ ถ้าไปโดนแดดแรงดอกก็จะเฉาเร็ว ควรเป็นแสงที่ฟุ้งกระจาย เช่นวางไว้ริมหน้าต่าง ห้องครัว ห้องนั่งเล่น แขวนไว้ตามระเบียง ก็จะดีมากเลย

ต้นริปซาลิสประโยชน์

ต้นริปซาลิส เป็นอีกหนึ่งพันธุ์พืชประดับที่แขวนไว้หรือติดในบริเวณต่างๆ แล้วช่วยเพิ่มความสวยงามได้ นอกจากนี้ยังช่วยดูดอากาศที่ปนเปื้อนฝุ่น หรือปนเปื้อนสารเคมีในอากาศ ยิ่งตอนนี้นอกจากโรคระบาดแล้ว ฝุ่นควันพิษ PM 2.5 ก็ยังเยอะ นั้นจึงทำให้ต้นริปซาลิสน่าจะเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ช่วยในอาากาศบริสุทธิ์ ยิ่งสำหรับคนที่มีพื้นที่ปลูกน้อยก็ยิ่งดีเข้าไปใหญ่

ราคาเฉลี่ยริปซาลิส

ราคาเริ่มต้นของต้นริปซาลิส โดขนาดต้น 4 นิ้วพร้อมกระถางนั้นอยู่ที่ 60-200 บาทเท่านั้น และสามารถหาซื้อได้จากร้านต้นไม้ทั่วไป หรือสามารถสั่งซื้อได้จากร้านค้าออนไลน์ หรือ kaset.today ของเราก็มีขาย

และหากคุณยังสนใจบทความดี ๆ เกี่ยวกับ พันธุ์ไม้ ผลไม้ ผักสวนครัว สมุนไพร โรค แมลงศัตรูพืช หรือคุณอาจจะสนใจเกี่ยวกับ ปศุสัตว์ เราก็มีบทความดีๆให้คุณได้มาหาความรู้อีกมากมาย

แหล่งอ้างอิง

ริปซาลิส
Succulents