การจัดสวนเปอร์เซีย (Persia garden) หรือคนมักเรียกกันว่าสวนสไตล์อิหร่านเป็นผสมผสานพันธุ์ไม้นานาชนิดเอาไว้ เป็นหนึ่งในรูปแบบการจัดสวนของทางตะวันออกกลาง สวนสไตล์นี้เป็นสวนที่มีการผสมความเชื่อเรื่องศาสนาเข้ามาด้วย ตามรูปแบบของสวนสวรรค์ที่กล่าวตามในคัมภีร์โบราณ แม้ว่ายังไม่เป็นที่นิยมในบ้านเราเท่าไหร่แต่สวนนี้ก็สามารถเลือกรูปแบบต้นไม้ให้เข้ากับสภาพอากาศของเมืองไทยได้ เหมาะกับการนำมาปรับใช้เพื่อจัดสวนตามอาคาร สถานที่ท่องเที่ยวสวย ๆ หรือจัดเป็นสวนเล็ก ๆ ในบ้านให้ดูร่มรื่นได้
การจัดสวนแนวนี้ถ้าเป็นในประเทศไทยแล้วอาจจะยังถือว่าแปลกใหม่และมีความใกล้เคียงกับสวนสไตล์บาหลี แต่ก็เป็นการจัดสวนที่ดูวิจิตรตระการตามาก ๆ ให้ความรู้สึกเหมือนอยู่ต่างประเทศ องค์ประกอบที่ใช้ในการจัดสวนก็ไม่ได้ยุ่งยากมาก สามารถเก็บไว้ประยุกต์กับการจัดสวนที่บ้านได้ดีเช่นกัน ดังนั้น ใครที่กำลังมองหาแนวคิดการจัดสวนที่แปลกใหม่ Kaset today จะขอพาทุกคนไปทำความรู้จักกับการจัดสวนแนวเปอร์เซีย มาดูกันว่ามีอะไรน่าสนใจบ้าง
ลักษณะของการจัดสวนเปอร์เซีย
สำหรับลักษณะของการจัดสวนเปอร์เซียอย่างที่บอกไปว่ามีการนำแนวคิดในคัมภีร์โบราณที่ว่าด้วยเรื่องของสรวงสวรรค์ ซึ่งเป็นการจำลองรูปแบบการจัดสวนตามระบบจักรวาล (Cosmos) หรือถ้าให้เห็นภาพง่าย ๆ คือ “สวนลอยแห่งบาบิโลน” โดยสวนจะต้องมีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยมและถูกแบ่งออกเป็น 4 ส่วนด้วยการใช้สายน้ำตัดผ่าน ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของแม่น้ำแห่งสวรรค์และมีน้ำพุอยู่บริเวณตรงกลาง
เกร็ดความรู้ ในเว็บไซต์ irandoostan ได้อธิบายลักษณะการจัดสวนเปอร์เซียไว้ว่า ด้วยความที่ชาวเปอร์เซียนั้นจะให้ความสำคัญกับการจัดสวนที่มีบรรยากาศดี ดูมีชีวิตชีวามาก ๆ และสวนนั้นจะต้องเต็มเปี่ยมไปด้วยความอุดมสมบูรณ์ ทำให้การต้องมีการจัดหาพืชพรรณธรรมชาติ ทั้งสมุนไพร ไม้เลื้อยและดอกไม้หลากหลายชนิดมาล้อมรอบแหล่งน้ำ ซึ่งคนอิหร่านจะเรียกว่า "pari-daizi" เป็นการแสดงออกถึงแนวคิดเรื่องสวรรค์บนดินนั่นเอง
องค์ประกอบของการจัดสวนเปอร์เซีย
สำหรับการจัดสวนแนวเปอร์เซียการใส่ใจในองค์ประกอบต่าง ๆ ถือว่าเป็นเรื่องที่สำคัญมาก ๆ เพราะจะต้องมีการตกแต่งหรือใช้ส่วนประกอบที่สื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ สามารถจับต้องหรือมองเห็นได้ด้วยตา โดยเว็บไซต์ irantravelbooking ได้อธิบายถึงองค์ประกอบในการจัดสวนแนวเปอร์เซียไว้ดังต่อไปนี้
1. สระน้ำหรือบ่อน้ำ
สวนเปอร์เซียร์จะขาดองค์ประกอบหลัก ๆ อย่าง น้ำ ไปไม่ได้เลย เพราะเป็นเสมือนสัญลักษณ์แห่งชีวิต ซึ่งถ้าหากจะให้เป็นไปตามสวนเปอร์เซียแบบดั้งเดิมจะต้องมีการสร้างแหล่งน้ำหรือบ่อน้ำเป็นแนวยาวหรือเป็นรูปทรงเรขาคณิต ต้องเป็นไปตามหลักการที่เรียกว่า Chahar Bagh (สวนสี่แห่ง) คือต้องมีแอ่งน้ำ บ่อน้ำ น้ำตกหรือสระน้ำเป็นแกนกลางที่โดดเด่น เป็นศูนย์กลางหรือเป็นจุดนำสายตาไปสู่อาคารหรือสถานที่นั้น ๆ
2. น้ำพุ
น้ำพุ คือ องค์ประกอบที่จะขาดไปไม่ได้เลย เพราะเป็นส่วนที่จะต้องวางไว้บริเวณตรงกลางของสระน้ำเพื่อแสดงจุดตัดของสายน้ำ แสดงให้เห็นถึงหัวใจสำคัญของสิ่งมีชีวิตคือ น้ำ ที่ใช้หล่อเลี้ยงหรือชุบชีวิตทุกสรรพสิ่งให้ดำเนินต่อไปได้ และยังเป็นความเชื่อตามแนวคิดของชาวอิสลาม
3.กระเบื้องลายเปอร์เซีย
เพื่อเพิ่มความเป็นสวนเปอร์เซียที่สมบูรณ์แบบ การมองหากระเบื้องเคลือบแก้วที่มีลวดลายเป็นคลื่น มีการวาดเส้น วาดลวดลายด้วยสีสันที่ดูสดใสเพื่อใช้ในการปูพื้นสระ พื้นที่บริเวณโดยรอบสระหรือผนังส่วนอื่น ๆ วิธีนี้จะช่วยให้สวนของคุณกลายเป็นสวนเปอร์เซียขนานแท้ มองภาพรวมแล้วออกมาดูสวยงามมีชีวิตชีวามากขึ้น
ทริปการจัดสวนเปอร์เซีย สวนเปอร์เซีย มักจะเป็นสวนที่มีรูปร่างเป็นสี่เหลี่ยมและแบ่งออกเป็นสี่ส่วนด้วยสายน้ำ โดยจะใช้วิธีเลี้ยงปลาหลากสีสันให้ว่ายวนอยู่ในผืนน้ำ เพื่อเพิ่มความมีชีวิตชีวาให้กับสระน้ำ อีกทั้งยังใช้แสงไฟในการเพิ่มความสว่างและทำให้สวนในยามค่ำคืนยังคงมีความวิจิตรตระการตาอยู่
4.เครื่องตกแต่ง
การจัดสวนที่สวยงามนั้นมักจะต้องมีของตกแต่งมาช่วยเติมเต็มให้สวนในรูปแบบนั้นดูสมบูรณ์ขึ้น โดยสวนเปอร์เซียส่วนใหญ่แม้ว่าจะไม่เน้นของตกแต่งมาก แต่ถ้าหากเราต้องการเพิ่มเสน่ห์ให้กับสวนของเราลองมองหาตุ๊กตาหินประติมากรรม แจกันหรือกระถางลวดลายเปอร์เซียสวยงามมาวางตกแต่งเพิ่มเข้าไปก็จะทำให้ดูดีขึ้นแน่นอน ยิ่งถ้าใครที่จัดสวนแบบประยุกต์ในพื้นที่จำกัดการใช้ของตกแต่งมาช่วยก็เป็นทางเลือกที่ดีทีเดียว
5. ต้นไม้
แน่นอนว่าทุกสวนที่ต้องส่วนประกอบของพืชพรรณต้นไม้ เป็นเหมือนหัวใจหลักที่สำคัญพอ ๆ กับองค์ประกอบอย่างน้ำ การเลือกพันธุ์ไม้มาตกแต่งสวนเปอร์เซียก็จะมีความต่างไปจากสวนอื่น ๆ ตรงที่การเลือกไม้ดอกไม้ประดับจะต้องมีสีสันฉูดฉาด แปลกตาหรือมีดอกและใบที่ให้ความสวยงามอย่างเด่นชัด
โดยการแต่งสวนแนวนี้จะไม่นิยมไม้ประธานเพราะจะเน้นแค่พื้นที่บริเวณรอบแหล่งน้ำและปลูกตามแนวของสระน้ำ ให้ปกคลุมทั่วบริเวณนั้น ต้องเป็นไม้ที่ไม่บดบังทัศนียภาพของแหล่งน้ำหรือประติมากรรมที่จะจัดแสดง ส่วนใหญ่จะเป็นไม้พุ่มเตี้ย ๆ หรือไม้เลื้อยคลุมดินที่ให้ความรู้สึกถึงพื้นที่ที่อุดมสมบูรณ์มากกว่าและที่สำคัญต้องเป็นไม้ที่อยู่ในที่ชุ่มหรือปรับตัวต่อสภาพแวดล้อมที่ปลูกได้อย่างดี ดังนั้น เราจึงอยากจะมาแนะนำต้นไม้ที่ใช้ในการจัดสวนเปอร์เซียในบทความนี้ด้วย
แนะนำพันธุ์ไม้ที่ใช้ในการจัดสวนเปอร์เซีย
1. ปาล์ม
เป็นไม้ใหญ่เพียงไม่กี่ชนิดที่เหมาะจะนำมาแต่งสวนเปอร์เซียร์เพราะให้ความรู้สึกที่คล้ายกับการจัดสวนแนวทรอปิคอลทำให้รู้สึกถึงความสดชื่นและอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้ ใช้ปลูกเป็นแนวกั้นโดยรอบสวน เหมาะสมหรับคนที่มีพื้นที่จัดสวนค่อนข้างกว้างขวาง แต่หากมีพื้นที่น้อยอาจเปลี่ยนเป็นต้นจั๋งหรือต้นกล้วยพัดแทน
2. ชาฮกเกี้ยน
ไม้พุ่มเล็ก ๆ ที่สามารถนำไปดัดตามโครงต่าง ๆ ได้ เหมาะกับการนำมาจัดสวนแนวเปอร์เซีย ด้วยความเป็นสวนที่มักจะออกแบบโครงสร้างตามรูปทรงเราขาคณิต การใช้ชาฮกเกี้ยนมาล้อมเพื่อกำหนดขอบเขตสามารถทำได้ง่ายและออกมาดูสวยงามเป็นระเบียบมาก ๆ สามารถตัดแต่งให้อยู่ในรูปทรงตามต้องการได้
3. ฤาษีผสม
อย่างที่บอกว่าการมองหาต้นไม้ที่ช่วยเพิ่มสีสันให้กับพื้นที่สวนนับว่ามีความสำคัญมากในการจัดสวนเปอร์เซียร์ ซึ่งต้นไม้ที่จะช่วยตอบโจทย์ได้ดีก็คือ ฤาษีผสม เพราะเป็นไม้พุ่มเตี้ยที่นอกจากจะปลูกง่าย ดูแลง่าย ทนทานต่อสภาพแวดล้อมที่ปลูกแล้วก็ยังมีสีสันที่สวยโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์มาก ๆ ยิ่งนำมาปลูกตามแนวสระน้ำแล้ง มองภาพรวมจะออกมาสวยงามน่าประทับใจทีีเดียว
4. สับปะรดสี
เป็นต้นไม้ที่มีให้เลือกหลายรูปแบบ บางชนิดปลูกบนดินได้และทนทานกับแสงแดดจัด บ้างเหมาะกับการปลูกเป็นไม้กระถางประดับหรือปล่อยให้เติบโตกับขอนไม้และซอกหิน บางประเภทก็ปลูกเกาะกิ่งไม้ ตอไม้ ทำไม้แขวน ห้อยไว้กับขดลวดก็อยู่ได้ เหมาะจำนำมาจัดสวนแนวนี้เพราะจุดเด่นของสับปะรดสี คือ รูปทรง สีสัน ลวดลายใบ เวลาผลิดอกยังให้ความแปลกตา อีกทั้งยังเลี้ยงง่ายและทนทาน เหมาะเป็นพรรณไม้ในสวนเมืองร้อน สวนธรรมชาติหรือสวนระเบียงได้เป็นอย่างดี
5. หมากผู้หมากเมีย
เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง แผ่นใบมีหลายแบบ ทั้งใบรูปใบหอก รูปหอกกลับ รูปแถบ ปลายใบเรียวแหลมมีสีสันแตกต่างกัน ทั้งสีเขียว เขียวขอบขาว แดงเข้มหรือแดงอมน้ำตาล บานตอนกลางคืนและมีกลิ่นหอม สีสันของค้นนี้ชวนให้รู้สึกสดชื่นมีชีวิตชีวานำมาปลูกแซมกันเป็นพุ่ม ๆ จะช่วยให้สวยดูสวยงามขึ้น ปลูกง่ายและอายุยืน
6.ทับทิมแคระ
โดยทั่วไปแล้วต้นทับทิมเป็นไม้ผลที่สำคัญในการจัดสวนแนวเปอร์เซียเพราะเดิมทีทับทิมเป็นผลไม้ศักดิ์สิทธิ์ที่นิยมนำมาบูชาเทพเจ้าหรือขับไล่ภูตผีปิศาจตามความเชื่อกรีกและอียิปต์โบราณ แต่นอกจากต้นทับทิมทั่วไปแล้วการปลูกทับทิมแคระก็ถือว่าเป็นที่นิยมมากเพราะต้นไม่ใหญ่มาก มีดอกสีสันสวยงาม ออกผลที่สามารถนำไปรับประทานได้ อีกทั้งยังเป็นไม้มงคลที่ช่วยเสริมเรื่องความร่ำรวยด้วย
7. เบญจมาศ
ดอกไม้หลากสีที่หลายคนรู้จักดีและเป็นไม้ดอกที่เหมาะจะนำมาจัดสวนเปอร์เซียมาก ๆ ปลูกง่ายทนทานต่อสภาพอากาศได้ดี อีกทั้งเป็นดอกไม้ที่ให้ความหมายดี ๆ เป็นตัวแทนแห่งแสงสว่าง ความรัก มิตรภาพขึ้นอยู่กับสีของดอก ยิ่งปลูกในที่โล่งแจ้งได้รับแสงแดดเต็มที่สีของดอกก็จะยิ่งสดขึ้น เป็นดอกไม้ยอดนิยมในหลายประเทศ
เกร็ดความรู้ หากพื้นที่ของสวนไม่มากแปลงให้เป็นทรงสี่เหลี่ยมยาวใช้สีสันของผนังเข้ามาเพิ่มเรื่องราว เข้ากันกับสีสันของไม้ดอกที่ประดับประดาอยู่ทั่วทั้งสวน ใช้ต้นไม้แบบสวนทรอปิคอล (Tropical) มีเฟิร์นชนิดต่าง ๆ ทั้งเฟิร์นข้าหลวง เฟิร์นกนกนารี แทรกด้วยร่มเงาของปาล์มชนิดต่าง ๆ ส่วนพื้นจะใช้กระเบื้องดินเผา สีแดงอมส้ม เพิ่มความสดใสและความอุดมสมบูรณ์ตามสไตล์สวนเปอร์เซีย - ไม้ดัดทำรั้ว เช่น รวมไปถึงพรรณไม้อย่าง ต้นแก้ว ต้นโมก ต้นนีออน ต้นชาข่อย มะนาวเทศ เทียนทอง - มีการปลูกพรรณไม้เลื้อย เช่น องุ่น ตีนตุ๊กแก - ไม้ผลที่ปลูก ได้แก่ พีช แอปเปิ้ล เชอรี่ กล้วย อินทผาลัม ส้มและมะกอก - ไม้ดอก ได้แก่ ป๊อปปี้ ลิลลี่ นาซิสซิส ดาวเรือง กุหลาบและพิทูเนีย
ข้อดีของการจัดสวนเปอร์เซีย
- สามารถประยุกต์การจัดสวนแบบนี้กับพันธุ์ไม้ของไทยหรือสวนแนวทรอปิคอลได้
- เหมาะกับคนที่ชอบสวนแนวใหม่ ให้ความรู้สึกสวยงามแปลกตา
- เหมาะสำหรับคนที่มีพื้นที่กว้าง ๆ และอยากจัดสวนแบบประดิษฐ์หรือสวนที่อิงหลักการแบบเรขาคณิต
- เป็นสวนที่สามารถนำไปจัดตามอาคารสถานที่สำคัญ ๆ ทางศาสนาหรือสถาปัตยกรรมที่สวยงาม
ต่าง ๆ ได้
การจัดสวนเปอร์เซียแบบประยุกต์
ปัจจุบันการจัดสวนแนวนี้มีการเพิ่มเอกลักษณ์อย่างการใช้สีสันของกระถางต้นไม้ อ่างน้ำ สามารถนำมาจัดได้แม้ในพื้นที่จำกัด อาจเปลี่ยนจากแอ่งน้ำ สระน้ำมาเป็นบ่อน้ำเล็ก ๆ หรือน้ำพุแทน ถือเป็นรูปแบบการจัดสวนประยุกต์ที่ยังคงเน้นการตกแต่งโดยรอบที่ดูเป็นเอกลักษณ์อยู่ อย่างการใช้กระเบื้องดินเผาโบราณลวดลายแบบเปอร์เซียนมาปูพื้นสระหรือผนัง รวมทั้งนำกระถางหรือแจกันลวดลายสวยงามเฉพาะตัวมาตกแต่งร่วมด้วย ทำให้ภาพรวมแล้วยังคงเป็นสวนเปอร์เซียขนาดเล็กที่สวยงามและแปลกตาเหมือนเดิม เหมาะกับคนที่มีพื้นที่บ้านค่อนข้างจำกัดและไม่สามารถสร้างสระน้ำในแนวยาวได้
ในส่วนของการจัดหาพันธุ์ไม้มาปลูกสามารถปรับเปลี่ยนได้ตามความชอบ ความต้องการหรือสภาพแวดล้อมในพื้นที่ที่เราเลือกจะปลูกได้ ไม่จำเป็นต้องใช้แบบที่ทางเราแนะนำทั้งหมด เพียงแต่ต้องยึดหลักความมีชีวิตชีวา พยายามมองหาพืชพรรณแมกไม้ที่เติมเต็มสีสันให้กับพื้นที่ของสวนจึงจะเป็นไปตามหลักของการจัดสวนเปอร์เซียมากที่สุด
