ชบาเมเปิ้ล ใบสีแดงสวย ที่นักจัดสวนเลือกนำไปปลูก มีลักษณะอย่างไร

ชบาเมเปิ้ล (African rosemallow, Cranberry hibiscus) จัดเป็นผักสวนครัวและดอกไม้ประดับกึ่งพุ่มทรงสูง ที่กำลังเป็นที่นิยมของนักจัดสวน และรวมไปถึงกลุ่มคนที่นิยมกินอาหารเพิ่มสุขภาพ นั้นเป็นเพราะว่าทั้งตัวใบและดอกสามารถนำไปทำชาและอาหารได้ ทั้งยังมีสารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย และร่างกายไม่สามารถผลิตเองได้ อ่านถึงตรงนี้เริ่มอย่างปลูกบ้างยัง แต่เดี่ยว! Kaset today ยังมีอีกหลายเรื่องที่เราเชื่อว่าทุกคนต้องอยากรู้

ทุกคนอาจกำลังสงสัยว่าทำไมเราถึงจัด "ชบาเมเปิ้ล" มาอยู่ในหมวดหมู่ผักสวนครัว เพราะมันมีชื่อว่า "ชบา" นำหน้า มันก็ควรที่จะเป็นไม้ดอกไม้ประดับเพียงอย่างเดียวสิ แต่รู้ไหมว่า ชบาเมเปิ้ล เป็นต้นไม้ที่อยู่ในสกุลเดียวกับ "ต้นกระเจี๊ยบแดง" อีกทั้งยังมีลักษณะบางอย่างที่เหมือนกัน แต่เรายังไม่บอกตอนนี้หรอก เดี่ยวคุณไม่อ่านจนจบ 

ในปัจจุบันต้นชบาเมเปิ้ลยังมีอัตตราความต้องการของนักปลูกทั่วไปและของนักจัดสวนอีกมาก นั้นทำให้ใครที่กำลังสนใจอยากที่จะขาย หรือทำธุรกิจเกี่ยวกับใบชบาเมเปิ้ล ก็ยังมีโอกาสอีกมาก

ข้อมูลทั่วไปชบาเมเปิ้ล

ชื่อภาษาไทย : ชบาเมเปิ้ล

ชื่อภาษาอังกฤษ : African rosemallow, Cranberry hibiscus

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Hibiscus acetosella

ชื่อวงศ์ : Malvaceae

ชื่อสกุล : Hibiscus

แหล่งกำเนิด

ต้นชบาเมเปิ้ลเป็นไม้ประดับและผักสวนครัว ที่มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา จึงเรียกชื่อสามัญว่า African Rosemallow ต่อมาได้มีการนำเข้ามาปลูกและกระจายพันธุ์ไปยังบราซิลและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เพื่อเป็น “อาหารของทาสที่ถูกจับมา”

โดยนิยมกินเป็นผักสดหรือนำมาประกอบอาหาร โดยเฉพาะใบสีแดงที่มีจุดเด่นในเรื่องรสชาติที่มี “รสเปรี้ยว” จึงเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่า Cranberry Hibiscus นอกจากนี้ยังรู้จักกันในชื่อ False Roselle, Maroon Mallow และ Red Leaved Hibiscus

ลักษณะชลาเมเปิ้ล

• ลำต้น

เป็นไม้พุ่มสูง 1-2 เมตร ลำต้นและกิ่งก้านมีสีแดงถึงสีแดงอมม่วง มีขน จะเปอะง่ายในกิ่งที่พึ่งงอกหรือกิ่งที่ยังเล็กและอ่อน ผิวลำต้นจะเรียบเนียบ

• ใบ

ใบเป็นใบเดี่ยวรูปนิ้วมือ เว้าลึกเป็น 4 แฉก คล้ายใบเมเปิล ออกเรียงสลับ ก้านใบยาว ใบอ่อนรูปทรงจะออกกลมรีและมีสีเขียว ขอบใบสีแดง และในใบโตเต็บวัยจะมีรูปทรงที่แยกเป็น 4 แฉกชัดเจน หน้าใบจะเป็นสีแดงกล่ำอมเขียวลายเส้นใบจะยุบลงไป และหลังใบลายเส้นใบจะนูนขึ้นมามีสีแดง และพื้นใบมีสีเขียวอมแดง ระหว่างใบที่งอกออกมาจะมีหูใบประกบ 2 ข้าง เป็นตำแหน่งที่สามารถแตกกิ่งหรือใบใหม่ได้

• ดอก

ดอกออกเป็นดอกเดี่ยวหรือคู่ตามซอกใบ โคนดอกเชื่อมกันเป็นหลอด ปลายแยกเป็นกลีบดอกสีแดงกล่ำมี 5 กลีบ มีใบประดับรูปใบหอก ใจกลางดอกมีสีม่วงเข้มถึงดำ กลีบเลี้ยงมี 5 แฉก สีแดงถึงแดงอมม่วง มีเกสรตัวผู้จำนวนมาก ก้านเกสรเชื่อมกันเป็นหลอด ล้อมรอบด้วยเกสรตัวเมีย ปลายเกสรตัวเมียแยกเป็น 5 แฉก โผล่พ้นหลอดเกสรตัวผู้ ดอกจะบานช่วงเช้า และหุบตอนสาย ออกดอกตลอดปีแต่ออกมาก ช่วงหน้าหนาว

• ผล

ผลค่อนข้างกลม ยอดแหลม มีสัน มีกลีบเลี้ยงหุ้มผลไว้ ภายในมีเมล็ดจำนวนมาก ผลเหมือนผลกระเจี้ยบแดง

เกร็ดความรู้ ! ที่มาของชื่อ

ชื่อ "ชบาเมเปิ้ล" เป็นชื่อที่คนไทยใช้เรียกผักสวนครัวหรือไม้ประดับต้นนี้ นั้นเพราะรูปลักษณ์สันฐานที่แสดงออกมา คือ มีดอกเหมือนต้นชบา และมีใบที่มีสีแดงและรูปทรงเหมือนต้นเมเปิ้ล

การขยายพันธุ์

ในปัจจุบันต้นชบาเมเปิ้ลนิยมขยายพันธุ์ 2 วิธีคือ

• การเพาะเมล็ด

• การปักชำกิ่ง

เลือกกิ่งที่มีความหนาและแข็งแรง ลิดกิ่งที่อ่อนออกไป เพราะมันจะไม่มีรากขึ้นแล้วยังทำให้ต้นเน่าเม่าปักลงในดินอีกด้วย

เมื่อได้กิ่งมาแล้วก็ตัดแบ่งออกมา แบ่งช่วงละประมาณ 2-3 นิ้ว

สังเกตุที่หูใบให้มันตั้งขึ้น เหมือนตอนที่กิ่งอยู่บนต้น เพราะจะทำให้อัตราการงอกมากกว่าถ้าเราปักลง

พยายามปักลงดินให้กิ่งตั้งแบบแนวทแยง รดน้ำอย่าให้ดินแห้ง แต่ถ้าปักชำในฤดูร้อน ก็สามารถเอาถุงมาคลุมเพื่อลดการคลายน้ำ

วิธีปลูกและการดูแล

วิธีปลูก

• แสงแดด

ต้นชบาเมเปิ้ลชอบแสงแดดจัดตลอดทั้งวัน สามารถปลูกไว้กลางแจ้งได้เลย

• น้ำ

ควรให้น้ำทุกวัน วันละ 1-2 ครั้ง แต่ไม่ควรรดแล้วน้ำขัง เพราะจะทำให้โคนเน่าและเกิดโรคได้

• ดิน

ดินร่วนปนทราย หรือ ใช้สูตร ดิน : อินทรีย์วัตถุ : กาบมะพร้าว (1:1:1)

• ปุ๋ย

เนื่องจากต้นชบาเมเปิ้ลโตไวมาก ดังนั้นสามารถใส่ปุ๋ยแบบไหนก็ได้ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยสูตรเสมอก็ได้ แต่แนะนำให่โรยปุ๋ยคอกบางๆบนหน้าดิน เดือนละ 1 ครั้งก็เพียงพอ

การดูแล

• การจัดวาง : ถ้าปลูกลงดินสามารถนำไปปลูกบริเวณที่แสงแดดส่องถึง ถ้าจะเป็นริมรั้วก็ได้ แต่ถ้าคุณมีบ่อน้ำหน้าบ้านและมีแดดส่องถึง คุณก็สามารถเอาต้นชบาเมเปิ้ลปลูกบริเวณนั้นได้ เพราะต้นจะได้ความชื้นจากน้ำที่บ่อและได้แสงแดดตลอดวัน จะทำให้ต้นชบาเมเปิ้ลโตเร็วมาก สำหรับคนที่ชอบการปลูกในกระถางเราแนะนำให้คุณนำไปวางบริเวณที่โดนแดดทั้งวัน หรือครึ่งเช้า-บ่าย เช่น วางบริเวณริมหน้าต่าง หรือ ข้างประตู เพราะนอกจากจะเป็นผักสวนครัวแล้วยังเป็นไม้ประดับอีกด้วย มีดอกสีแดงสด ดูโด่ดเด่นมาก

• การตัดแต่ง : เราสามารถตัดแต่งให้เป็นทรงพุ่มได้ หรือถ้าเราปล่อยให้มันเจริญเติบโตโดยที่ไม่ตัด และปลูกลงดิน ต้นชบาเมเปิ้ลจะมีการแตกหน่อและกิ่งออกด้านข้างจนเป็นพุ่มขนาดใหญ่ สามารถสูงได้ถึง 2 เมตร พยายามอย่าให้โคนต้นมีใบที่เน่าหรือร่วงหล่นบริเวณโคนมากเกินไป เพราะจะทำให้ถ่ายเทอากาศไม่สะดวก จะทำให้เกิดเพลี้ยแป้ง และราดำ

• โรคที่ต้องระวัง : คุณต้องระวังเรื่องเพลี้ยแป้ง ยิ่งในฤดูฝนแล้วยิ่งเกิดขึ้นได้ง่าย ดังนั้นคุณควรจัดวางหรือปลูกต้นชบาเมเปิ้ลในที่แจ้งมีแสงแดดเพียงพอและมีลมถ่ายเทสะดวก

ประโยชน์และสรรพคุณ

• ใบอบแห้งและใบสด : ใบอบแห้งมีสารฤทธิ์การต้านอนุมูลอิสระและฤทธิ์การยับยั้งอนุมูลไฮดรอกซิลของสารสกัดชบาเมเปิ้ล สามารถนำไปเป็นเครื่องดื่นชาสมุนไพรได้ (กิตติยาภรณ์ ลำลึก 2558.) และยังเอาใบสดมารับประทานเป็นผักสลัดได้ มีรสเปรี้ยวช่วยเพิ่มรสชาติให้อาหารได้ดี

• ดอกสด : ชงเป็นชา ให้สีแดงอมชมพู และสามารถนำมาทำเป็นแยมกินกับขนมปังได้อีกด้วย

สูตรบำรุงสุขภาพและความสวยของหญิงและชาย

ขอมูลที่ได้มานี้เกิดจากการค้นคว้างานวิจัย “ชาใบชบาเมเปิ้ล” ได้ให้ข้อมูลเกี่ยวกับสูตรที่มีส่วนผสมของชบาเมเปิ้ลไว้ว่า

• บำรุงผม : ใช้ใบชบาหนึ่งกำมือมาล้างให้สะอาด ตำให้แหลก เติมน้ำเล็กน้อย แล้วคั้นเอาแต่น้ำ กรองเอากากทิ้ง แล้วใช้น้ำเมือกจากใบชบาสระผม ช่วยชำระล้างสิ่งสกปรก และบำรุงเส้นผมให้ดกดำเป็นเงางาม (สวนเกษตรอินทรีย์, 2011)

• รักษาโรคผิวหนังที่เกิดจากเชื้อรา เช่น ฮ่องกงฟุต : ใช้เปลือกต้น 50 กรัม แช่ในแอลกอฮอล์ 150 ซีซี นานหนึ่งวัน แล้วกรองเอาแต่น้ำยาไว้ทาบริเวณที่เป็นฮ่องกงฟุต

• ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ มีระดูขาว : นำดอกชบาสด 4 ดอกมาตำให้แหลก แล้วกิน ตอนท้องว่างในตอนเช้าติดต่อกัน 7 วัน นำดอกชบามาตากให้แห้งในที่ร่ม เมื่อแห้งสนิทดีแล้ว เอามาบดเป็นผง กินครั้งละ 1 ช้อนชาตอนเช้าติดต่อกันนาน 7 วัน

• ประจำเดือนไม่มา : ใช้ดอกชบา 3 ดอกบดให้แหลก แล้วผสมกับน้ำมะนาวสัก 2 ช้อนโต๊ะ หรือผสมกับนม 1 แก้ว แล้วดื่มตอนท้องว่างตอนเช้า จะช่วยปรับเรื่องประจำเดือน เอาเฉพาะ กลีบดอกชบาผสมกับน้ำตาลอ้อยหรือน้ำตาลปี๊บอย่างละเท่าๆ กันใส่ในโถแก้วมีฝาปิด แล้วเอาโถ แก้วออกตากแดดติดต่อกันสัก 21 วัน น้ำตาลจะละลายผสมกับดอกชบา พอครบกำหนดแล้วเอามากินครั้งละ 2 ช้อนชา วันละ 2 ครั้ง นานสองถึงสามสัปดาห์ ยาสูตรนี้ถือว่า เป็นยาบำรุง ประจำเดือน

ชบาเมเปิ้ลเอาไปจัดสวนยังไง

ชบาเมเปิ้ลใบแดง จัดได้ว่าเป็นไม้ประดับและผักสวนครัวที่สามารถเพิ่มสีสันให้กับสวนหน้าบ้านและหลังบ้านของคุณได้ดีมากเลย เพราะใบสีเขียวอมแดงตัดกับใบสีเขียวเข้มและอ่อน ทำให้สวนของคุณมีความสดชื้นและมีมิติ สามารถเอาไปปลูกไว้เป็นต้นไม้ด้านหน้าได้ หรือ แซมไปในดงต้นไม้สีเขียวก็จะเพิ่มจุดสนใจได้อย่างไม่น่าเชื่อเลย เราจึงมีตัวอย่างวิธีการจัดวางต้นชบาเมเปิ้ลในสวนสวยให้คุณดู

ราคาเฉลี่ยชบาเมเปิ้ล

ราคาต้นชบาเมเปิ้ลมีราคาแบบต้นกล้า ตั้งแต่ 9-25 บาท และต้นขนาด 20-45 เซนติเมตร ราคา 30-100 บาท และขนาด 1 เมตรขึ้นไปราคาตั้งแต่ 100-500 บาท แต่ทั้งนี้ถึงอยู่กับความสูงและรูปทรง และต้นที่เริ่มออกดอกแล้วหรือออกดอกมาแล้วหลายครั้งก็จะมีราคาที่แพงกว่า

แหล่งอ้างอิง

"ชาใบชบาเมเปิ้ล"